เมนู

สงฺคีตินิทานกถาวณฺณนา

[437] ฉินฺนปาตนฺติ ภาวนปุํสกํ, เตนากาเรน ปตนฺตีติ อตฺโถฯ อุปทฺทุตา จ มยํ โหมาติ อตีตตฺเถ วตฺตมานวจนํ, อหุมฺหาติ อตฺโถฯ อถ วา ตสฺมิํ สติ โหมฯ ‘‘ปญฺจ ภิกฺขุสตานี’’ติ คณนวเสน วตฺวา ‘‘วสฺสํ วสนฺตา’’ติ ปุคฺคลนิทฺเทโส กโตฯ

ขุทฺทานุขุทฺทกกถาวณฺณนา

[443] ‘‘วสฺสิกสาฏิกํ อกฺกมิตฺวา’’ติ วจนโต ภควโต จตุตฺถจีวรมฺปิ อตฺถีติ สิทฺธํฯ เตเนวาห จีวรกฺขนฺธเก ‘‘จตุตฺถํ จีวรํ ปารุปี’’ติฯ

[444] ‘‘อปิจ ยเถว มยา’’ติอาทิ สงฺคีติยา อคฺคหณาธิปฺปายวเสน วุตฺตํ, กินฺตุ สุสงฺคีตา อาวุโส เถเรหิ ธมฺโม จ วินโย จฯ อปิจาหํ นาม ตเถวาหํ ธาเรสฺสามีติ ยเถว มยา ภควโต สมฺมุขา สุตํ สมฺมุขา ปฏิคฺคหิตํ, ตเถว เถเรหิ ภควตา สยเมว เอตทคฺคํ อาโรปิเตหิ, ตสฺมา สุสงฺคหิตา สงฺคีตีติ วุตฺตํ โหติฯ

พฺรหฺมทณฺฑกถาวณฺณนา

[445] ‘‘ตฺวํเยว อาณาเปหี’’ติ เอตฺตกเมว วุตฺตํ, เถรา ปน พฺรหฺมทณฺฑํ กตฺวา วุตฺตํเยว ‘‘ฉนฺนสฺสา’’ติอาทิมาหํสูติ เวทิตพฺพํฯ เอตฺถ จ อานนฺทตฺเถโร วิย อญฺโญปิ สงฺเฆน อาณตฺโต ภิกฺขุ พฺรหฺมทณฺฑกเตน ภิกฺขุนา อาลปิตุํ ลภติ, น อญฺโญฯ อุชฺชวนิกายาติ ปฏิโสตคามินิยาฯ อาคมา นุ โข อิธ อาคมา นุ ขฺวิธฯ อาคมา โข อิธ, เต โอโรธา อิธ อาคมา โขฯ ‘‘ภิสิจฺฉวีติ ภิสิตฺถวิกา’’ติ ลิขิตํฯ สพฺเพวิเมติ สพฺพเมวฯ กุลวํ คเมนฺตีติ นิรตฺถกวินาสํ คเมนฺติฯ กุจฺฉิโต ลโว กุลโว, อนยวินาโสติ วุตฺตํ โหติฯ อิมาย โข ปน ‘‘ธมฺมวินยสงฺคีติยา’’ติ วตฺตพฺเพ วิเสเสน วินยสฺส สาสนมูลภาวทสฺสนตฺถํ, ตสฺมิํ ฐิเต สกลสาสนฐิติสิทฺธิทีปนตฺถญฺจ ‘‘อิทํ โว กปฺปติ, อิทํ โว น กปฺปตี’’ติ วตฺถุสฺมิํ อารทฺธตฺตา, อิมิสฺสา จ ปริยตฺติยา วินยปิฏกตฺตา ‘‘วินยสงฺคีติยา’’ติ อิธ วุตฺตํฯ

ปญฺจสติกกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

12. สตฺตสติกกฺขนฺธกวณฺณนา

ทสวตฺถุกถาวณฺณนา

[446] นิกฺขิตฺตมณิสุวณฺณาติ สิกฺขาปเทเนว ปฏิกฺขิตฺตมณิสุวณฺณาฯ ตตฺถ มณิคฺคหเณน สพฺพํ ทุกฺกฏวตฺถุ, สุวณฺณคฺคหเณน สพฺพํ ปาจิตฺติยวตฺถุ คหิตํ โหติฯ ภิกฺขคฺเคน ภิกฺขุคณนายาติ วุตฺตํ โหติฯ

[447] มหิกาติ หิมํฯ โปสาติ สตฺตาฯ สรชาติ สกิเลสรชาฯ มคาติ มคสทิสาฯ ตสฺมิํ ตสฺมิํ วิสเย, ภเว วา เนตีติ เนตฺติ, ตณฺหาเยตํ อธิวจนํ, ตาย สห วตฺตนฺตีติ สเนตฺติกา

[450-2] อโหคงฺโคติ ปพฺพตสฺส นามํฯ อนุมาเนสฺสามาติ ปญฺญาเปสฺสามฯ อาสุตาติ สชฺชิตา, ‘‘อสุตฺตา’’ติ วา ปาโฐ, อนาวิลา อปกฺกา ตรุณาฯ

[453] อุชฺชวิํสุ ปฏิโสเตน คจฺฉิํสุฯ

[455] อปฺเปว นามาติ สาธุ นามฯ มูลา ทายกา เปสลกาฯ ‘‘กุลฺลกวิหาเรนาติ ขุทฺทกวิหาเรนา’’ติ ลิขิตํฯ รูปาวตารตฺตา กุลฺลกวิหาโร นามฯ กถํ ปเนตํ ปญฺญายติ, เยน สนฺนิธิกตํ ยาวชีวิกํ ยาวกาลิเกน ตทหุปฏิคฺคหิเตน สมฺภินฺนรสํ ตทหุปฏิคฺคหิตสงฺขยํ อาคนฺตฺวา สนฺนิธิกตามิสสงฺขฺยเมว คจฺฉตีติ? วุจฺจเต – ‘‘ยาวกาลิเกน, ภิกฺขเว, ยาวชีวิกํ ตทหุปฏิคฺคหิต’’นฺติ วจนโต ปุเรปฏิคฺคหิตํ ยาวชีวิกํ ตทหุปฏิคฺคหิเตนามิเสน เจ สมฺภินฺนํ, ปุเรปฏิคฺคหิตสงฺขฺยเมว คจฺฉตีติ สิทฺธํฯ อญฺญถา ‘‘สตฺตาหกาลิเกน, ภิกฺขเว, ยาวชีวิกํ ปฏิคฺคหิตํ สตฺตาหํ กปฺปตี’’ติ (มหาว. 305) วุตฺตฏฺฐาเน วิย อิธาปิ ‘‘ยาวกาลิเกน, ภิกฺขเว, ยาวชีวิกํ ปฏิคฺคหิตํ กาเล กปฺปตี’’ติ วเทยฺย, ตญฺจาวุตฺตํฯ ตสฺมา ปุเรปฏิคฺคหิตํ ตํ อามิสสมฺภินฺนํ อามิสคติกเมวาติ เวทิตพฺพํฯ คณฺฐิปเท ปน ‘‘สนฺนิธิการกํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา’’ติ (ปาจิ. 253) วุตฺตํฯ พฺยญฺชนมตฺตํ น คเหตพฺพํฯ