มหาปชาปติโคตมีวตฺถุกถาวณฺณนา

[402-3] สูเนหีติ สุเตหิฯ ‘‘เสตฏฺฏิกา นาม โรคชาตี’’ติ ปาฬิฯ ‘‘เสตฏฺฐิกา’’ติ อฏฺฐกถา ฯ ‘‘ปฏิสมฺภิทาปตฺตขีณาสวคฺคหเณน ฌานานิปิ คหิตาเนว โหนฺติฯ น หิ นิชฺฌานิกานํ สพฺพปฺปการา สมฺปตฺติ อิชฺฌตี’’ติ ลิขิตํฯ

ภิกฺขุนีอุปสมฺปทานุชานนกถาวณฺณนา

[404] ยทคฺเคน ยํ ทิวสํ อาทิํ กตฺวาฯ ตเทวาติ ตสฺมิํ เอว ทิวเสฯ ‘‘อนุญตฺติยา’’ติ ปาโฐฯ ‘‘อนุปญฺญตฺติยา’’ติ น สุนฺทรํฯ

[405] ‘‘ปฏิคฺคณฺหามิ ยาวชีวํ อนติกฺกมนีโย’’ติ วตฺวา อิทานิ กิํ การณา วรํ ยาจตีติ เจ? ปรูปวาทวิวชฺชนตฺถํฯ ทุพฺพุทฺธิโน หิ เกจิ วเทยฺยุํ ‘‘มหาปชาปติยา ปฐมํ สมฺปฏิจฺฉิตตฺตา อุภโตสงฺฆสฺส ยถาวุฑฺฒอภิวาทนํ น ชาตํฯ โคตมี เจ วรํ ยาเจยฺย, ภควา อนุชาเนยฺยา’’ติฯ

[408] วิมาเนตฺวาติ อปรชฺฌิตฺวาฯ

[410-3] กมฺมปฺปตฺตาโยปีติ กมฺมารหาปิฯ อาปตฺติคามินิโยปีติ อาปตฺติํ อาปนฺนาโยปิฯ ทฺเว ติสฺโส ภิกฺขุนิโยติ ทฺวีหิ ตีหิ ภิกฺขุนีหิฯ ‘‘มโนสิลิกายา’’ติ ปาโฐฯ

[420] ‘‘เตน จ ภิกฺขุ นิมนฺเตตพฺโพ’’ติ สามีจิวเสน วุตฺตํฯ

[422-3] ‘‘อนุชานามิ…เป.… ตาวกาลิก’’นฺติ ปุคฺคลิกํ สนฺธาย วุตฺตํ, น สงฺฆิกนฺติ อาจริโยฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อุตุนิยา กฏิสุตฺตก’’นฺติ วจนโต ภิกฺขุสฺส วินิพนฺธํ กฏิสุตฺตกํ น วฏฺฏติฯ ปคฺฆรนฺตี วิสวิณาฯ เวปุริสิกา มสฺสุทาฐีฯ

[425] ตโย นิสฺสเยติ รุกฺขมูลญฺหิ สา น ลภติฯ

[426] ภตฺตคฺเค สเจ ทายกา ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส ภุตฺตวโต จตุปจฺจเย ทาตุกามา โหนฺติ, ยถาวุฑฺฒเมวฯ

[427] วิกาเลติ ยาว วิกาเล โหนฺติ, ตาว ปวาเรสุนฺติ อตฺโถฯ อชฺชตฺตนาติ อชฺชตนาฯ

[428] อนุวาทนฺติ อิสฺสริยฏฺฐานํฯ อิทํ สพฺพํ ‘‘อชฺชตคฺเค โอวโฏ ภิกฺขุนีนํ ภิกฺขูสุ วจนปโถ’’ติ ปญฺญตฺตสฺส ครุธมฺมสฺส วีติกฺกมอาปตฺติปญฺญาปนตฺถํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ, อญฺญถา เยสํ ครุธมฺมานํ ปฏิคฺคหเณน ภิกฺขุนีนํ อุปสมฺปทา อนุญฺญาตา, เตสํ วีติกฺกเม อนุปสมฺปนฺนาว สิยาติ อาสงฺกา ภเวยฺยฯ

[429] อิตฺถิยุตฺเตนาติ อิตฺถีหิ คาวีอาทีหิ ธุรฏฺฐาเน ยุตฺเตนฯ ปุริสนฺตเรนาติ ปุริเสน อนฺตริเกนฯ ‘‘ปุริสทุติเยนา’’ติ ลิขิตํ, ปุริสสารถินาติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘พาฬฺหตรํ อผาสู’’ติ วจนโต คิลานาย วฏฺฏติจฺเจว สิทฺธํ, ภควนฺตํ อาปุจฺฉิตฺวา อนุญฺญาตฏฺฐาเน อุปสมฺปชฺชิสฺสามีติ อธิปฺปาโยฯ

[430] สา เกนจิเทว อนฺตราเยนาติ สพฺพนฺตรายสงฺคหนวจนํ, ตสฺมา ตํ น อนฺตรายํ กิตฺเตตฺวา, วุตฺตนฺตราเยน ‘‘ราชนฺตราเยนา’’ติ สาเธตพฺพนฺติ อาจริโยฯ

[431-2] ‘‘นวกมฺมนฺติ กตฺวา ‘เอตฺตกานิ วสฺสานิ วสตู’ติ อปโลเกตฺวา สงฺฆิกภูมิทาน’’นฺติ ลิขิตํฯ ‘‘สาคาร’’นฺติ วุตฺตตฺตา อคารปฏิสํยุตฺตรโหนิสชฺชสิกฺขาทิวชฺชิตาติ เกจิ, ยุตฺตเมตํฯ กสฺมา? ‘‘สหาคารเสยฺยมตฺตํ ฐเปตฺวา’’ติ อฏฺฐกถายํ วุตฺตตฺตาฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, โปเสตุ’’นฺติ วจนโต โปสนยุตฺตกมฺมํ สพฺพํ วฏฺฏติ มาตุยา, น อญฺเญสํฯ วสิตุํ เจ น สกฺโกติ ทุติยํ วินา, สมฺมนฺนิตฺวาว ทาตพฺพา ตาย อิติ โน มติฯ กิตฺตกํ กาลํ? วสิตฺวา เจ ทุติยา คนฺตุมิจฺฉติ, อญฺญํ สมฺมนฺนิตุํ ยุตฺตาวฯ สา วิชาตา ลเภติ อาจริโยฯ

[434] ‘‘อิทํ โอทิสฺส อนุญฺญาตํ วฏฺฏตีติ เอกโต วา อุภโต วา อวสฺสเว สติปิ วฏฺฏตี’’ติ ลิขิตํฯ

‘‘เกสจฺเฉทาทิกํ กมฺมํ อนุชานามิ สาทิตุํ ’’อิจฺเจว วุตฺตตฺตา วุตฺตํ ‘‘ตทญฺเญ สาทิตุ’’นฺติฯ ‘‘เกสจฺเฉทาทิกํ กมฺมํ อนุชานามิ, ภิกฺขเว’’ติ อวตฺวา เอตฺตกํ ยสฺมา ‘‘สาทิตุ’’นฺติ ภาสิตํ, ตสฺมา สา วิจิกิจฺฉาย อุภโตปิ อวสฺสเว อปิ ปาราชิกเขตฺเตน สา ปาราชิกํ ผุสติฯ อิติ อฏฺฐกถาสฺเวตํ สพฺพาสุปิ วินิจฺฉิตํฯ โอทิสฺสกาภิลาโป หิ อญฺญถา นิพฺพิเสสโต ตํ ปมาณํฯ ยทิ ตถา ภิกฺขุสฺส กปฺปติ วิจิกิจฺฉาฯ

กาลโมทิสฺส นํ ปทํ, น สตฺโตทิสฺสกญฺหิ ตํ;

อถ ภิกฺขุนิยา เอว, กาลโมทิสฺส ภาสิตํฯ

เอวํ ปาราชิกาปตฺติ, สิถิลาว กตา สิยา;

สพฺพโส ปิหิตํ ทฺวารํ, สพฺพปาราชิกสฺมินฺติฯ

นิรตฺถกภาวโต, อุพฺภชาณุมณฺฑเล;

ตสฺมา น สาทิยนฺตีติ, นิทานวจนกฺกมํฯ

นิสฺสาย สตฺถุนา วุตฺตํ, สาทิตุนฺติ น อญฺญถา;

อตฺตโน ปณฺหิสมฺผสฺสํ, สาทิตุํ เยน วาริตํฯ

อปิ ปาราชิกกฺเขตฺเต, กถํ ทฺวารํ ทเทยฺย โส;

ตถาปิ พุทฺธปุตฺตานํ, พุทฺธภาสิตภาสิตํฯ

วจนญฺจ สมาเนนฺโต, โน เจตฺถ ยุตฺติกถา ธีรา;

เกสจฺเฉทาทิกมฺมสฺส, อวสฺสํ กรณียโตฯ

จิตฺตสฺส จาติโลลตฺตา, คณสฺส จ องฺคสมฺปทา-

ภาวา ภิกฺขุนีนํ มเหสินา, รกฺขิตุญฺจ อสงฺกตฺตา;

นนุ โมทิสฺสกํ กตนฺติฯ

ภิกฺขุนิกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

11. ปญฺจสติกกฺขนฺธกวณฺณนา