ปญฺญตฺติวารวณฺณนา

[1-2] สีลสมาธิปญฺญาวิมุตฺติวิมุตฺติญาณทสฺสนสงฺขาตสฺส ธมฺมกฺขนฺธสรีรสฺส สาสเนติ อตฺโถฯ ปริวาโรติ สงฺคหํ โย สมารุฬฺโห, ตสฺส ปริวารสฺสฯ วินยภูตา ปญฺญตฺติ วินยปญฺญตฺติฯ ‘‘ปญฺญตฺติกาลํ ชานตา’’ติ ทุกนยวเสน วตฺวา ปุน สุตฺตนฺตนเยน วตฺตุํ ‘‘อปิจ ปุพฺเพนิวาสาทีหี’’ติ วุตฺตํฯ ตตฺถ ปสฺสนํ นาม ทสฺสนตฺตา ทิพฺพจกฺขุนา โยชิตํ ปฏิเวธญาณทสฺสนํฯ เทสนาปญฺญาย ปสฺสตาติ อาสยานุสยาทิเกฯ ปุจฺฉายาติ สตฺตมีฯ ปุนปิ เอตฺถาติ ปุจฺฉาวิสฺสชฺชเนฯ มิจฺฉาทิฏฺฐีติ นตฺถิกทิฏฺฐิ อนฺตคฺคาหิกทิฏฺฐิฯ ‘‘อาชีวเหตุ ปญฺญตฺตานี’’ติ วจนโต อิมานิ ฉ สิกฺขาปทานิ ฐเปตฺวา เสสา อาจารวิปตฺติ นามาติ เวทิตพฺพํฯ กาเยน ปน อาปตฺติํ อาปชฺชตีติ เอตฺถ ‘‘ปุพฺพภาเค เสวนจิตฺตมงฺคํ กตฺวา กายทฺวารสงฺขาตํ วิญฺญตฺติํ ชนยิตฺวา ปวตฺตจิตฺตุปฺปาทสงฺขาตํ อาปตฺติํ อาปชฺชติ, กิญฺจาปิ จิตฺเตน สมุฏฺฐาปิตา วิญฺญตฺติ, ตถาปิ จิตฺเตน อธิปฺเปตสฺส อตฺถสฺส วิญฺญตฺติยา สาธิตตฺตา ‘กายทฺวาเรน อาปชฺชตี’ติ วุตฺต’’นฺติ อิมมตฺถํ สนฺธาย วุตฺตํ, น ภณฺฑนาทิตฺตยวูปสมํฯ อาปาณโกฏิกนฺติ ชีวิตปริยนฺตํ กตฺวาฯ โปราณเกหิ มหาเถเรหีติ สีหฬทีเป มหาเถเรหิ โปตฺถกํ อาโรปิตกาเล ฐปิตาติ อตฺโถฯ ‘‘จตุตฺถสงฺคีติสทิสา โปตฺถการุฬฺหสงฺคีติ อโหสี’’ติ วุตฺตํฯ

มหาวิภงฺเค ปญฺญตฺติวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ