อคามเก อรญฺเญติ อคามลกฺขเณ อรญฺเญติ อตฺโถฯ อิมินา อาปตฺติเขตฺตํ ทสฺสิตํฯ ยสฺมา อิทํ อาปตฺติเขตฺตํ, ตสฺมา ยา ภิกฺขุนุปสฺสยโต คามสฺส อินฺทขีลํ อติกฺกมติ, สา อสนฺเต คาเม คณมฺหา โอหียนาปตฺติํ อาปชฺชติฯ ทสฺสนสวนูปจาราภาเวปิ ปเคว คาเม อินฺทขีลาติกฺกมนกฺขเณเยว อาปชฺชติฯ สเจ ตตฺถ เอกา ภิกฺขุนี อตฺถิ, ตสฺสา ทสฺสนสวนูปจาราติกฺกมนกฺขเณ อาปชฺชติ, อรญฺญมคฺคคมนกาเล เอวายํ วิธีติ น คเหตพฺพํฯ คามโต ปน นิกฺขมนฺตี อิโต ปฏฺฐาย อาปชฺชตีติ ทสฺสนตฺถํ ‘‘อคามกํ อรญฺญ’’นฺติ วุตฺตํฯ วุตฺตญฺเหตํ ‘‘อาราธิกา จ โหนฺติ สงฺคาหิกา ลชฺชินิโย, ตา โกเปตฺวา อญฺญตฺถ น คนฺตพฺพํฯ คจฺฉติ เจ, คามนฺตรนทีปารรตฺติวิปฺปวาสคณมฺหา โอหียนาปตฺตีหิ น มุจฺจตี’’ติอาทิฯ ตตฺถ ‘‘คณมฺหา โอหียนาปตฺติ สกิํเยวาปชฺชติฯ อิตรา คาเม คาเม ปาเร ปาเร อรุเณ อรุเณ จาติ เวทิตพฺพ’’นฺติ วุตฺตํฯ ตตฺถ ‘‘วุตฺตญฺเหต’’นฺติอาทีนิ อสาธกานิ ยถาสมฺภวํ คเหตพฺพตฺตาฯ ‘‘มหาโพธิยงฺคณนฺติอาทิ เอวํ คามสฺส อาสนฺนฏฺฐาเนปิ อิมํ อาปตฺติํ อาปชฺชตีติ ทสฺสนตฺถํ วุตฺต’’นฺติ ลิขิตํฯ

ตติยสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. จตุตฺถสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา

[694] ปฏิวตฺตาติ ปฏิวจนํ เทนฺติฯ กมฺมโทสนฺติ ‘‘อนญฺญาย คณสฺส ฉนฺทนฺติ เอวมาที’’ติ ลิขิตํฯ กตฺตพฺพฏฺฐานโทสนฺติ โปราณาฯ การกคณสฺสาติ การกสงฺฆสฺสฯ ‘‘ภิกฺขุนิสงฺฆํ สนฺนิปาเตตฺวา’ติ วุตฺตตฺตา การกสงฺโฆปิ อยเมวาติ เจ? ปฐมเมว การกสงฺฆํ น อามนฺเตตฺวา พลกฺกาเรนายํ ถุลฺลนนฺทา ตํ ภิกฺขุนิํ โอสาเรสี’’ติ โปราณคณฺฐิปเท วุตฺตํ, ตสฺมา การกภิกฺขูนํ สมฺมุขาปิ เตสํ อนุมติํ ปฐมํ อคฺคเหตฺวา ตํ กมฺมํ น ปฏิปฺปสฺสมฺเภตพฺพนฺติ สิทฺธํ โหติ, ปฏิปฺปสฺสทฺธํ พลกฺกาเรน น กาตพฺพเมวาติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘ภิกฺขุนีปิ ทิฏฺฐาวิกมฺมํ กาตุํ ลภตี’’ติ จ ตตฺถ วุตฺตํฯ

[698] อสนฺเต กมฺมการกสงฺเฆ โอสาเรติ, อนาปตฺตีติ เอตฺถ กิตฺตาวตา อสนฺโต นาม โหตีติ? อิทํ สพฺพตฺถ น วิจาริตํฯ

การกานํ กาลกิริยายาติ เอเกฯ เอกสฺสปิ อภาเวนาติ เอเกฯ เอกสฺมิํ รชฺเชติ เอเกฯ เอกรฏฺเฐติ เอเกฯ เอกคาเมติ เอเกฯ เอกสฺมิํ อาวาเสติ เอเกฯ ยตฺถ สกฺกา อปโลเกตุนฺติ เอเกฯ อนฺโตอทฺธโยชเนติ เอเกฯ ตตฺถ ตสฺมิํ อาวาเส อสนฺเต การกสงฺเฆ โอสาเรติ, อนาปตฺตีติ อิทํ ปสํสนฺติ อาจริยาฯ ยตฺถ สกฺกา อปโลเกตุนฺติ สามีจิฯ

จตุตฺถสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. ปญฺจมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา

[701] เอตํ น วุตฺตนฺติ ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตภาโว ทฏฺฐพฺโพติ เอตํ นิยมนํ น วุตฺตํฯ ตํ อวจนํ ปาฬิยา สเมติฯ กตรปาฬิยาติ? ‘‘อนวสฺสุโตติ ชานนฺตี ปฏิคฺคณฺหาตี’’ติ อิมายฯ ยทิ หิ ปุคฺคลสฺส อวสฺสุตภาโว น ปมาณํ, กิํ อิมาย ปาฬิยา ปโยชนํ, ‘‘อนาปตฺติ อุโภ อนวสฺสุตา โหนฺติ, อนวสฺสุตา ปฏิคฺคณฺหาตี’’ติ เอตฺตกเมว วตฺตพฺพํ สิยาฯ อตฺตโน หิ อนวสฺสุตภาโวเยว ปมาณนฺติฯ อิมสฺส ปน อนาปตฺติวารสฺส อยมตฺโถ – อุโภ เจ อนวสฺสุตา, สพฺพถาปิ อนาปตฺติฯ อถ ภิกฺขุนี อนวสฺสุตา สมานา อวสฺสุตมฺปิ ‘‘อนวสฺสุโต’’ติ สญฺญาย ตสฺส หตฺถโต ปฏิคฺคณฺหาติ, เอวมฺปิ อนาปตฺตีติฯ อถ สา อนวสฺสุตาปิ อญฺญํ อนวสฺสุตํ วา อวสฺสุตํ วา ‘‘อวสฺสุโต’’ติ ชานาติ, ทุกฺกฏเมวฯ วุตฺตญฺเหตํ อนนฺตรสิกฺขาปเท ‘‘กิสฺส ตฺวํ อยฺเย น ปฏิคฺคณฺหาสีติฯ อวสฺสุโต อยฺเยติ…เป.… นาหํ อวสฺสุตา’’ติฯ

ปญฺจมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. ฉฏฺฐสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา

[705] เตนาติ ตสฺมาฯ ยสฺมา อุยฺโยชิกา น เทติ น ปฏิคฺคณฺหาติ, ตสฺมา ปฏิคฺคโห น วิชฺชตีติ อตฺโถฯ อิตริสฺสา ปริโภคปจฺจยาฯ ‘‘อกุสลจิตฺต’’นฺติ พาหุลฺเลน วุตฺตํฯ ‘‘วฏฺฏตีติ สญฺญาย วทนฺติยาปิ อาปตฺตี’’ติ วทนฺติฯ

ฉฏฺฐสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ