‘‘อิมํ ตุยฺหํ เทมิ ททามิ ทชฺชามิ โอโณเชมิ ปริจฺจชามิ วิสฺสชฺชามิ นิสฺสชฺชามี’ติ วา ‘อิตฺถนฺนามสฺส เทมิ…เป.… นิสฺสชฺชามี’ติ วา วทติ, ‘สมฺมุขา วา ปรมฺมุขา วา วุตฺเต ทินฺนํเยว โหตี’ติ ทานลกฺขณสฺส จ ‘ตุยฺหํ คณฺหาหี’ติ วุตฺเต ‘มยฺหํ คณฺหามี’ติ วทติ, ‘สุทินฺนํ สุคฺคหิตญฺจา’ติ (ปารา. อฏฺฐ. 2.469) คหณลกฺขณสฺส จ วุตฺตตฺตา ‘มม สนฺตกํ ตว จ มม จ โหตู’ติ เอวมาทิวจเนน สมานปริกฺขารํ กาตุํ วฏฺฏตีติ อาจริยา’’ติ ลิขิตํฯ

อนุคณฺฐิปเท ปน อตีว ปปญฺจํ กตฺวา ปุน ‘‘อิทเมตฺถ อาจริยานํ สนฺนิฏฺฐานํ – สเจสมฺพหุลา, ทฺเว วา สมานปริกฺขารํ กตฺตุกามา โหนฺติ, เต สพฺเพ อตฺตโน สนฺตกํ วตฺตมานํ อุปฺปชฺชนเกน สทฺธิํ เปสลสฺส เอกสฺส ปริจฺจชนฺติ, โส ปุน เตสเมว ปริจฺจชติ, เอตฺตาวตา เต สมานปริกฺขาริกา โหนฺตีติฯ อิทํ สมานปริกฺขารลกฺขณํ ปาฬิอาทีสุ วุตฺตลกฺขเณเยว ปตนโต อจลปฺปตฺตํ โหติ, ตถาปิ โปราณวิธิํ อชฺโฌตฺถริตฺวา วตฺตนโต ปฏิเสเธตพฺโพ, อาจริยานํ มตานุสาเรน กาตพฺพํ กาตุกาเมนาติ อปเร’’ติ วุตฺตํ, ‘‘วสฺสํวุตฺถสามเณโร ปญฺจสุ สิกฺขาปเทสุ เอกํ อติกฺกมิตฺวา ปุน คหิโต ลาภํ น ลภติ, อนฺติมวตฺถุํ อชฺฌาปนฺโน นาม โหตี’’ติ วทนฺติฯ

วสฺสํวุตฺถานํอนุปฺปนฺนจีวรกถาวณฺณนา

[375] อุปฺปนฺเน จีวเร อภาชิเต ปกฺกมตีติ เอตฺถ ‘‘สงฺเฆน ตตฺรุปฺปาทโต เอเกกสฺส ภิกฺขุโน เอตฺตกํ วสฺสาวาสิกํ ทาตุํ สงฺฆสฺส รุจฺจตี’’ติ สาวิเตปิ วิพฺภมติ, ตโต น ลภติ, ปุน ปพฺพชิตฺวา อุปสมฺปชฺชิตฺวา จีวรภาชนํ สมฺภาเวนฺโตปิ น ลภติเยว ปุพฺพปกติโต ภฏฺฐตฺตาฯ อถ ปาปิเต วิพฺภมติ, ลภตี’’ติ จ วุตฺตํฯ

สงฺเฆภินฺเนจีวรุปฺปาทกถาวณฺณนา

[376] ปรสมุทฺเทติ ชมฺพุทีเปฯ

อฏฺฐจีวรมาติกากถาวณฺณนา

[379] ยสฺมา อปริกฺขิตฺตสฺส ปริกฺเขปารหฏฺฐานํ ทุพฺพิชานํ, ตสฺมา ‘‘อปิจา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ ธุวสนฺนิปาตฏฺฐานมฺปิ ปริยนฺตคตเมว คเหตพฺพํฯ ‘‘มหาปจฺจริยํ ปน ภิกฺขูสุปิ…เป.… ปาปุณาตีติ ‘อุปจารสีมาย เทมา’ติ เอวํ ทินฺนเมว สนฺธายา’’ติ ลิขิตํ ฯ ‘‘สมานสํวาสกสีมายา’’ติ วุตฺเต ขณฺฑสีมาทีสุ ฐิตานํ น ปาปุณาติ ตาสํ วิสุํ สมานสํวาสกสีมตฺตาฯ สมานสํวาสกอวิปฺปวาสสีมานํ อิทํ นานตฺตํ – ‘‘อวิปฺปวาสสีมาย ทมฺมี’’ติ ทินฺนํ คามฏฺฐานํ น ปาปุณาติฯ กสฺมา? ‘‘ฐเปตฺวา คามญฺจ คามูปจารญฺจา’’ติ วุตฺตตฺตาฯ ‘‘สมานสํวาสกสีมายา’’ติ ทินฺนํ ปน ยสฺมิํ ฐาเน อวิปฺปวาสสีมา อตฺถิ, ตตฺถ ฐิตานํ, อิตรตฺร ฐิตานญฺจ ปาปุณาติฯ ‘‘ขณฺฑสีมายํ ฐตฺวา ‘สีมฏฺฐกสงฺฆสฺส ทมฺมี’ติ วุตฺเต อุปจารสีมาย เอว ปริจฺฉินฺทิตฺวา ทาตพฺพ’’นฺติ วุตฺตํฯ ‘‘อวิปฺปวาสสีมาย เทมา’’ติ ขณฺฑสีมายํ ฐตฺวา ทินฺเน ตตฺเถว ปาปุณาตีติ เกจิฯ โยชนสตมฺปิ ปูเรตฺวา นิสีทนฺตีติ เอตฺถ วิหารูปจาเร หตฺถปาเสน, พหิคามาทีสุ ทฺวาทสหตฺเถน อุปจาโรติ เอเกฯ ‘‘อิมสฺมิํ วิหาเร สงฺฆสฺสา’’ติ วุตฺเต เอกาพทฺธา หุตฺวาปิ ปริกฺเขปปริกฺเขปารหฏฺฐานํ อติกฺกมิตฺวา ฐิตานํ น ปาปุณาตีติ เอเกฯ ‘‘ภิกฺขุนิวิหารโต พหิ ยตฺถ กตฺถจิ ฐตฺวา ‘สงฺฆสฺสา’ติ วุตฺเต ภิกฺขุสงฺโฆว สามี’’ติ วทนฺติฯ เอโกปิ คนฺตฺวาติ เอตฺถ สพฺเพสํ วา ปาเปตฺวา คนฺตพฺพํ, อาเนตฺวา วา ปาเปตพฺพํ, อิตรถา คตสฺส น ปาปุณาติฯ สมานลาภกติกา มูลาวาเส สติ สิยา, มูลาวาสวินาเสน กติกาปิ วินสฺสติฯ สมานลาภวจนํ สติ ทฺวีสุ, พหูสุ วา ยุชฺชติฯ เตเนว เอกสฺมิํ อวสิฏฺเฐ ยุชฺชตีติ โน มติฯ

‘‘ตาวกาลิกกาเลน, มูลจฺเฉทวเสน วา;

อญฺเญสํ กมฺมํ อญฺญสฺส, สิยา นาวาสสงฺคโม’’ติฯ –

อาจริโยฯ

สพฺพตฺถ ทินฺนเมวาติ ‘‘สมานภาโคว โหตี’’ติ วทนฺติฯ ‘‘เอกเมกํ อมฺหากํ ปาปุณาตีติ เจ วทติ, วฏฺฏตี’’ติ วทนฺติ วิภาคสฺส กตตฺตาฯ ‘‘ภิกฺขุสงฺฆสฺส จีวเร ทินฺเน ปํสุกูลิกานํ น วฏฺฏตี’’ติ วทนฺติฯ ‘‘อุภโตสงฺฆสฺสา’’ติ วุตฺเต ‘‘ภิกฺขุสงฺฆสฺสา’’ติ อวุตฺตตฺตา ภิกฺขุนิสงฺเฆน มิสฺสิตตฺตา, ตตฺถ อปริยาปนฺนตฺตา จ ปุคฺคโล วิสุํ ลภติฯ เอวํ สนฺเต ‘‘ภิกฺขุสงฺฆสฺส จ ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส จ ทมฺมี’’ติ วุตฺเตปิ ‘‘อุภโตสงฺฆสฺส ทินฺนเมว โหตี’’ติ อิมินา วิรุชฺฌตีติ เจ? น วิรุชฺฌติ, ตํ ทฺวินฺนํ สงฺฆานํ ทินฺนภาวเมว ทีเปติ, น อุภโตสงฺฆปญฺญตฺติํ, ตสฺมา เอว ‘‘ภิกฺขุสงฺฆสฺส จ ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส จ ตุยฺหญฺจา’’ติ วาโร น วุตฺโตฯ อถ วา อฏฺฐกถาวจนเมว ปมาณํ, น วิจารณาติ เอเกฯ ยสฺมา เอโก อทฺธานาทิยโก วิย ทุวิโธ น โหติ, ตสฺมา อุภโตสงฺฆคฺคหเณน เอโก ภิกฺขุ น คหิโตติ ฯ