3. ตติยปาราชิกสิกฺขาปทวณฺณนา

[669] อิมํ อธิปฺปายมตฺตนฺติ ‘‘โจเทตฺวา สาเรตฺวา’’ติ เอตํฯ เอตฺถายํ วิจารณา – โย ภิกฺขุ อุกฺขิตฺตกภิกฺขุนา สมานทิฏฺฐิโก ลทฺธินานาสํวาสโก โหติ, โส อวนฺทนีโย, กมฺมากมฺเม อุกฺขิตฺตโก วิย น คณปูรโณ, สหเสยฺยมฺปิ น ลภติ, น ตถา ภิกฺขุนีฯ สา หิ ยาว น สมนุภฏฺฐา, ตาว คณปูรกา จ โหติ, สํวาสญฺจ ลภติฯ ลทฺธินานาสํวาสิกานุวตฺติกาปิ อุกฺขิตฺตานุวตฺติกาว โหติฯ อุกฺขิตฺโต เจ กาลงฺกโต, ตทนุวตฺตโก ภิกฺขุ ลทฺธินานาสํวาสโก โหติเยวฯ ตถา วิพฺภนฺเตปิ ตสฺมิํ ติตฺถิยปกฺกนฺตเกปิ สิกฺขํ ปจฺจกฺขาย สามเณรภูมิยํ ฐิเตปีติ เอเกฯ เตสํ มเตน อุกฺขิตฺตเก ตถาภูเตปิ ภิกฺขุนี ตทนุวตฺติกา สมนุภาสิตพฺพาวาติ อาปชฺชติฯ สมนุภาสนกมฺมํ สงฺฆายตฺตํ, สงฺเฆน สญฺจิจฺจ ปุริมกาปตฺติํ อปเนตุํ น ยุตฺตํ วิย ขายติฯ อุกฺเขปนียกมฺมญฺจ อาปตฺติอทสฺสนมตฺเต, อปฺปฏิกมฺมมตฺเต, กุทิฏฺฐิอปฺปฏินิสฺสชฺชนมตฺเต จ กริยติ, ตสฺส อนุวตฺตนมตฺเตน สมนุภาสิตฺวา สาสนโต จาเวตพฺพานีติ น ยุตฺตนฺติ เจ? น วตฺตพฺพเมว, อิทํ อปาราชิกวตฺถูสุปิ ตปฺปสงฺคโต, อนญฺญวิสยตฺตา จ วินยสฺสฯ

ตติยปาราชิกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. จตุตฺถปาราชิกสิกฺขาปทวณฺณนา

[675] ‘‘โลกสฺสาทสงฺขาตสฺส มิตฺตสนฺถวสฺส วเสน ตํ ทสฺเสตุํ กายสํสคฺคราเคนาติ วุตฺต’’นฺติ ลิขิตํฯ ติสฺสิตฺถิโยติ ตีสุ อิตฺถีสุ, ติสฺโส วา อิตฺถิโยฯ ตํ น เสเวติ ตาสุ น เสวติฯ อนริยาติ อุภโตพฺยญฺชนาฯ พฺยญฺชนสฺมินฺติ อตฺตโน พฺยญฺชเนฯ น เสเวติ น เสวติฯ น จาจเรติ นาจรติฯ วณฺณาวณฺโณติ ทฺวีหิปิ สุกฺกวิสฺสฏฺฐิฯ คมนุปฺปาทนนฺติ สญฺจริตฺตํฯ

[676] ‘‘นิวตฺถํ วา ปารุตํ วา’’ติ เอตฺถ นิวตฺถสฺส วา ปารุตสฺส วา วตฺถสฺส คหณํ สาทิยตีติ อตฺโถฯ

จตุตฺถปาราชิกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปาราชิกกณฺฑวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. สงฺฆาทิเสสกณฺฑวณฺณนา

1. ปฐมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา

[681] อาหตโกติ อานีโต, นิยตโกติ อธิปฺปาโยฯ อกปฺปิยอฑฺโฑ นาม สงฺฆสฺส วา อารามิกปุคฺคลสฺส วา วตฺถุสฺส การณา สงฺฆสฺส วาริกภาเวน สยเมว วา อธิกรณฏฺฐานํ คนฺตฺวา ‘‘อมฺหากํ เอโส ทาโส, ทาสี, วาปี, เขตฺตํ, อาราโม, อารามวตฺถุ, คาโว, คาวี, มหิํสี, อชา, กุกฺกุฏา’’ติอาทินา โวหรติ, อกปฺปิยํฯ ‘‘อยํ อมฺหากํ อารามิโก อารามิกา, อยํ วาปี อิตฺถนฺนาเมน สงฺฆสฺส หตฺเถ โทหนตฺถาย ทินฺนาฯ อิโต เขตฺตโต อารามโต อุปฺปชฺชนกจตุปจฺจยา อิโต คาวิโต มหิํสิโต อชาโต อุปฺปชฺชนกโครสา อิตฺถนฺนาเมน สงฺฆสฺส ทินฺนา’’ติ ปุจฺฉิเต วา อปุจฺฉิเต วา วตฺตุํ วฏฺฏติฯ ‘‘กต’’นฺติ อวตฺวา ‘‘กโรนฺตี’’ติ วจเนน กิร อเนนกตํ อารพฺภ อาจิกฺขิตา นาม โหติฯ คีวาติ เกวลํ คีวา เอว โหติ, น ปาราชิกํฯ การาเปตฺวา ทาตพฺพาติ เอตฺถ สเจ อาวุธภณฺฑํ โหติ, ตสฺส ธารา น กาเรตพฺพา, อญฺเญน ปน อากาเรน สญฺญาเปตพฺพํฯ ‘‘ติจิตฺตํ ติเวทน’’นฺติ วุตฺตตฺตา ‘‘มานุสฺสยวเสน โกธุสฺสยวเสนา’’ติ ตพฺพหุลนเยน วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ

ปฐมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. ทุติยสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา

[683] ภฏิปุตฺตกานํ กุมารภฏิกานํ คณา ภฏิปุตฺตคณาฯ กปฺปนฺติ กปฺปิยํฯ กปฺปคติกนฺติ กปฺปิยสภาวํฯ ปกฺกนฺตาสุปีติ อตฺตโน ปริสํ ฐเปตฺวา อิตราสุ ปกฺกนฺตาสุฯ ปณฺณตฺติํ อชานนฺตา อริยาปิ วุฏฺฐาเปนฺตีติ กตฺวา วา กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติกฺขเณ วิปากาพฺยากตสมงฺคิตาวเสน วา ‘‘ติจิตฺต’’นฺติ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ ‘‘ปพฺพาชเน น ทุกฺกฏ’’นฺติ โปราณคณฺฐิปเท วุตฺตํฯ

ทุติยสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ