เมนู

ปาจิตฺติยาทิปญฺหาวณฺณนา

[481] เมถุนธมฺมปจฺจยา นาม กายสํสคฺโคฯ ตํเหตุ เมถุนธมฺมสฺส ปุพฺพภาคภูตํ กายสํสคฺคํ วายามนฺติยาติ อฏฺฐวตฺถุปูรณํ สนฺธายฯ ปริโภคปฺปจฺจยาติ ปริโภคการณาฯ ตสฺมาติ ยสฺมา ปริโภคปฺปจฺจยา อาปชฺชติ, ตสฺมา โภชนปริโยสาเน โหตีติ อตฺโถฯ โปราณโปตฺถเกสุ ‘‘ตสฺสา’’ติ ปาโฐฯ ‘‘การณวจนํ สุนฺทรํ โภชนปริจฺเฉททสฺสนโต’’ติ วทนฺติฯ

เสทโมจนคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปญฺจวคฺโค

กมฺมวคฺควณฺณนา

[483] ‘‘อุมฺมตฺตกสมฺมุติํ อุมฺมตฺตเก ยาจิตฺวา คเต อสมฺมุขาปิ ทาตุํ วฏฺฏตี’’ติ วุตฺตํฯ ตตฺถ นิสินฺเนปิ น กุปฺปติ นิยมาภาวาฯ อสมฺมุขา กเต โทสาภาวํ ทสฺเสตุํ ‘‘อสมฺมุขากตํ สุกตํ โหตี’’ติ วุตฺตํฯ ทูเตน อุปสมฺปทา ปเนตฺถ สมฺมุขา กาตุํ น สกฺกาฯ กมฺมวาจานานตฺตสภาวา ปตฺตนิกฺกุชฺชนาทโย หตฺถปาสโต อปเนตฺวา กาตพฺพา, เตน วุตฺตํ ‘‘อสมฺมุขา กตํ สุกตํ โหตี’’ติฯ ‘‘ปุจฺฉิตฺวา โจเทตฺวา สาเรตฺวา กาตพฺพํ อปุจฺฉิตฺวา อโจเทตฺวา อสาเรตฺวา กโรตี’’ติ อยํ วจนตฺโถฯ ฐเปตฺวา กตฺติกมาสนฺติ โส ปวารณามาโส, ทฺเว จ ปุณฺณมาสิโยติ ปฐมทุติยวสฺสูปคตานํ ปวารณา ปุณฺณมาสา ทฺเวฯ

[485] ปทํ วา ฉฑฺเฑตีติ อตฺโถฯ ก-วคฺคาทีสุ ปญฺจสุครุกนฺติ ทีฆํ, สํโยคปรญฺจฯ ‘‘พุทฺธรกฺขิตตฺเถรสฺส ยสฺส นกฺขมตี’’ติ เอตฺถ ต-การก-การา สํโยคปราฯ ทีเฆ วตฺตพฺเพ รสฺสนฺติ ‘‘โส ตุณฺหี อสฺสา’’ติ วตฺตพฺเพ โส ตุณฺหิ อสฺสาติ วจนํฯ

[486] เสสฏฺฐกถาสุ วุตฺตวจนํ กุรุนฺทิยํ ปากฏํ กตฺวา ‘‘นิสีทิตุํ น สกฺโกนฺตี’’ติ วุตฺตํฯ

[487-8] ปริสุทฺธสีลา จตฺตาโร ภิกฺขูติ ปาราชิกํ อนาปนฺนาฯ น เตสํ ฉนฺโท วา ปาริสุทฺธิ วา เอตีติ ตีสุ, ทฺวีสุ วา นิสินฺเนสุ เอกสฺส, ทฺวินฺนํ วา ฉนฺทปาริสุทฺธิ อาหฏาปิ อนาหฏาวฯ