หตฺถิมํสาทิปฏิกฺเขปกถาวณฺณนา

[281] อิเมสํ …เป.… สพฺพํ น วฏฺฏตีติ อิทํ ทสนฺนมฺปิ มนุสฺสมํสาทีนํ อกปฺปิยภาวมตฺตปริทีปนวจนํ, นาปตฺติวิภาคทสฺสนวจนํฯ ยํ กิญฺจิ ญตฺวา วา อญตฺวา วา ขาทนฺตสฺส อาปตฺติเยวาติ อิทมฺปิ อนิยมิตวจนเมว ‘‘อยํ นาม อาปตฺตี’’ติ อวุตฺตตฺตา ฯ ตทุภยมฺปิ เหฏฺฐา มนุสฺสาทีนํ มํสาทีสุ ถุลฺลจฺจยทุกฺกฏาปตฺติโย โหนฺตีติ คหิตนเยหิ อธิปฺปาโย ชานิตุํ สกฺกาติ เอวํ วุตฺตํฯ ตตฺรายํ อธิปฺปาโย – ยสฺมา เอเตสํ มนุสฺสาทีนํ มํสาทีนิ อกปฺปิยานิ, ตสฺมา มนุสฺสานํ มํสาทีสุ ถุลฺลจฺจยาปตฺติฯ เสสานํ สพฺพตฺถ ทุกฺกฏาปตฺตีติฯ ปาเฐเยว หิ โลหิตาทิํ มํสคติกํ กตฺวา ‘‘น, ภิกฺขเว, มนุสฺสมํสํ…เป.… ถุลฺลจฺจยสฺสา’’ติ วุตฺตํฯ ตตฺเถว หตฺถาทีนํ มํสาทีสุปิ ทุกฺกฏาปตฺติ ปญฺญตฺตาฯ เตน วุตฺตํ สีหฬฏฺฐกถายํ ‘‘มนุสฺสมํเส วา เกเส วา นเข วา อฏฺฐิมฺหิ วา โลหิเต วา ถุลฺลจฺจยเมวา’’ติ วุตฺตํฯ อิมินา เอว –

‘‘อฏฺฐิปิ โลหิตํ จมฺมํ, โลมเมสํ น กปฺปตี’’ติฯ –

ขุทฺทสิกฺขาคาถาปทสฺส อตฺโถ จ อธิปฺปาโย จ สุวิญฺเญยฺโยติฯ ปฏิคฺคหเณติ เอตฺถ อนาทริยทุกฺกฏํ วุตฺตํฯ ‘‘อุทกมนุสฺสาทิมํสมฺปิ น วฏฺฏตี’’ติ วทนฺติฯ นาคราเชน วุตฺตาทีนเว สติปิ อุชฺฌายนาธิการเมว คเหตฺวา ‘‘ปฏิกูลตายา’’ติ วุตฺตํฯ