อลชฺชีนิสฺสยวตฺถุกถาวณฺณนา

[120] ‘‘น , ภิกฺขเว, อลชฺชีนํ นิสฺสโย ทาตพฺโพ’’ติ อิมินา อลชฺชีหิ ภิกฺขูหิ, สามเณเรหิ วา สทฺธิํ ทฺเวปิ ธมฺมามิสปริโภคา ปฏิกฺขิตฺตา โหนฺติ นิสฺสยภาเว ภาวโต เตสํฯ ยถาห ‘‘อาจริเยน, ภิกฺขเว, อนฺเตวาสิโก สงฺคเหตพฺโพ อนุคฺคเหตพฺโพ อุทฺเทเสน ปริปุจฺฉาย โอวาเทน อนุสาสนิยา’’ติอาทิ (มหาว. 79) อุปชฺฌายสฺสปิ นิสฺสยปฺปณามนสมฺภวโต, โสปิ สทฺธิวิหาริกสฺส นิสฺสโยติ เวทิตพฺพํ, ตสฺมา อุปชฺฌาโย เจ อลชฺชี โหติ, น ตํ นิสฺสาย วสิตพฺพนฺติ สิทฺธํ โหติฯ ภิกฺขูนํ สมฺมาปฏิปตฺติยา สมานภาโค ภิกฺขุ สภาโคฯ ตสฺสภาโว ภิกฺขุสภาคตาฯ ตํ ภิกฺขุสภาคตํฯ ยาว ชานามีติ อธิปฺปาเยน วสิตุํ วฏฺฏติฯ ภิกฺขูหิ สภาคตํฯ กิํ ตํ? ลชฺชิภาวํฯ ‘‘สตฺตาหํ…เป.… คเหตพฺโพ’’ติ เอตฺถ ‘‘สตฺตาหมตฺตํ วสิสฺสามิ, กิํ ภิกฺขุสภาคตาชานเนนาติ ชานเน ธุรํ นิกฺขิปิตฺวา วสิตุํ น ลภตีติ อตฺโถ’’ติ ลิขิตํฯ ‘‘ภิกฺขุสภาคตํ ปน ชานนฺโต สฺเวว คมิสฺสามิ, กิํ เม นิสฺสยาโรจเนนา’’ติ อรุณํ อุฏฺฐเปตุํ น ลภติฯ ‘‘ปุเร อรุณํ อุฏฺฐหิตฺวา คมิสฺสามี’’ติ อาโภเคน สยนฺตสฺส เจ อรุโณ อุคฺคจฺฉติ, วฏฺฏติฯ

คมิกาทินิสฺสยวตฺถุกถาวณฺณนา

[121] ‘‘อทฺธานมคฺคปฺปฏิปนฺเนน ภิกฺขุนา นิสฺสยํ อลภมาเนน อนิสฺสิเตน วตฺถุนฺติ อวสฺสกาเลเยว วสฺสกาเล อทฺธานคมนสฺส ปาฬิยํเยว ปฏิกฺขิตฺตตฺตา’’ติ วุตฺตํ, ตํ อปฺปมาณํ สตฺตาหํ วสฺสจฺเฉทาทิวเสน อทฺธานคมนสมฺภวโต, คจฺฉนฺตสฺเสว วสฺสกาลคมนสมฺภวโต จฯ อนฺตรามคฺเค…เป.… อนาปตฺตีติ นิสฺสยทายกาภาเวเยวฯ ‘‘ตสฺส นิสฺสายา’’ติ ปาฐานุรูปํ วุตฺตํ, ตํ นิสฺสายาติ อตฺโถฯ ‘‘ยทา ปติรูโป นิสฺสยทายโก อาคจฺฉิสฺสตี’’ติ วจเนน อยํ วิธิ อวสฺสกาเล เอวาติ สิทฺธํฯ ‘‘อนฺโตวสฺเส ปน กสฺสจิ อาคมนาภาวา’’ติ วุตฺตํฯ สเจ โส ชลปฏฺฏเน วา ถลปฏฺฏเน วา วสนฺโต วสฺสูปนายิกาย อาสนฺนาย คนฺตุกาโม สุณาติ ‘‘อสุโก มหาเถโร อาคมิสฺสตี’’ติ, ตํ เจ อาคเมติ, วฏฺฏติฯ อาคเมนฺตสฺเสว เจ วสฺสูปนายิกทิวโส โหติ, โหตุ, คนฺตพฺพํ ตตฺถ, ยตฺถ นิสฺสยทายกํ ลภตีติฯ ปาติโมกฺขุทฺเทสกาภาเวน เจ คนฺตุํ วฏฺฏติ, ปเคว นิสฺสยทายกาภาเวนฯ สเจ โส คจฺฉนฺโต ชีวิตนฺตรายํ, พฺรหฺมจริยนฺตรายํ วา ปสฺสติ, ตตฺเถว วสิตพฺพนฺติ เอเกฯ

[122] ‘‘นาหํ อุสฺสหามิ เถรสฺส นามํ คเหตุ’’นฺติ อิตฺถนฺนาโม อิตฺถนฺนามสฺส อายสฺมโตติ ลกฺขณโต อาหฯ ‘‘โคตฺเตนาปี’ติ วจนโต เยน โวหาเรน โวหริยนฺติ, เตน วฏฺฏตีติ สิทฺธํ, ตสฺมา ‘โก นาโม เต อุปชฺฌาโย’ติ ปุฏฺเฐนาปิ โคตฺตเมว นามํ กตฺวา วตฺตพฺพนฺติ สิทฺธํ โหติ, ตสฺมา จตุพฺพิเธสุ นาเมสุ เยน เกนจิ นาเมน อนุสฺสาวนา กาตพฺพา’’ติ วทนฺติฯ เอกสฺส พหูนิ นามานิ โหนฺติ, ตตฺถ เอกํ นามํ ญตฺติยา, เอกํ อนุสฺสาวนาย กาตุํ น วฏฺฏติ, อตฺถโต, พฺยญฺชนโต จ อภินฺนาหิ อนุสฺสาวนาหิ ภวิตพฺพนฺติฯ