อฏฺฐารสวตฺถุกถาวณฺณนา

[473] น ตฺเวว…เป.… ปฏิพาหิตพฺพนฺติ วทามีติ เอตฺถ เสนาสนารหสฺส โย เสนาสนํ ปฏิพาหติ, ตสฺเสว อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ ‘‘กลหการกาทีนเมตฺถ โอกาโส นตฺถีติอาทิกํ สงฺฆสฺส กติกํ วตฺวา ตํ น ปญฺญาเปนฺตสฺส วา ‘อหํ พุทฺโธ’ติ ปสยฺห อตฺตนา อตฺตโน ปญฺญาเปตฺวา คณฺหนฺตํ ‘ยุตฺติยา คณฺหถา’ติ วตฺวา วาเรนฺตสฺส วา โทโส นตฺถิฯ อิธ กลหวูปสมนตฺถํ อาคตานํ โกสมฺพิกานมฺปิ ‘ยถาวุฑฺฒ’นฺติ อวตฺวา ‘วิวิตฺเต อสติ วิวิตฺตํ กตฺวาปิ ทาตพฺพ’นฺติ วุตฺตตฺตา วิวิตฺตํ กตฺวา เทนฺตํ ปฏิพาเหนฺตสฺเสว อาปตฺตีติ กิร อยมตฺโถ ปาริวาสิกาทีนํ วิหารปริยนฺตทาปเนน สาธิตพฺโพ’’ติ ลิขิตํฯ

สงฺฆสามคฺคีกถาวณฺณนา

[475] ‘‘อถ โข เต อุกฺขิตฺตานุวตฺตกา ภิกฺขู ตํ อุกฺขิตฺตกํ ภิกฺขุํ โอสาเรตฺวา เยน อุกฺเขปกา ภิกฺขู…เป.… ตสฺส วตฺถุสฺส วูปสมาย สงฺฆสามคฺคิํ กโรมา’’ติ วจนํ ทุวิญฺเญยฺยวินิจฺฉยํ วินยลกฺขณกุสลสฺสฯ วิชฺชมาเน หิ การกสงฺเฆ อิตโร สงฺโฆ โอสาริตุํ น ลภติฯ โอสาเรนฺโต เจ, เต ภิกฺขู การกสงฺเฆน สมานลทฺธิกภาวํ ปตฺตตฺตา เตน สมานสํวาสกา โหนฺติ, ตโต อุกฺเขปกานํ ฉนฺทํ อคฺคเหตฺวา โอสาเรนฺตานํ กมฺมํ กุปฺปติ, ตสฺมา ‘‘เตน หิ, ภิกฺขเว, ตํ ภิกฺขุํ โอสาเรถา’’ติ (มหาว. 474) ภควโต วจเนน อุกฺขิตฺตานุวตฺตกา โอสาเรสุํ, อุทาหุ นิสฺสีมํ คนฺตฺวา, อุทาหุ อิตเรสํ ฉนฺทํ คเหตฺวา โอสาเรสุํ, นนุ เอเตสมญฺญตเรเนตฺถ ภวิตพฺพํ, น จ ปเนตํ สพฺพคณฺฐิปเทสุ วิจาริตํฯ อยํ ปเนตฺถ ตกฺโก –

‘‘ยสฺมิํ วตฺถุสฺมิํ สงฺเฆน, กตกมฺมสฺส ภิกฺขุโน;

สติ ตสฺมิํ น อญฺญสฺส, ปฏิปฺปสฺสมฺภนํ ขมํฯ

‘‘วิรมนฺเต ตโต โทโส, อปิ สงฺโฆ อการโก;

โอสาเรตุํ อลํ ยสฺมา, การโก อนุโลมิโก’’ติฯ

[477] ‘‘อฏฺฐ ทูตงฺคานิ นาม โสตา จ โหติ, สาเวตา จ อุคฺคเหตา จ ธาเรตา จ วิญฺญาตา จ วิญฺญาเปตา จ กุสโล จ สหิตาสหิตทสฺสโน จ อกลหการโก จาติ เอตานี’’ติ วุตฺตํฯ

โกสมฺพกกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

มหาวคฺคสฺส ลีนตฺถปกาสนา นิฏฺฐิตาฯ

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

จูฬวคฺควณฺณนา

1. กมฺมกฺขนฺธกวณฺณนา