การกานํ กาลกิริยายาติ เอเกฯ เอกสฺสปิ อภาเวนาติ เอเกฯ เอกสฺมิํ รชฺเชติ เอเกฯ เอกรฏฺเฐติ เอเกฯ เอกคาเมติ เอเกฯ เอกสฺมิํ อาวาเสติ เอเกฯ ยตฺถ สกฺกา อปโลเกตุนฺติ เอเกฯ อนฺโตอทฺธโยชเนติ เอเกฯ ตตฺถ ตสฺมิํ อาวาเส อสนฺเต การกสงฺเฆ โอสาเรติ, อนาปตฺตีติ อิทํ ปสํสนฺติ อาจริยาฯ ยตฺถ สกฺกา อปโลเกตุนฺติ สามีจิฯ

จตุตฺถสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. ปญฺจมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา

[701] เอตํ น วุตฺตนฺติ ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตภาโว ทฏฺฐพฺโพติ เอตํ นิยมนํ น วุตฺตํฯ ตํ อวจนํ ปาฬิยา สเมติฯ กตรปาฬิยาติ? ‘‘อนวสฺสุโตติ ชานนฺตี ปฏิคฺคณฺหาตี’’ติ อิมายฯ ยทิ หิ ปุคฺคลสฺส อวสฺสุตภาโว น ปมาณํ, กิํ อิมาย ปาฬิยา ปโยชนํ, ‘‘อนาปตฺติ อุโภ อนวสฺสุตา โหนฺติ, อนวสฺสุตา ปฏิคฺคณฺหาตี’’ติ เอตฺตกเมว วตฺตพฺพํ สิยาฯ อตฺตโน หิ อนวสฺสุตภาโวเยว ปมาณนฺติฯ อิมสฺส ปน อนาปตฺติวารสฺส อยมตฺโถ – อุโภ เจ อนวสฺสุตา, สพฺพถาปิ อนาปตฺติฯ อถ ภิกฺขุนี อนวสฺสุตา สมานา อวสฺสุตมฺปิ ‘‘อนวสฺสุโต’’ติ สญฺญาย ตสฺส หตฺถโต ปฏิคฺคณฺหาติ, เอวมฺปิ อนาปตฺตีติฯ อถ สา อนวสฺสุตาปิ อญฺญํ อนวสฺสุตํ วา อวสฺสุตํ วา ‘‘อวสฺสุโต’’ติ ชานาติ, ทุกฺกฏเมวฯ วุตฺตญฺเหตํ อนนฺตรสิกฺขาปเท ‘‘กิสฺส ตฺวํ อยฺเย น ปฏิคฺคณฺหาสีติฯ อวสฺสุโต อยฺเยติ…เป.… นาหํ อวสฺสุตา’’ติฯ

ปญฺจมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. ฉฏฺฐสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา

[705] เตนาติ ตสฺมาฯ ยสฺมา อุยฺโยชิกา น เทติ น ปฏิคฺคณฺหาติ, ตสฺมา ปฏิคฺคโห น วิชฺชตีติ อตฺโถฯ อิตริสฺสา ปริโภคปจฺจยาฯ ‘‘อกุสลจิตฺต’’นฺติ พาหุลฺเลน วุตฺตํฯ ‘‘วฏฺฏตีติ สญฺญาย วทนฺติยาปิ อาปตฺตี’’ติ วทนฺติฯ

ฉฏฺฐสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. สตฺตมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา

[712-4] กมฺมวาจโต ปุพฺเพ อาปนฺนาปตฺติโย น ปฏิปฺปสฺสมฺภนฺติฯ ญตฺติยา ทุกฺกฏถุลฺลจฺจยา ปฏิปฺปสฺสมฺภนฺติ สงฺฆาทิเสเส ปตฺเตติ โปราณาฯ ตํ ‘‘อชฺฌาปชฺชนฺติยา’’ติ ปาฬิยา สเมติฯ ‘‘สุตฺวา น วทนฺตี’’ติ เอตฺถ สเจ ชีวิตพฺรหฺมจริยนฺตรายภยา น วทนฺติ, อนาปตฺติ ฯ ‘‘อธมฺมกมฺเม อธมฺมกมฺมสญฺญา อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติ วุตฺตตฺตา ‘‘อนาปตฺติ อสมนุภาสนฺติยา’’ติ สงฺฆาทิเสสํ สนฺธาย วุตฺตํฯ

สตฺตมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. อฏฺฐมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา

[715] ปจฺจากตาติ ปราชิตาฯ กุลทูสกสิกฺขาปทสฺส, อิมสฺส จ นิทานมตฺตเมว นานากรณํฯ วุตฺตญฺหิ ตตฺถ ‘‘ตสฺส วจนสฺส ปฏินิสฺสคฺคาย เอว วจนีโย, น กุลทูสนนิวารณตฺถายา’’ติฯ เอวํ สนฺเต อุโภเปตา อาปตฺติโย อญฺญมญฺญํ สภาคตฺถา, ตสฺมา อิทํ ตสฺส อนุปญฺญตฺติสทิสํ อาปชฺชติ, ตโต อิทํ นิรตฺถกเมว อาปชฺชตีติ? น เอวํ ทฏฺฐพฺพํฯ วตฺถุวิเสสโต, กมฺมวาจาวิเสสโต จ อุภินฺนํ นานากรณํฯ

อฏฺฐมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. นวมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา

[723] ‘‘กายิกวาจสิเกน สํสคฺเคนา’’ติ ปาฐเสโสฯ

นวมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สงฺฆาทิเสสกณฺฑวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. นิสฺสคฺคิยกณฺฑวณฺณนา