ทสกวารวณฺณนา

[330] ‘‘โอรมตฺตกญฺจ อธิกรณํ โหติ, น จ คติคต’’นฺติอาทินา (จูฬว. 204) ทส อธมฺมิกา สลากคฺคาหาฯ วิปรีตา ธมฺมิกาฯ สมถกฺขนฺธเก วุตฺเตหิ สมนฺนาคโต โหตีติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘สํกจฺจิกํ วา ปกฺขิปิตฺวา ทสา’’ติ วุตฺตํ กปฺปิยตฺตา เอเตสํฯ มาตุรกฺขิตาทโย ทส อิตฺถิโยฯ ธนกฺกีตาทโย ทส ภริยาฯ ‘‘สิกฺขาสมฺมุติํ ทตฺวา ทสวสฺสาย ตสฺสา ทฺวาทสวสฺสกาเล สยมฺปิ ทฺวาทสวสฺสา ภวิสฺสตี’’ติ วุฏฺฐาปนสมฺมุติ สาทิตพฺพาฯ ‘‘วินยธรสฺเสว ‘อาปตฺตานาปตฺติํ น ชานาตี’ติ อารพฺภ ยาว ‘อุภยานิ โข ปนสฺส…เป.… อนุพฺยญฺชนโส’ติ ปญฺจงฺคานิ วตฺวา ปุนปิ ‘อาปตฺตานาปตฺติํ น ชานาติ’จฺเจว อารพฺภ ยาว ‘อธิกรเณ จ น วินิจฺฉยกุสโล โหตี’ติ ปญฺจ วุตฺตา, เต ตถา ตถา ปญฺจ ปญฺจ กตฺวา ทส โหนฺตี’’ติ ลิขิตํฯ ‘‘ทสวสฺสาย ภิกฺขุนิยา นิสฺสโย ทาตพฺโพ’’ติ เอกจฺเจสุ โปตฺถเกสุ นตฺถิ, กิญฺจาปิ นตฺถิ, ปาโฐ เอว ปน โหติฯ

เอกาทสกวารวณฺณนา

[331] น โวทายนฺติ น ปกาเสนฺติฯ โรคเมว โรคาตงฺกํฯ โรคนฺตรายํ วาฯ

เอกุตฺตริกนยวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อุโปสถาทิปุจฺฉาวิสฺสชฺชนาวณฺณนา

[332] ‘‘สงฺฆํ, ภนฺเต, ปวาเรมี’’ติอาทิ ปวารณกถา นาม วินีตคาถาสุ วิยฯ

อตฺถวสปกรณวณฺณนา

[334] ทส อตฺถวเส ปฏิจฺจาติ เอตฺถ ตสฺส ตสฺส สิกฺขาปทสฺส ปญฺญาปเน คุณวิเสสทีปนโต, อปญฺญาปเน อาทีนวทสฺสนโต จ สงฺฆสุฏฺฐุตา โหติฯ ตตฺถ ยถาสมฺภวํ โลกวชฺชสฺส อปณฺณตฺติสมฺภวสฺส ปญฺญาปเน ปโยควิสุทฺธิ คุโณฯ ปณฺณตฺติสมฺภวสฺส ปน เสขิยสฺส โลกวชฺชสฺส ปญฺญาปเน ปฏิปตฺติวิสุทฺธิ คุโณ, ปณฺณตฺติวชฺชสฺส อาสยวิสุทฺธิ คุโณ อปฺปิจฺฉาทิคุณาวหนโต, เตเนวาห ‘‘สุภรตาย สุโปสตาย อปฺปิจฺฉตาย อปฺปิจฺฉสฺส วณฺณํ ภาสิตฺวา’’ติฯ สมณาจารวิสุทฺธิ จสฺส คุโณติ เวทิตพฺพํฯ อถ วา โลกวชฺชสฺส ปญฺญาปเน สงฺฆสุฏฺฐุตา โหติ ปากฏาทีนวโต, ปณฺณตฺติวชฺชสฺส ปญฺญาปเน สงฺฆผาสุตา โหติ ปากฏานิสํสตฺตาฯ ตถา ปฐเมน ทุมฺมงฺกูนํ นิคฺคโห, ทุติเยน เปสลานํ ผาสุวิหาโร, ปฐเมน สมฺปรายิกานํ อาสวานํ ปฏิฆาโต, ทุติเยน ทิฏฺฐธมฺมิกานํ, ตถา ปฐเมน อปฺปสนฺนานํ ปสาโท, ทุติเยน ปสนฺนานํ ภิยฺโยภาโว, ตถา ปฐเมน สทฺธมฺมฏฺฐิติ, ทุติเยน วินยานุคฺคโห โหตีติ เวทิตพฺโพฯ ปริวารนเยน วา ปฐเมน ปาปิจฺฉานํ ภิกฺขูนํ ปกฺขุปจฺเฉโท, ทุติเยน คิหีนํ อนุกมฺปา โหติฯ วุตฺตญฺเหตํ ‘‘ทฺเว อตฺถวเส ปฏิจฺจ ตถาคเตน สาวกานํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ คิหีนํ อนุกมฺปาย ปาปิจฺฉานํ ปกฺขุปจฺเฉทายา’’ติ (ปริ. 498)ฯ ตถา ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิกานํ เวรานํ วชฺชานํ อกุสลานํ วเสนปิ โยชนา กาตพฺพาฯ วุตฺตญฺเหตํ ‘‘ทฺเว อตฺถวเส…เป.… ปญฺญตฺตํ ทิฏฺฐธมฺมิกานํ เวรานํ สมฺปรายิกานํ เวรานํ ปฏิฆาตายา’’ติอาทิ (ปริ. 498)ฯ อปิเจตฺถ สพฺพมฺปิ อกตวิญฺญตฺติปฏิสํยุตฺตํ, คิหีนํ ปีฬาปฏิสํยุตฺตํ, เตสํ ปสาทโภคกฺขยรกฺขาปฏิสํยุตฺตญฺจ คิหีนํ อนุกมฺปาย ปญฺญตฺตํ นาม, กุลทูสกคณโภชนานิ ปาปิจฺฉานํ ปกฺขุปจฺเฉทาย ปญฺญตฺตํฯ สพฺพํ โลกวชฺชํ ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิกเวราทิปฏิฆาตาย , มาตุคาเมน สํวิธานํ ทิฏฺฐธมฺมิกเวราทิสํวราย ปญฺญตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ อปิเจตฺถ อาทิโต ปฏฺฐาย ทสอตฺถวสปกรณเมว นิสฺสาย วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพฯ

วตฺถุวีติกฺกเมน ยํ, เอกนฺตากุสลํ ภเว;

ตํ สงฺฆสุฏฺฐุภาวาย, ปญฺญตฺตํ โลกวชฺชโตฯ

ปาราชิกาทิํ,

ปญฺญตฺติชานเนเนว, ยตฺถาปตฺติ น อญฺญถา;

ตํ ธมฺมฏฺฐิติยา วาปิ, ปสาทุปฺปาทพุทฺธิยาฯ

ธมฺมเทสนาปฏิสํยุตฺตํ อิตรญฺจ เสขิยํ, อิทํ ปณฺณตฺติสมฺภวํ โลกวชฺชํ นามฯ วตฺถุโน, ปญฺญตฺติยา วา วีติกฺกมเจตนายาภาเวปิ ปฏิกฺขิตฺตสฺส กรเณ, กตฺตพฺพสฺส อกรเณ วา สติ ยตฺถ อาปตฺติ ปโหติ, ตํ สพฺพํ ฐเปตฺวา สุราปานํ ปณฺณตฺติวชฺชนฺติ เวทิตพฺพํฯ