8. นาวาภิรุหนสิกฺขาปทวณฺณนา

[189] นทิยา กุโต คามนฺตรนฺติ เจ? ‘‘ยสฺสา นทิยา’’ติอาทิมาหฯ คามนฺตรคณนายาติ ยสฺมิํ คามติตฺเถ อารุฬฺโห, ตํ ฐเปตฺวา อญฺญคามคณนายฯ ‘‘มาตุคาโมปิ อิธ สงฺคหํ คจฺฉตี’’ติ อาจริยสฺส ตกฺโก, เตเนว ‘‘อุภยตฺถ เอกโต อุปสมฺปนฺนาย ทุกฺกฏํ, สิกฺขมานาย สามเณริยา อนาปตฺตี’’ติ จ น วุตฺตํฯ เอเสว นโย อญฺเญสุปิ เอวรูเปสุฯ

[191] ‘‘โลกสฺสาทมิตฺตสนฺถววเสน เกฬิปุเรกฺขารา สํวิทหิตฺวา’’ติ วุตฺตตฺตา อกุสลจิตฺตํ โลกวชฺชนฺติ วตฺตพฺพนฺติ? น วตฺตพฺพํ, ‘‘เกฬิปุเรกฺขารา’’ติ วจนํ เยภุยฺยตาย วุตฺตํฯ โปราณคณฺฐิปเท จ ‘‘ตีณิ จิตฺตานิ ติสฺโส เวทนา’’ติ วุตฺตํ, สํวิทหนกาเล วา เกฬิปุเรกฺขาโร ภิกฺขุ สํวิทหติ, อาปตฺติ ภิกฺขุโน คามนฺตโรกฺกมเน, อทฺธโยชนาติกฺกเม วาฯ กุสลจิตฺโต วา โหติ ปจฺจเวกฺขนฺโต, เจติยาทีนิ วา ปสฺสนฺโต, อพฺยากตจิตฺโต วา โหติ กิลมถวเสน นิทฺทายนฺโตติ ติจิตฺตานิ คหิตานีติ เวทิตพฺพาฯ

นาวาภิรุหนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. ปริปาจิตสิกฺขาปทวณฺณนา

[192] เจฏเกติ ทารเกฯ ตรุณโปตเกติ โปราณาฯ ‘‘ปาปภิกฺขูนํ ปกฺขุปจฺเฉทาย อิทํ ปญฺญตฺตํ, ตสฺมา ปญฺจ โภชเนเยวาปตฺติ วุตฺตา’’ติ ลิขิตํฯ

[194-7] นิปฺผาทิตนฺติ วิญฺญตฺติยา น โหติ, กินฺตุ ปริกถาทีหิ, ตสฺมา อิมินา สิกฺขาปเทน อนาปตฺติ, ตํ สนฺธาย ‘‘สพฺพตฺถ อนาปตฺตี’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘กถานุสาเรน ตตฺถ ปสีทิตฺวา เทนฺติ, อิทํ ปริปาจิตํ น โหติ, วฏฺฏนฺตี’’ติ ปฐมสิกฺขาปเท วุตฺตตฺตาติ ธมฺมสิริตฺเถโร, อุปติสฺสตฺเถโร ปน ‘‘อิตรมฺปิ วฏฺฏติเยวา’’ติ อาหฯ โปราณคณฺฐิปเท ปน ‘‘ยสฺมา เทวทตฺโต ปกติยา ตตฺถ ภิกฺขุนิปริปาจิตํ ภุญฺชติ, ตสฺมา อิมํ อฏฺฐุปฺปตฺติํ นิทานํ กตฺวา อิทํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺต’’นฺติ วุตฺตํฯ

ปริปาจิตสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. รโหนิสชฺชสิกฺขาปทวณฺณนา

[198] ‘‘อุปนนฺทสฺส จตุตฺถสิกฺขาปเทน จา’’ติ ปาโฐฯ

รโหนิสชฺชสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สมตฺโต วณฺณนากฺกเมน โอวาทวคฺโค ตติโยฯ

4. โภชนวคฺโค

1. อาวสถปิณฺฑสิกฺขาปทวณฺณนา

[203-4] ปูคสฺสาติ ปูเคนฯ กุกฺกุจฺจายนฺโตติ นิสฺสรเณเนตฺถ ภวิตพฺพํ, ตํ มยํ น ชานามาติ สนฺนิฏฺฐานสฺส กรณวเสน ‘‘กุกฺกุจฺจายนฺโต’’ติ วุจฺจติฯ ยถา หิ อายสฺมา อุปาลิ นยคฺคาเหน ‘‘อนาปตฺติ อาวุโส สุปินนฺเตนา’’ติ (ปารา. 78) อาห, ตถา เถโรปิ ‘‘อนาปตฺติ คิลานสฺสา’’ติ กสฺมา น ปริจฺฉินฺทตีติ? อนตฺตาธิการตฺตา วินยปญฺญตฺติยา, ‘‘นายํ อตฺตโน โอกาโส’’ติ ปฏิกฺขิตฺตตฺตา, สิกฺขาปทสฺส อปริปุณฺณตฺตาฯ ปฐมปาราชิกสิกฺขาปเท ปริปุณฺณํ กตฺวา ปญฺญตฺเตเยว หิ โส เถโร ‘‘อนาปตฺติ สุปินนฺเตนา’’ติ อาห ‘‘อญฺญตฺร สุปินนฺตา’’ติ วุตฺตปทานุสาเรนาติฯ ยสฺมา โอทิสฺส อยาวทตฺเถว ทายกานํ ปีฬา นตฺถิ, ตสฺมา ‘‘อโนทิสฺส ยาวทตฺโถ’’ติ วุตฺตํฯ

[208] ‘‘อนฺตรามคฺเค เอกทิวส’นฺติ เอกํเยว สนฺธาย วุตฺต’’นฺติ จ ‘‘เอเสว นโยติ วุตฺตนยเมว ทสฺเสตุํ คนฺตฺวา ปจฺจาคจฺฉนฺโต หีติอาทิมาหา’’ติ จ ‘‘สุทฺธจิตฺโต หุตฺวา ปกติคมเนว ภุญฺชิตุํ ลภตี’’ติ จ ‘‘อคิลานสฺส คิลานสญฺญิโน กาเยน สมุฏฺฐาตี’’ติ จ ลิขิตํฯ

อาวสถปิณฺฑสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ