ทสวตฺถุกถาวณฺณนา

[446] นิกฺขิตฺตมณิสุวณฺณาติ สิกฺขาปเทเนว ปฏิกฺขิตฺตมณิสุวณฺณาฯ ตตฺถ มณิคฺคหเณน สพฺพํ ทุกฺกฏวตฺถุ, สุวณฺณคฺคหเณน สพฺพํ ปาจิตฺติยวตฺถุ คหิตํ โหติฯ ภิกฺขคฺเคน ภิกฺขุคณนายาติ วุตฺตํ โหติฯ

[447] มหิกาติ หิมํฯ โปสาติ สตฺตาฯ สรชาติ สกิเลสรชาฯ มคาติ มคสทิสาฯ ตสฺมิํ ตสฺมิํ วิสเย, ภเว วา เนตีติ เนตฺติ, ตณฺหาเยตํ อธิวจนํ, ตาย สห วตฺตนฺตีติ สเนตฺติกาฯ

[450-2] อโหคงฺโคติ ปพฺพตสฺส นามํฯ อนุมาเนสฺสามาติ ปญฺญาเปสฺสามฯ อาสุตาติ สชฺชิตา, ‘‘อสุตฺตา’’ติ วา ปาโฐ, อนาวิลา อปกฺกา ตรุณาฯ

[453] อุชฺชวิํสุ ปฏิโสเตน คจฺฉิํสุฯ

[455] อปฺเปว นามาติ สาธุ นามฯ มูลา ทายกา เปสลกาฯ ‘‘กุลฺลกวิหาเรนาติ ขุทฺทกวิหาเรนา’’ติ ลิขิตํฯ รูปาวตารตฺตา กุลฺลกวิหาโร นามฯ กถํ ปเนตํ ปญฺญายติ, เยน สนฺนิธิกตํ ยาวชีวิกํ ยาวกาลิเกน ตทหุปฏิคฺคหิเตน สมฺภินฺนรสํ ตทหุปฏิคฺคหิตสงฺขยํ อาคนฺตฺวา สนฺนิธิกตามิสสงฺขฺยเมว คจฺฉตีติ? วุจฺจเต – ‘‘ยาวกาลิเกน, ภิกฺขเว, ยาวชีวิกํ ตทหุปฏิคฺคหิต’’นฺติ วจนโต ปุเรปฏิคฺคหิตํ ยาวชีวิกํ ตทหุปฏิคฺคหิเตนามิเสน เจ สมฺภินฺนํ, ปุเรปฏิคฺคหิตสงฺขฺยเมว คจฺฉตีติ สิทฺธํฯ อญฺญถา ‘‘สตฺตาหกาลิเกน, ภิกฺขเว, ยาวชีวิกํ ปฏิคฺคหิตํ สตฺตาหํ กปฺปตี’’ติ (มหาว. 305) วุตฺตฏฺฐาเน วิย อิธาปิ ‘‘ยาวกาลิเกน, ภิกฺขเว, ยาวชีวิกํ ปฏิคฺคหิตํ กาเล กปฺปตี’’ติ วเทยฺย, ตญฺจาวุตฺตํฯ ตสฺมา ปุเรปฏิคฺคหิตํ ตํ อามิสสมฺภินฺนํ อามิสคติกเมวาติ เวทิตพฺพํฯ คณฺฐิปเท ปน ‘‘สนฺนิธิการกํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา’’ติ (ปาจิ. 253) วุตฺตํฯ พฺยญฺชนมตฺตํ น คเหตพฺพํฯ

[457] อิธาติ อิมสฺมิํ ปาเฐฯ ‘‘‘กาเล กปฺปติ, วิกาเล น กปฺปตี’ติ (มหาว. 305) วุตฺตวจนมตฺเตน ‘วิกาเล กปฺปตี’ติ วิกาลโภชนปาจิตฺติยํ อาวหํ โหตีติ อตฺโถ, ‘น กปฺปตี’ติ สนฺนิธิโภชนปาจิตฺติยํ อาวหํ โหตีติ อตฺโถ, ยทิ สมฺภินฺนรสํ อชฺชปฏิคฺคหิตมฺปิ ยาวชีวิกนฺติ อตฺโถ’’ติ ลิขิตํฯ สุตฺตวิภงฺเคติ มาติกาสงฺขาเต สุตฺเต จ ตสฺส ปทภาชนียสงฺขาเต วิภงฺเค จาติ อตฺโถฯ อิทํ อาคตเมวฯ กตรนฺติ? ‘‘อติกฺกามยโต เฉทนก’’นฺติ อิทํฯ

ติวิทตฺถิปมาณญฺเจ, อทสํ ตํ นิสีทนํ;

นิสีทนํ กถํ โหติ, สทสํ ตญฺหิ ลกฺขณํฯ

ติวิทตฺถิปมาณํ ตํ, ทสา ตตฺถ วิทตฺถิ เจ;

ตํนิสีทนนามตฺตา, ตสฺมิํ เฉทนกํ สิยาฯ

อนิสีทนนามมฺหิ, กถํ เฉทนกํ ภเว;

อิติ เจ เนว วตฺตพฺพํ, นิสีทนวิทตฺถิโตฯ

กปฺปเต สทสามตฺตํ, นิสีทนมิติ การณํ;

กถํ ยุชฺชติ โน เจตํ, นิสีทนสฺส นามกํฯ

นิสีทนนฺติ วุตฺตตฺตา, ปมาณสมติกฺกมา;

ตสฺสานุมติเหตุตฺตา, ตตฺถ เฉทนกํ ภเวฯ

ชาตรูปกปฺเป –

ชาตรูปํ ปฏิกฺขิตฺตํ, ปุคฺคลสฺเสว ปาฬิยํ;

น สงฺฆสฺสาติ สงฺฆสฺส, ตญฺเจ กปฺปติ สพฺพโสฯ

วิกาลโภชนญฺจาปิ, ปุคฺคลสฺเสว วาริตํ;

น สงฺฆสฺสาติ สงฺฆสฺส, กปฺปตีติ กถํ สมํฯ

สตฺตสติกกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

จูฬวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

ปริวารวณฺณนา

โสฬสมหาวารวณฺณนา