เมนู

สนฺนิปาตานุชานนาทิกถาวณฺณนา

[132-3] เตน สมเยนาติ อตฺตโน โอวาทปาติโมกฺขุทฺเทเส ธุรํ นิกฺขิปิตฺวา ภิกฺขูนํเยว วิสุํ อุโปสถกรณํ อนุชานิตฺวา ฐิตสมเยนฯ โก ปน โสติ? มชฺฌิมโพธิยํ ปาติโมกฺขุทฺเทสปฺปโหนกสิกฺขาปทานํ ปรินิฏฺฐานกาโลฯ เตเนวาห ‘‘ตานิ เนสํ ปาติโมกฺขุทฺเทสํ อนุชาเนยฺย’’นฺติฯ ‘‘เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อุทฺทิสิตพฺพ’’นฺติ นิทานุทฺเทสํ ปญฺญาเปตุกามตาย จ สิกฺขาปทานํ อุทฺเทสปริจฺเฉทนิทสฺสนตฺถญฺจ วุตฺตํฯ อญฺญถา ‘‘เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยถา’’ติ สพฺพสิกฺขาปทานํ อุทฺทิสิตพฺพกฺกมสฺส ทสฺสิตตฺตา อิทานิ ‘‘เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อุทฺทิสิตพฺพ’’นฺติ อิทํ นิรตฺถกํ อาปชฺชติ, อิทญฺจ สพฺพสงฺฆุโปสถํ สนฺธาย วุตฺตํฯ

[134] ‘‘ยํนูน อยฺยาปิ…เป.… สนฺนิปเตยฺยุ’’นฺติ พหูนํ อธิการปฺปวตฺติฯ ตตฺราปิ วินยํ อาคมฺม วุตฺโต ภิกฺขุ สามิ, น เกวลํ สงฺฆตฺเถโรติ ทสฺสนตฺถํ, สงฺฆสฺส คารวยุตฺตวจนารหตาทสฺสนตฺถญฺจ ‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต’’ติ อาหฯ ตตฺถ สยํ เจ เถโร, ภิกฺขุํ สนฺธาย ‘‘อาวุโส’’ติ วตฺตุํ ยุชฺชติฯ กถํ ปญฺญายติ? พุทฺธกาเล สงฺฆตฺเถโร อพฺยตฺโต นาม ทุลฺลโภฯ สพฺพกมฺมวาจาย ปโยคนิทสฺสเน จ ‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆ’’ อิจฺเจว ภควา ทสฺเสตีติ เจ? เอวเมตํ ตถา ทสฺสนโตฯ สงฺฆํ อุปาทาย สงฺฆตฺเถเรนาปิ ‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆ’’ติ วตฺตพฺพํ, ภิกฺขุํ อุปาทาย ‘‘อาวุโส’’ติ มหากสฺสปสฺส กมฺมวาจาย ปโยคทสฺสนโต, ปาริสุทฺธิอุโปสเถ จ เถเรน ภิกฺขุนา ‘‘ปริสุทฺโธ อหํ, อาวุโส’’ติ ปโยคทสฺสนโต จฯ ‘‘ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺล’’นฺติ ปรโต ปญฺญาเปตพฺเพ อุโปสถกรณนฺตราเย สนฺธายาหฯ อุโปสถสฺส พหุวิธตฺตา สรูปโต วตฺตุํ ‘‘ปาติโมกฺขํ อุทฺทิเสยฺยา’’ติ อาหฯ เอตฺตาวตา ญตฺติํ นิฏฺฐเปสิฯ ญตฺติทุติยกมฺมโต เอว หิ อุโปสถกมฺมํฯ น, ตติยานุสฺสาวนสมฺภวโตติ เจ? น, อญฺเญหิ ญตฺติจตุตฺถกมฺเมหิ อสทิสตฺตาฯ น หิ เอตฺถ จตุกฺขตฺตุํ ‘‘สุณาตุ เม’’ติ อารภียตีติฯ