วิหารานุชานนกถาวณฺณนา

[294] นิลียนฺติ ภิกฺขู เอตฺถาติ วิหาราทโย เลณานิ นามฯ อาคต-วจเนน ตสฺสาคตสงฺโฆว สามี, น อนาคโตติ เกจิ, ตํ น ยุชฺชติ สมานลาภกติกาย สิทฺธตฺตาฯ

[296-7] ทีปินงฺคุฏฺเฐนาติ เอตฺถ ‘‘ทีปินา อกปฺปิยจมฺมํ ทสฺเสตี’’ติ ลิขิตํฯ ถมฺภกวาตปานํ นาม ติริยํ ทารูนิ อทตฺวา อุชุกํ ฐิเตเหว ทารูหิ กตฺตพฺพํฯ ภิสีนํ อนุญฺญาตํ วฏฺฏตีติ พิมฺโพหเน วฏฺฏตีติ อตฺโถฯ ตูลปูริตํ ภิสิํ อปสฺสยิตุํ น วฏฺฏติ อุณฺณาทีนํเยว อนุญฺญาตตฺตาฯ นิสีทนนิปชฺชนํ สนฺธาย วุตฺตํ, ตสฺมา อปสฺสยิตุํ วฏฺฏตีติ เจ? อกปฺปิยนฺติ น วฏฺฏตีติ เกจิฯ ยทิ เอวํ อกปฺปิยมญฺจญฺจ อปสฺสยิตุํ น วฏฺเฏยฺยฯ ยสฺมา วฏฺฏติ, ตสฺมา โทโส นตฺถิฯ อปิจ คิลานสฺส พิมฺโพหนํ นิปชฺชิตุมฺปิ อนุญฺญาตํ, ตสฺมา ภิสิปิ วฏฺฏติ อปสฺสยิตุํฯ อาจริยา จ อนุชานนฺติ, วฬญฺเชนฺติ จาติ เอเกฯ สิมฺพลิตูลสุตฺเตน สิพฺพิตํ จีวรํ วฏฺฏติฯ กสฺมา? กปฺปาสสฺส อนุโลมโตฯ ‘‘อกฺกผลสุตฺตมยมฺปิ อกฺกวากมยเมว ปฏิกฺขิตฺต’’นฺติ เต เอว วทนฺติฯ

[298] อนิพนฺธนีโย อลคฺโคฯ ปฏิพาเหตฺวาติ มฏฺฐํ กตฺวาฯ ‘‘เสตวณฺณาทีนํ ยถาสงฺขฺยํ อิกฺกาสาทโย พนฺธนตฺถํ วุตฺตา’’ติ ลิขิตํฯ

[300] ปกุฏฺฏํ สมนฺตโต อาวิทฺธปมุขํฯ

[303] สุธาเลโปติ สุธามตฺติกาเลโปฯ

[305] อาสตฺติ ตณฺหาฯ สนฺติํ อทรํฯ

[307] เกตุนฺติ กเยน คเหตุํฯ

[308] จิตาติ อิฏฺฐกาโย กพเฬน นิทฺธมนวเสน ฉินฺทิตฺวา กตาติ อตฺโถฯ

[310] ฉพฺพคฺคิยานํ ภิกฺขูนํ อนฺเตวาสิกาติ เอตฺถ วีสติวสฺสํ อติกฺกมิตฺวา ฉพฺพคฺคิยา อุปฺปนฺนาฯ ‘‘อาราธยิํสุ เม ภิกฺขู จิตฺต’’นฺติ (ม. นิ. 1.225) วุตฺตตฺตา อญฺญสฺมิํ กาเล สาวตฺถิคมเน อุปฺปนฺนํ วตฺถุํ อิธ อาปตฺติทสฺสนตฺถํ อาหริตฺวา วุตฺตนฺติ ยุตฺตํ วิย, วิจาเรตฺวา คเหตพฺพํฯ วุทฺธนฺติ วุทฺธตรํฯ

[313] สนฺถเรติ ติณสนฺถราทโยฯ

เสนาสนคฺคาหกถาวณฺณนา

[318] ‘‘เสยฺยคฺเคนาติ มญฺจฏฺฐานปริจฺเฉเทนฯ วิหารคฺเคนาติ โอวรกคฺเคนา’’ติ ลิขิตํฯ ถาวราติ นิยตาฯ ปจฺจเยเนว หิ ตนฺติ ตสฺมิํ เสนาสเน มหาเถรา ตสฺส ปจฺจยสฺส การณา อญฺญตฺถ อคนฺตฺวา วสนฺตาเยว นํ ปฏิชคฺคิสฺสนฺตีติ อตฺโถฯ อฆฏฺฏนกมฺมํ ทสฺเสตุํ ‘‘น ตตฺถ มนุสฺสา’’ติอาทิมาหฯ ‘‘วิตกฺกํ ฉินฺทิตฺวา สุทฺธจิตฺเตน คมนวตฺเตเนว คนฺตพฺพ’’นฺติ ปาโฐฯ มุทฺทเวทิกา นาม เจติยสฺส หมฺมิยเวทิกาฯ ปฏิกฺกมฺมาติ อปสกฺกิตฺวาฯ สมานลาภกติกา มูลาวาเส สติ สิยา, มูลาวาสวินาเสน กติกาปิ วินสฺสติฯ สมานลาภ-วจนํ สติ ทฺวีสุ, พหูสุ วา ยุชฺชติ, เตเนว เอกสฺมิํ อวสิฏฺเฐติ โน มติฯ ตาวกาลิกํ กาเลน มูลจฺเฉทนวเสน วา อญฺเญสํ วา กมฺมํ อญฺญสฺส สิยา นาวายํ สงฺคโมติ อาจริโยฯ ปุคฺคลวเสเนว กาตพฺพนฺติ อปโลกนกาเล สงฺโฆ วสฺสํวุตฺถภิกฺขูนํ ปาเฏกฺกํ ‘‘เอตฺตกํ วสฺสาวาสิกํ วตฺถํ เทติ, รุจฺจติ สงฺฆสฺสา’’ติ ปุคฺคลเมว ปรามสิตฺวา ทาตพฺพํ, น สงฺฆวเสน กาตพฺพํฯ น สงฺโฆ สงฺฆสฺส เอตฺตกํ เทตีติฯ ‘‘เอกสฺมิํ อาวาเส สงฺฆสฺส กมฺมํ กโรตี’ติ วจนโต สงฺฆวเสน กาตพฺพ’’นฺติ ลิขิตํฯ น หิ ตถา วุตฺเต สงฺฆสฺส กิญฺจิ กมฺมํ กตํ นาม โหติฯ ‘‘สมฺมตเสนาสนคฺคาหาปกโต อญฺเญน คาหิเตปิ คาโห รุหติ อคฺคหิตุปชฺฌายสฺส อุปสมฺปทา วิยา’’ติ ลิขิตํฯ ‘‘กมฺมวาจายปิ สมฺมุติ วฏฺฏตี’’ติ ลิขิตํฯ

อฏฺฐปิ โสฬสปิ ชเนติ เอตฺถ กิํ วิสุํ วิสุํ, อุทาหุ เอกโตติ? เอกโตปิ วฏฺฏติฯ