อุทฺเทสภตฺตกถาวณฺณนา

[325] ยา ภตฺตุทฺเทสฏฺฐานภูตาย โภชนสาลาย ปกติฐิติกาฯ ทินฺนํ ปนาติ ยถา โส ทายโก เทติ, ตํ ทสฺเสนฺโต ‘‘สงฺฆโต ภนฺเต’’ติอาทิมาหฯ เอกวฬญฺชนฺติ เอกทฺวาเรน วฬญฺชิตพฺพํ ฯ ติจีวรปริวารนฺติ เอตฺถ ‘‘อุทกมตฺตลาภี วิย อญฺโญปิ อุทฺเทสภตฺตํ อลภิตฺวา วตฺถาทิมเนกปฺปการํ ลภติ เจ, ตสฺเสว ต’’นฺติ ลิขิตํฯ ‘‘อุทฺเทสปตฺเต เทถา’ติ วตฺวา คเหตฺวา อาคตภาเวน สงฺฆสฺส ปริจฺจตฺตํ น โหติเยว ตสฺเสว หตฺเถ คตตฺตา, ตสฺมา เตหิ วุตฺตกฺกเมน สพฺเพหิ ภาเชตฺวา ภุญฺชิตพฺพ’’นฺติ วุตฺตํฯ ปฏิปาฏิปตฺตํ วา ฐิติกาย ฐิตปตฺตํ วาฯ ‘‘กูฏฏฺฐิติกา นาม อคฺคเหตพฺพานมฺปิ คาหิตตฺตา’’ติ ลิขิตํ, ‘‘ปณีตภตฺตฏฺฐิติกญฺจ อชานิตฺวา มิสฺเสตฺวา คาหิเตปิ เอวเมว ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ จ ลิขิตํฯ ตญฺเจ เถยฺยาย หรนฺติ ปตฺตหารกา, อาณาปกสฺส คีวา โหติฯ อติกฺกนฺตมฺปิ ฐิติกํ ฐเปตฺวาติ เอตฺถ ‘‘ตํทิวสเมว เจ ภิกฺขา ลพฺภติ, อปรทิวสโต ปฏฺฐาย น ลพฺภติ กิรา’’ติ ลิขิตํฯ ปจฺฉา ‘‘สพฺโพ สงฺโฆ ปริภุญฺชตู’’ติ อวุตฺเตปิ ภาเชตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพํฯ ‘‘เอตฺตเก ภิกฺขู สงฺฆโต อุทฺทิสิตฺวา เทถา’ติ อวตฺวา ‘เอตฺตกานํ ภิกฺขูนํ ภตฺตํ คณฺหถา’ติ ทินฺนํ สงฺฆิกนิมนฺตนํ นามา’’ติ ลิขิตํฯ

นิมนฺตนภตฺตกถาวณฺณนา

ปฏิปาฏิยาติ ยถาลทฺธปฏิปาฏิยาฯ วิจฺฉินฺทิตฺวาติ ภตฺตํ คณฺหถาติ ปทํ อวตฺวาฯ อาโลปสงฺเขเปนาติ อยํ นโย นิมนฺตนายเมว, อุทฺเทสภตฺเต ปน เอกสฺส ปโหนกปฺปมาเณ เอว ฐิติกา ติฏฺฐติฯ ‘‘เอกวารนฺติ ยาว ตสฺมิํ อาวาเส วสนฺติ ภิกฺขู, สพฺเพว ลภนฺตี’’ติ ลิขิตํฯ

สลากภตฺตกถาวณฺณนา

น หิ พหิสีมาย สงฺฆลาโภติ เอตฺถ ‘‘อุทฺเทสภตฺตาทีสุ พหิสีมาย ฐิตสฺสปิ เจ อุปาสกา เทนฺติ, คเหตุํ ลภนฺติ, อตฺตโนปิ ปาเปตฺวา คหณํ อนุญฺญาตํ, ตถา อิธ น วฏฺฏตี’’ติ วุตฺตํฯ น ปาปุณนฺตีติ อุทฺทิสิตฺวาปิฯ วารคามนฺติ ทูรตฺตา วาเรน นิคฺคเหน คนฺตพฺพคาเมฯ ผาติกมฺมเมวาติ อติเรกลาภา จ ภวนฺติฯ สมฺมุขีภูตสฺสาติ เยภุยฺเยน เจ ภิกฺขู พหิสีมํ คตา, สมฺมุขีภูตสฺส ปาเปตพฺพํฯ สภาคตฺตา หิ เอเกน ลทฺธํ สพฺเพสํ ปโหติ, ตสฺมิมฺปิ อสติ อตฺตโน ปาเปตฺวา ทาตพฺพํฯ ‘‘ลทฺธา วา อลทฺธา วา’’ติ วจนสิลิฏฺฐวเสน วุตฺตํฯ วิหาเร อปาปิตํ ปน…เป.… น วฏฺฏตีติ สลากภตฺตํ วิหาเร อุทฺทิสิยติฯ เตน ปน ทินฺนสลาเกนฯ ตสฺสาติ คเหตฺวา คตสฺสฯ สลากา คเหตพฺพาติ ยุตฺตํ วิยฯ สพฺพโปตฺถเกสุ ‘‘คาเหตพฺพา’’ติ ปาโฐ, ตสฺมา เตนาติ สลากคฺคาหาปเกนาติ อตฺโถฯ ‘‘โจริกาย คหิตตฺตา น ปาปุณาตี’’ติ วจนโต ‘‘กุฏิโสธนํ วฏฺฏตี’’ติ จ ทีปวาสิโน วทนฺติ กิรฯ เอกํ มหาเถรสฺสาติ มหาเถโร วิหารโต เยภุยฺเยน น คจฺฉติ, อิตเร กทาจิ คจฺฉติ, ตสฺมา สภาคา เจ, อตฺตโน ปาเปตฺวา ปุน อิตเรสํ ทิยฺยติฯ วิหาเร เถรสฺส ปตฺตสลากภตฺตนฺติ มหาเถโร เอกโกว วิหาเร โอหีโน, ‘‘อวสฺสํ สพฺพสลากา อตฺตโน ปาเปตฺวา ฐิโต’’ติ ปฏิสฺสยํ คนฺตฺวา อาคนฺตุกภิกฺขูนมฺปิ อทสฺสนโต กุกฺกุจฺจํ อกตฺวา ภุญฺชนฺติฯ

ปกฺขิกภตฺตกถาวณฺณนา

อุโปสถทิวเส อาปตฺติเทสนํ สนฺธาย ‘‘ปริสุทฺธสีลาน’’นฺติ อาหฯ เลขํ กตฺวา นิพทฺธาปิตํฯ ‘‘อาคนฺตุกภตฺตมฺปิ คมิกภตฺตมฺปี’’ติ อาคนฺตุโกว หุตฺวา คจฺฉนฺตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ อนาถคิลานุปฏฺฐาโกปิ เตน ทินฺนํ ภุญฺชติ เจ, ตสฺสปิ ปาเปตพฺพเมวฯ คุฬปิณฺฑํ ตาลปกฺกมตฺตํฯ

เสนาสนกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. สงฺฆเภทกกฺขนฺธกวณฺณนา