1. อนฺเตปุรสิกฺขาปทวณฺณนา
[494-7] ยถา ภควนฺตํ ปยิรุปาสติ, เอวมากาเรน นารหตายํ ปุริโส ปาโป โหตุํ, น โหติ ปาโปติ อตฺโถ, การณตฺถํ วาฯ ตนฺติ นิปาตมตฺตํ, ยโตติ วา อตฺโถฯ หตฺถิสมฺมทฺทนฺติ สงฺฆาฏสมฺมทฺโท, อกฺกมนํ จุณฺณตาติ อตฺโถฯ
[498] รตนํ นาม อคฺคมเหสี, ตถาปิ อิธ อญฺญาปิ เทวิโคตฺตา น รกฺขติ, อนาปตฺติวาเร ‘‘น มเหสี โหตี’’ติ วจนาภาวโตฯ สเจ ขตฺติโยว โหติ, นาภิสิตฺโตฯ อภิสิตฺโตเยว โหติ, น ขตฺติโย รกฺขตีติ อาจริโยฯ อนาปตฺติวาเร มาติกาฏฺฐกถายํ องฺคภาเวน จ วุตฺตตฺตา อภิสิตฺตภาโววปมาณํฯ เสสํ อุกฺกฏฺฐปริจฺเฉโทติ เอเกฯ
[500-501] ‘‘น สยนิฆเร สยนิฆรสญฺญี’’ติ ติกจฺเฉโทปิ เอตฺถ ลพฺภติฯ น สยนิฆรํ นาม อปริกฺขิตฺตรุกฺขมูลาทิฯ
อนฺเตปุรสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
2. รตนสิกฺขาปทวณฺณนา
[504] ‘‘อธิวาเสนฺตุ คหปติโน ภตฺต’’นฺติ จ ‘‘เม คหปติโน’’ติ จ อตฺถิฯ
[506] กุรุนฺทิวจเนน ฆเรปิ ยทิ ภิกฺขู อาสงฺกนฺติ, ตตฺถ ฐตฺวา อาจิกฺขิตพฺพนฺติ วุตฺตํ โหติฯ ปติรูปาติ ‘‘รตนสมฺมเต ปํสุกูลคฺคหณํ วา รตเน นิรุสฺสุกฺกคมนํ วา’’ติ ลิขิตํฯ ‘‘ตาวกาลิกวเสนปิ อนามาสํ ปฏิคฺคณฺหิตุํ น ลภตี’’ติ วทนฺติฯ สมาทเปตฺวาติ ยาจิตฺวา ‘‘อุทฺทิสฺส อริยา ติฏฺฐนฺติ, เอสา อริยาน ยาจนา’’ติ (ชา. 1.7.59) วุตฺตนเยนฯ
รตนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
3. วิกาลคามปฺปวิสนสิกฺขาปทวณฺณนา
[511-2] อหินา ฑฏฺฐวตฺถุมฺหิ โส ภิกฺขุ สนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉา คโต, ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อุทปาทิฯ อทินฺนาทาเน วุตฺตนเยนาติ คาโม คามูปจาโรติ อิทํ สนฺธาย วุตฺตํฯ
วิกาลคามปฺปวิสนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
4. สูจิฆรสิกฺขาปทวณฺณนา
[517] ตนฺติ เภทนกํฯ อสฺสาติ ปาจิตฺติยสฺส ปฐมํ เภทนกํ กตฺวา ปจฺฉา เทเสตพฺพตฺตาฯ เอส นโย อิตเรสุปิฯ
[520] วาสิชเฏติ วาสิทณฺฑเกฯ
สูจิฆรสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
5. มญฺจสิกฺขาปทวณฺณนา
[521-2] ‘‘อุจฺเจ มญฺเจ’’ติ จ ‘‘อุจฺจา มญฺเจ’’ติ จ กตฺถจิฯ อายโตติ วิตฺถโตฯ อฏฺฐงฺคุลปาทกนฺติ ภาวนปุํสกํ, อฏฺฐงฺคุลปฺปมาณํ ปาทกํ วาฯ
มญฺจสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
6. ตูโลนทฺธสิกฺขาปทวณฺณนา
[528] โปฏกิตูลนฺติ ยํ กิญฺจิ ติณตูลํฯ ปฏิลาเภน อุทฺทาเลตฺวา ปาจิตฺติยํ เทเสตพฺพนฺติ เอตฺถ กิญฺจาปิ ปฏิลาภมตฺเตเนว ปาจิตฺติยนฺติ วิย ทิสฺสติ, ปริโภเคเยว ปน อาปตฺติ ทฏฺฐพฺพา, ‘‘อญฺเญน กตํ ปฏิลภิตฺวา ปริภุญฺชติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติ วจนํ เอตฺถ สาธกํฯ
ตูโลนทฺธสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ