1. สญฺจิจฺจปาณสิกฺขาปทวณฺณนา

[382] สญฺจิจฺจปาณสิกฺขาปทํ อุตฺตานตฺถเมวฯ

2. สปฺปาณกสิกฺขาปทวณฺณนา

[387] ‘‘ปาโณ อตฺถี’’ติ ชานนฺโตปิ ‘‘มริสฺสนฺตี’’ติ อวิจาเรตฺวา ปิวติเจ, อนาปตฺติฯ

ชเล ปกฺขิปนํ ปุปฺผํ, ชลปฺปเวสนํ อิทํ;

เอวํ อุภินฺนํ นานตฺตํ, เญยฺยํ ญาณวตา สทาติฯ

สปฺปาณกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. อุกฺโกฏนสิกฺขาปทวณฺณนา

[392] ตติเย ทฺวาทส อุกฺโกฏา เวทิตพฺพาฯ ตตฺถ อกตํ กมฺมํ, ทุกฺกฏํ กมฺมํ, ปุน กาตพฺพํ กมฺมนฺติ อนุวาทาธิกรเณ ลพฺภนฺติฯ อนิหฏํ, ทุนฺนิหฏํ, น ปุน หริตพฺพนฺติ วิวาทาธิกรเณ ลพฺภนฺติ, อวินิจฺฉิตํ, ทุวินิจฺฉิตํ, ปุน วินิจฺฉิตพฺพนฺติ อาปตฺตาธิกรเณ ลพฺภนฺติฯ อวูปสนฺตํ, ทุวูปสนฺตํ, ปุน วูปสเมตพฺพนฺติ กิจฺจาธิกรเณ ลพฺภนฺตีติ อฏฺฐกถานโย, ปาฬิยํ ปเนตฺถ มุขมตฺตเมว ทสฺสิตํฯ

อุกฺโกฏนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. ทุฏฺฐุลฺลสิกฺขาปทวณฺณนา

[399] ‘‘ปาราชิกานีติ อตฺถุทฺธารวเสน ทสฺสิตานี’’ติ กถํ วิญฺญายตีติ เจ? ปริวารปาฬิโตฯ วุตฺตญฺหิ ตตฺถ ‘‘อาปตฺตาธิกรณปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ อาปตฺตาธิกรณปจฺจยา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ ภิกฺขุนี ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺสฯ เวมติกา ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺสฯ ภิกฺขุ สงฺฆาทิเสสํ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ อาจารวิปตฺติํ ปฏิจฺฉาเทติ , อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติ (ปริ. 290)ฯ ปาราชิกํ ปฏิจฺฉาเทนฺโต ภิกฺขุ อนาปตฺติ, โน อาปตฺติํ อาปชฺชติ อวุตฺตตฺตาติ เจ? น, สํกิลิฏฺเฐน จิตฺเตน ปฏิจฺฉาทเน วินา อาปตฺติยา อสมฺภวโตฯ ทุกฺกฏวาเร วตฺตพฺพาปิ ปาราชิกาปตฺติโย ปฐมํ อตฺถุทฺธารวเสน สงฺฆาทิเสเสหิ สห วุตฺตตฺตา น สกฺกา ปุน วตฺตุนฺติ น วุตฺตาติ เวทิตพฺพาฯ

ยาว โกฏิ น ฉิชฺชตีติ เจตฺถ โย อนฺตมโส ปฏิจฺฉาทนตฺถํ อญฺญสฺส อาโรเจตุ วา, มา วา, ปฏิจฺฉาทนจิตฺเตเนว อาปตฺติํ อาปนฺโนฯ ตสฺส ปุน อญฺญสฺส ปฏิจฺฉาทนตฺถํ อนาโรจเนเนว น โกฏิ ฉินฺนา โหติ, กิํ ปุน ปฏินิวตฺติตฺวา วจเนน ปโยชนนฺติ น อนฺติมสฺส อนาโรจเนน ฉินฺนา โหติ, อปฺปฏิจฺฉาทเนน เอว ฉินฺนา โหติ, ตโต อปฺปฏิจฺฉาทนตฺถํ อปุพฺพสฺส อาโรเจตพฺพํ, ตโต ปฏฺฐาย โกฏิ ฉินฺนา โหติ, ตทภาโว ปฏินิวตฺติตฺวา อปฺปฏิจฺฉาทนตฺถํ อาโรเจตพฺพํ, เอวมฺปิ โกฏิ ฉินฺนา โหตีติ เอวํ โน ปฏิภาตีติ อาจริโยฯ ตติเยน ทุติยสฺสาติ เอตฺถ ‘‘ทุติโย นาม ปฐโม’’ติ วทนฺตานํ ‘‘วตฺถุ ปุคฺคโล น วตฺตพฺโพ’’ติ วาริตตฺตา น สุนฺทรํฯ อญฺญสฺส จตุตฺถสฺส อาโรจเนปิ น สุนฺทรํฯ กสฺมา? ปุพฺเพว สุตฺวา อญฺญสฺส อนาโรจิตตฺตาฯ ‘‘สุเตน อญฺญสฺส อาโรเจตพฺพํ สิยา’’ติ วทนฺติฯ

ทุฏฺฐุลฺลสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ