ฉสกฺยปพฺพชฺชากถาวณฺณนา

[330] ‘‘อนุปิยํ นามา’’ติ เอกวจเนน ทิสฺสติ, สตฺตมิยํ ปน ‘‘อนุปิยาย’’นฺติฯ ‘‘กาฬุทายิปฺปภุตโย ทส ทูตา’’ติ ปาโฐฯ ‘‘น เหฏฺฐาปาสาทา น เหฏฺฐาปาสาทํ วา’’ติ ลิขิตํฯ

[332] ปุพฺเพ ปุพฺพกาเลฯ ‘‘รญฺโญ สโต’’ติ จ ‘‘รญฺโญวสโต’’ติ จ ปาโฐฯ

[333] น ลาภตณฺหา อิธ กามตณฺหา, ฌานสฺส เนสา ปริหานิ เหตุฯ พุทฺธตฺตสีลํ ปน ปตฺถยนฺโต ฌานาปิ นฏฺโฐติฯ นนุ ปตฺตภาวนาฯ มโนมยนฺติ ฌานมโนมยํฯ

[334] สตฺถาโรติ คณสตฺถาโรฯ

[339] โปตฺถนิกนฺติ ฉุริกํฯ

[340] มนุสฺเสติ ปุริเสฯ

[341] เอกรตฺตาธิกาเรน รกฺขํ ปจฺจาสีสนฺตา อีทิสาติ ทสฺสนตฺถํ ‘‘ปญฺจิเม’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ‘‘ปุพฺเพ รกฺขสฺเสต’’นฺติ วุตฺตตฺตา มยฺหํ ปน รกฺขเณ กิจฺจํ นตฺถีติ ทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ ปรูปกฺกเมน ตถาคตํ ชีวิตา โวโรเปยฺยาติ อิทํ อาณตฺติยา อาคตตฺตา เอวํ วุตฺตํฯ

[342] มา อาสโทติ มา วธกจิตฺเตน อุปคจฺฉฯ อิโตติ อิมมฺหา ชีวิตมฺหาฯ ‘‘ยโตติ ยสฺมา, ยโตติ วา คตสฺสา’’ติ ลิขิตํฯ ‘‘ปฏิกุฏิโตติ อปสกฺกิตฺวา สงฺกุจิโต หุตฺวา วา ปฏิสกฺกตี’’ติ ลิขิตํฯ

[343] ติกโภชนนฺติ ตีหิ ภุญฺชิตพฺพโภชนํฯ ‘‘ติกโภชนีย’’นฺติปิ ปาโฐฯ ปริกปฺปโต หิ ติณฺณํ ภุญฺชิตุํ อนุชานามิ, ตโต อุทฺธํ คณโภชนเมว โหติ, ตสฺสาปิ อิทเมว วุตฺตํฯ อิธ อปุพฺพํ นตฺถิฯ

‘‘อกตวิญฺญตฺติลทฺธํ ติณฺณํ ภุญฺชนฺตานํ กิญฺจาปิ ตํ คณโภชนํ นาม น โหติ, วิญฺญตฺติวเสน ปน น วฏฺฏตี’’ติ ลิขิตํฯ ตโย อตฺถวเส ปฏิจฺจาติ เอตฺถาปิ ‘‘มา ปาปิจฺฉาปกฺขํ นิสฺสาย สงฺฆํ ภินฺเทยฺยุ’’นฺติ เปสลานํ ภิกฺขูนํ ผาสุวิหารายาติ โยเชตพฺพํฯ กุลานุทฺทยตาย จาติ กุลานํ ปสาทรกฺขณตฺถํฯ วชฺชนฺติ วชฺชเมวฯ ‘‘วชฺชมิมํ ผุเสยฺยา’’ติ ลิขิตํฯ ‘‘วชฺชนียํ ปุคฺคลํ ผุเสยฺยา’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘อิมสฺส มโน น ผุเสยฺยา’’ติ วตฺตพฺพมฺปิ สิยาฯ จกฺกเภทนฺติ สาสนเภทํฯ อายุกปฺปนฺติ เอตฺถ กิญฺจาปิ อวีจิมฺหิ อายุปริมาณํ นตฺถิ, เยน ปน กมฺเมน ยตฺตกํ อนุภวิตพฺพํ, ตสฺส อายุกปฺปนฺติ เวทิตพฺพํฯ

[345] ‘‘อญฺญตรํ อาสนํ คเหตฺวา นิสีที’’ติ วจนโต วิสภาคฏฺฐานํ คตสฺส เปสลสฺสปิ ภิกฺขุโน เตสํ อาสเน นิสีทิตุํ วฏฺฏตีติ สิทฺธํฯ อาคิลายตีติ รุชฺชติฯ อาเทสนาปาฏิหาริยานุสาสนิยาติ ตสฺส ตสฺส จิตฺตาจารํ อาทิสฺส อาทิสฺส เทสนา, อาเทสนาปาฏิหาริยานุสาสนีฯ อิทฺธิ เอว ปาฏิหาริยํ อิทฺธิปาฏิหาริยํ, อิทฺธิปาฏิหาริยสํยุตฺตาย อนุสาสนิยา โอวทตีติ อตฺโถฯ นนุ ตํ อาวุโสติ เอตฺถ ตํ วจนํ นนุ มยา วุตฺโตสีติ อตฺโถฯ

[346-9] สุวิกฺขาลิตนฺติ สุโธตํฯ สํขาทิตฺวาติ สุฏฺฐุ ขาทิตฺวาฯ ‘‘มหิํ วิกุพฺพโตติ มหาวิสาโล’’ติ ลิขิตํฯ ตสฺส ภิสํ ฆสมานสฺสฯ ตตฺถ นทีสุ ชคฺคโตติ ปาเลนฺตสฺสฯ ‘‘กิํ? หตฺถิยูถํ คนฺตุ’’นฺติ วทนฺติฯ ‘‘อสํปาโต’ติ ปาโฐ, อปตฺโต หุตฺวาติ อตฺโถ’’ติ ลิขิตํฯ ‘‘อปายพหุตฺตา ปุน ทสฺสิโต’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘เอวํสเตติ เอวํ อสฺส เต อาสวา’’ติ ลิขิตํฯ

[350] ‘‘โวสานํ ปรินิฏฺฐานํ วา’’ติ จ ลิขิตํฯ ชาตูติ ทฬฺหตฺเถ นิปาโตฯ มา อุทปชฺชถาติ มา อุปฺปชฺเชยฺยฯ ‘‘โส ปมาทมนุยุญฺชนฺโต’’ติ ปาโฐฯ อนาทรํ กุสเลสุฯ อุทธิ มหาติ กิตฺตโก มหา? เภสฺมา ยาว ภยานโก, ตาว มหาติ วุตฺตํ โหติฯ

[351] น โข, อุปาลิ, ภิกฺขุนี สงฺฆํ ภินฺทตีติ เอตฺถ ภิกฺขุ สงฺฆํ น ภินฺทติ, ภิกฺขุนี สงฺฆํ ภินฺทตีติ เกจิ, เนตํ คเหตพฺพํฯ

เกวลํ ‘‘สงฺโฆ’’ติ วุตฺเต ภิกฺขุสงฺโฆว อธิปฺเปโตฯ ‘‘สงฺฆสฺส เทติ, อุภโตสงฺฆสฺส เทติ จา’’ติ (มหาว. 379) มาติกาวจนมฺปิ สาเธติฯ ตสฺมิํ อธมฺมทิฏฺฐิเภเท ธมฺมทิฏฺฐิ สิยาฯ ‘‘สีลสติเภเทสุปิ สมาโน ธมฺมํ กาตุนฺติ สงฺฆเภเท เวมติโกปิ ตาทิโส วา’’ติ ลิขิตํฯ วินิธายาติ อตฺตโน วญฺจนาธิปฺปายตํ ฉาเทตฺวาฯ

สงฺฆเภทกกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. วตฺตกฺขนฺธกวณฺณนา