8. อุปสฺสุติสิกฺขาปทวณฺณนา

[473] อิเมสํ สุตฺวาติ เอตฺถ ‘‘วจน’’นฺติ ปาฐเสโสฯ เอกปริจฺเฉทานีติ สิยา กิริยา สิยา อกิริยาติ อิมินา นเยน เอกปริจฺเฉทานิฯ เอตฺถ กิญฺจาปิ อญฺญวาทกปจฺจยาปตฺติ กิริยา จ วิเหสกปจฺจยาปตฺติ อกิริยา จ, ตทุภยํ ปน เอกสิกฺขาปทนฺติ กตฺวา ตํ อญฺญวาทกสงฺขาตํ สิกฺขาปทํ สิยา กิริยา ปฐมสฺส วเสน, สิยา อกิริยา ทุติยสฺส วเสนาติ เอวมตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ

อุปสฺสุติสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. กมฺมปฏิพาหนสิกฺขาปทวณฺณนา

[474] ‘‘ธมฺมิกานํ กมฺมาน’’นฺติ (ปาจิ. 475) วจนโต เอกจฺเจ ภิกฺขู ธมฺมิกานํ กมฺมานํ ‘‘ฉนฺทํ ทมฺมี’’ติ ฉนฺทํ เทนฺติ, ตํ เตสํ มติมตฺตเมว, น ปฏิปตฺติฯ อธมฺมํ นิสฺสาย ขิยฺยติ, ตํ วา อุกฺโกเฏติ, อนาปตฺติ เนว โหตีติ? น, ตถา ฉนฺททานกาเล อกตฺวา ปจฺฉา อธมฺมกมฺมขิยฺยนาทิปจฺจยา อนาปตฺติวาเร วุตฺตตฺตาฯ อธมฺเมน วา วคฺเคน วา น กมฺมารหสฺส วา กมฺมกรณปจฺจยา อาปตฺติโมกฺขกรณโต อวิเสสเมว ตถาวจนนฺติ เจ? น, ฉนฺททานกาเล อธมฺมกมฺมกรณานุมติยา อภาวโต, การกสฺเสว วชฺชปฺปสงฺคโต จฯ คณสฺส ทุกฺกฏนฺติ เจ? ปาริสุทฺธิฉนฺททายกาว เต, น คโณ อกมฺมปฺปตฺตตฺตา, ปริวาเรปิ (ปริ. 482 อาทโย) กมฺมวคฺเค กมฺมปฺปตฺตฉนฺททายกา วิสุํ วุตฺตาฯ ตถาปิ อธมฺมกมฺมสฺส ฉนฺโท น ทาตพฺโพ เทนฺเต อกปฺปิยานุมติทุกฺกฏโตฯ ตตฺถ หิ โยชนทุกฺกฏโต น มุจฺจนฺตีติ โน ตกฺโกติ อาจริโยฯ

กมฺมปฏิพาหนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ