10. ฉนฺทํอทตฺวาคมนสิกฺขาปทวณฺณนา

[481] สนฺนิปาตํ อนาคนฺตฺวา เจ ฉนฺทํ น เทติ, อนาปตฺตีติ เอเกฯ ทุกฺกฏนฺติ เอเก ธมฺมกมฺมนฺตรายกรณาธิปฺปายตฺตาฯ สงฺฆมชฺเฌ ฉนฺทํ ทาตุํ ลภตีติ เกจิฯ ทินฺนฉนฺเท สงฺฆมชฺฌํ ปวิสิตฺวา ปุน คเตปิ ฉนฺโท น ปฏิปฺปสฺสมฺเภยฺยาติ เจ? ปฏิปฺปสฺสมฺภติฯ กสฺมา? ‘‘อหตฺถปาโส ฉนฺทารโห’’ติอาทีหิ วิรุชฺฌนโตฯ ปาฬิยํ ปน ทาตุกามตาย หตฺถปาสํ อติกฺกมนฺตํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ เกจิฯ

ฉนฺทํอทตฺวาคมนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

11. ทุพฺพลสิกฺขาปทวณฺณนา

[484-5] อทาสีติ อปโลเกตฺวา อทาสิฯ ภิกฺขูติ เอตฺถ เต ฉพฺพคฺคิยา อตฺตานํ ปริวชฺชยิตฺวา ‘‘สงฺโฆ’’ติ อวตฺวา ‘‘ภิกฺขู’’ติ อาหํสุฯ ปริณาเมนฺตีติ เนนฺติฯ ตตฺถ ลาโภติ ปทุทฺธารกรณํ อิธ อนธิปฺเปตสฺสปิ ยสฺส กสฺสจิ อตฺถุทฺธารวเสน ลาภทีปนตฺถํฯ จีวรเมว หิ อิธาธิปฺเปตํ, เตเนว ‘‘อญฺญํ ปริกฺขารํ ทินฺนํ ขียติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติ วุตฺตํฯ ทินฺนนฺติ จ ปริกฺขารนฺติ จ ภุมฺมตฺเถ อุปโยควจนํฯ

ทุพฺพลสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

12. ปริณามนสิกฺขาปทวณฺณนา

[491] ญาตกมฺปิ ปรสฺส ทาตุกามํ อญฺญสฺส ทาเปติ, อาปตฺติ เอวฯ สพฺพตฺถ อาปุจฺฉิตฺวา ทาตุกามํ ยถาสุขํ วิจาเรตุํ ลภติฯ

ปริณามนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สมตฺโต วณฺณนากฺกเมน สหธมฺมิกวคฺโค อฏฺฐโมฯ

9. รตนวคฺโค

1. อนฺเตปุรสิกฺขาปทวณฺณนา

[494-7] ยถา ภควนฺตํ ปยิรุปาสติ, เอวมากาเรน นารหตายํ ปุริโส ปาโป โหตุํ, น โหติ ปาโปติ อตฺโถ, การณตฺถํ วาฯ ตนฺติ นิปาตมตฺตํ, ยโตติ วา อตฺโถฯ หตฺถิสมฺมทฺทนฺติ สงฺฆาฏสมฺมทฺโท, อกฺกมนํ จุณฺณตาติ อตฺโถฯ

[498] รตนํ นาม อคฺคมเหสี, ตถาปิ อิธ อญฺญาปิ เทวิโคตฺตา น รกฺขติ, อนาปตฺติวาเร ‘‘น มเหสี โหตี’’ติ วจนาภาวโตฯ สเจ ขตฺติโยว โหติ, นาภิสิตฺโตฯ อภิสิตฺโตเยว โหติ, น ขตฺติโย รกฺขตีติ อาจริโยฯ อนาปตฺติวาเร มาติกาฏฺฐกถายํ องฺคภาเวน จ วุตฺตตฺตา อภิสิตฺตภาโววปมาณํฯ เสสํ อุกฺกฏฺฐปริจฺเฉโทติ เอเกฯ

[500-501] ‘‘น สยนิฆเร สยนิฆรสญฺญี’’ติ ติกจฺเฉโทปิ เอตฺถ ลพฺภติฯ น สยนิฆรํ นาม อปริกฺขิตฺตรุกฺขมูลาทิฯ

อนฺเตปุรสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. รตนสิกฺขาปทวณฺณนา

[504] ‘‘อธิวาเสนฺตุ คหปติโน ภตฺต’’นฺติ จ ‘‘เม คหปติโน’’ติ จ อตฺถิฯ

[506] กุรุนฺทิวจเนน ฆเรปิ ยทิ ภิกฺขู อาสงฺกนฺติ, ตตฺถ ฐตฺวา อาจิกฺขิตพฺพนฺติ วุตฺตํ โหติฯ ปติรูปาติ ‘‘รตนสมฺมเต ปํสุกูลคฺคหณํ วา รตเน นิรุสฺสุกฺกคมนํ วา’’ติ ลิขิตํฯ ‘‘ตาวกาลิกวเสนปิ อนามาสํ ปฏิคฺคณฺหิตุํ น ลภตี’’ติ วทนฺติฯ สมาทเปตฺวาติ ยาจิตฺวา ‘‘อุทฺทิสฺส อริยา ติฏฺฐนฺติ, เอสา อริยาน ยาจนา’’ติ (ชา. 1.7.59) วุตฺตนเยนฯ

รตนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. วิกาลคามปฺปวิสนสิกฺขาปทวณฺณนา

[511-2] อหินา ฑฏฺฐวตฺถุมฺหิ โส ภิกฺขุ สนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉา คโต, ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อุทปาทิฯ อทินฺนาทาเน วุตฺตนเยนาติ คาโม คามูปจาโรติ อิทํ สนฺธาย วุตฺตํฯ

วิกาลคามปฺปวิสนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ