เมนู

6. จีวรสิพฺพนสิกฺขาปทวณฺณนา

[176] วญฺเจตฺวาติ ‘‘ตว ญาติกายา’’ติ อวตฺวา ‘‘เอกิสฺสา ภิกฺขุนิยา’’ติ เอตฺตกเมว วตฺวา, เต หิ ‘‘เอกิสฺสา’’ติ วจนํ สุตฺวา อญฺญาติกาย สนฺตกสญฺญิโน สิพฺเพสุํฯ อิมสฺมิํ สิกฺขาปเท ‘‘จีวรํ นาม ฉนฺนํ จีวรานํ อญฺญตรํ จีวร’’นฺติ เอตฺตกเมว ปาฬิ, เตน วุตฺตํ ‘‘จีวรนฺติ ยํ นิวาเสตุํ วา ปารุปิตุํ วา’’ติอาทิฯ ‘‘วิกปฺปนุปคํ ปจฺฉิม’’นฺติ จ ลิขิตํ, โส ปมาทเลโขฯ

จีวรสิพฺพนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. สํวิธานสิกฺขาปทวณฺณนา

[181] ตา ภิกฺขุนิโย ทูสยิํสูติ วิปริณาโม กาตพฺโพฯ

[182-4] สมฺปทนฺตีติ ปทสา คจฺฉนฺติฯ วุตฺตนเยเนวาติ ‘‘สมฺปตนฺติ เอตฺถาติ สมฺปาโต’’ติอาทินาฯ ปทคเต อุปจาโร น ลพฺภติ, อจฺจาสนฺนตฺตา มิสฺสํ วิย โหตีติฯ กุกฺกุฏวสฺสิตปริจฺฉินฺโน มหาอฏฺฐกถายํฯ ‘‘ตมฺปิ โวหาเรนา’’ติ ลิขิตํฯ ‘‘เยภุยฺเยน ตถา สนฺนิเวโส โหตีติ กตฺวา อฏฺฐกถายํ วุตฺตํ, ตสฺมา น ปมาทเลโข’’ติ จ, ‘‘อุกฺกฏฺฐปริจฺเฉเทน วุตฺตํ อฏฺฐกถายํ, ตโต อุทฺธํ อทฺธโยชนลกฺขณสมฺปตฺตํ นาม โหตีติ คเหตพฺพ’’นฺติ จ วุตฺตํฯ ‘‘กปฺปิยภูมิ กิรายํ…เป.… น วทนฺตี’’ติ วุตฺตํฯ ทุทฺทสญฺเหตฺถ การณํฯ กตรํ ปน ตนฺติ? ‘‘คจฺฉามาติ สํวิทหติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติ วุตฺตํฯ ตตฺถ ‘‘คจฺฉามา’’ติ วตฺตมานวจนนฺตญฺจ, อมคฺเค ภิกฺขุนุปสฺสยาทิมฺหิ น สมฺภวติเยว มนุสฺสานํ อนฺตรฆราทิมฺหิ มคฺคสงฺเขปคมนโต, อุจฺจาสยนาทิอุปฺปตฺติฏฺฐานตฺตา จฯ น ติตฺถิยเสยฺยาย วา ปพฺพชิตาวาสตฺตาฯ ทฺวาเรติ สมีปตฺเถ ภุมฺมํ, ตสฺมา ตํ ทสฺเสตุํ ปุน ‘‘รถิกายา’’ติ อาหฯ เสสอฏฺฐกถายํ ‘‘เอตฺถนฺตเร สํวิทหิเตปิ ภิกฺขุโน ทุกฺกฏ’’นฺติ อาคตตฺตา น สเมติฯ ‘‘คามนฺตเร’’ติ วจนโต อญฺญคามสฺส อุปจาโรกฺกมเน เอว อาปตฺติฯ ‘‘อทฺธโยชเน’’ติ วจนโต อติกฺกมเนเยว ยุตฺตํฯ

[185] รฏฺฐเภเทติ วิโลเปฯ โปราณคณฺฐิปเท ‘‘ตโยปิ สงฺเกตา กาลทิวสมคฺควเสน, ตตฺถ ปจฺฉิเมเนว อาปตฺตี’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘อิมินา มคฺเคนา’’ติ วิสฺสชฺเชตฺวา อญฺเญน คจฺฉนฺติ เจ, อาปตฺติเยวาติ อตฺโถฯ

สํวิธานสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. นาวาภิรุหนสิกฺขาปทวณฺณนา

[189] นทิยา กุโต คามนฺตรนฺติ เจ? ‘‘ยสฺสา นทิยา’’ติอาทิมาหฯ คามนฺตรคณนายาติ ยสฺมิํ คามติตฺเถ อารุฬฺโห, ตํ ฐเปตฺวา อญฺญคามคณนายฯ ‘‘มาตุคาโมปิ อิธ สงฺคหํ คจฺฉตี’’ติ อาจริยสฺส ตกฺโก, เตเนว ‘‘อุภยตฺถ เอกโต อุปสมฺปนฺนาย ทุกฺกฏํ, สิกฺขมานาย สามเณริยา อนาปตฺตี’’ติ จ น วุตฺตํฯ เอเสว นโย อญฺเญสุปิ เอวรูเปสุฯ

[191] ‘‘โลกสฺสาทมิตฺตสนฺถววเสน เกฬิปุเรกฺขารา สํวิทหิตฺวา’’ติ วุตฺตตฺตา อกุสลจิตฺตํ โลกวชฺชนฺติ วตฺตพฺพนฺติ? น วตฺตพฺพํ, ‘‘เกฬิปุเรกฺขารา’’ติ วจนํ เยภุยฺยตาย วุตฺตํฯ โปราณคณฺฐิปเท จ ‘‘ตีณิ จิตฺตานิ ติสฺโส เวทนา’’ติ วุตฺตํ, สํวิทหนกาเล วา เกฬิปุเรกฺขาโร ภิกฺขุ สํวิทหติ, อาปตฺติ ภิกฺขุโน คามนฺตโรกฺกมเน, อทฺธโยชนาติกฺกเม วาฯ กุสลจิตฺโต วา โหติ ปจฺจเวกฺขนฺโต, เจติยาทีนิ วา ปสฺสนฺโต, อพฺยากตจิตฺโต วา โหติ กิลมถวเสน นิทฺทายนฺโตติ ติจิตฺตานิ คหิตานีติ เวทิตพฺพาฯ

นาวาภิรุหนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. ปริปาจิตสิกฺขาปทวณฺณนา

[192] เจฏเกติ ทารเกฯ ตรุณโปตเกติ โปราณาฯ ‘‘ปาปภิกฺขูนํ ปกฺขุปจฺเฉทาย อิทํ ปญฺญตฺตํ, ตสฺมา ปญฺจ โภชเนเยวาปตฺติ วุตฺตา’’ติ ลิขิตํฯ

[194-7] นิปฺผาทิตนฺติ วิญฺญตฺติยา น โหติ, กินฺตุ ปริกถาทีหิ, ตสฺมา อิมินา สิกฺขาปเทน อนาปตฺติ, ตํ สนฺธาย ‘‘สพฺพตฺถ อนาปตฺตี’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘กถานุสาเรน ตตฺถ ปสีทิตฺวา เทนฺติ, อิทํ ปริปาจิตํ น โหติ, วฏฺฏนฺตี’’ติ ปฐมสิกฺขาปเท วุตฺตตฺตาติ ธมฺมสิริตฺเถโร, อุปติสฺสตฺเถโร ปน ‘‘อิตรมฺปิ วฏฺฏติเยวา’’ติ อาหฯ โปราณคณฺฐิปเท ปน ‘‘ยสฺมา เทวทตฺโต ปกติยา ตตฺถ ภิกฺขุนิปริปาจิตํ ภุญฺชติ, ตสฺมา อิมํ อฏฺฐุปฺปตฺติํ นิทานํ กตฺวา อิทํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺต’’นฺติ วุตฺตํฯ

ปริปาจิตสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ