เมนู

6. อนุปขชฺชสิกฺขาปทวณฺณนา

[121] ฉพฺพคฺคิเยสุเยว เถรา ภิกฺขูติ เกจิฯ ปาเท โธวิตฺวาติอาทิมฺหิ ปวิสนฺตสฺส วา ปาทโธวนปาสาณโต ยาว มญฺจปีฐํ ปสฺสาวตฺถาย นิกฺขมนฺตสฺส วา ยาว ปสฺสาวฏฺฐานนฺติ โยชนา กาตพฺพาฯ เอวํ สนฺเต ‘‘ปสฺสาวตฺถาย นิกฺขมนฺตสฺส วา’’ติ น วตฺตพฺพํ, ‘‘ปสฺสาวฏฺฐานโต นิกฺขมนฺตสฺส วา’’ติ วตฺตพฺพํฯ ปสฺสาวฏฺฐานนฺติ กตฺถจิ โปตฺถเกฯ ตถา หิ มาติกาฏฺฐกถายํ (กงฺขา. อฏฺฐ. อนุปขชฺชสิกฺขาปทวณฺณนา) ‘‘ปวิสนฺตสฺส ปาทโธวนปาสาณโต ยาว มญฺจปีฐํ นิกฺขมนฺตสฺส มญฺจปีฐโต ยาว ปสฺสาวฏฺฐานํ, ตาว อุปจาโร’’ติ วุตฺตํ, ตสฺมา ‘‘ปาเท โธวิตฺวา ปวิสนฺตสฺส, ปสฺสาวตฺถาย นิกฺขมนฺตสฺส จ ทฺวาเร นิกฺขิตฺตปาทโธวนปาสาณโต, ปสฺสาวฏฺฐานโต จ มญฺจปีฐ’’นฺติ กตฺถจิ โปตฺถเก ปาโฐ, โส อปาโฐฯ กสฺมา? มญฺจปีฐานํ อุปจารสฺส วุตฺตตฺตาฯ ปวิสนฺตสฺส ยาว มญฺจปีฐานํ อุปจาโร, นิกฺขมนฺตสฺส ตโต ปฏฺฐาย ยาว ปสฺสาวฏฺฐานํ วจฺจกุฏิจงฺกมฏฺฐานนฺติ อิมินา อตฺเถน ยถา สํสนฺทติ, ตถาวิโธ ปาโฐติ อาจริโยฯ

[122] อุปจารํ ฐเปตฺวาติ อิธ วุตฺตอุปจารํ ฐเปตฺวาฯ ‘‘ทสฺสนสวนูปจาเรปิ สนฺถรนฺตสฺสา’’ติ ลิขิตํฯ

อนุปขชฺชสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. นิกฺกฑฺฒนสิกฺขาปทวณฺณนา

[126-7] ฉสตฺตโกฏฺฐกานิ วาติ เอตฺถ ทฺวารโกฏฺฐกํ อธิปฺเปตํฯ ‘‘นิกฺขมา’’ติ วจนํ สุตฺวาปิ อตฺตโน รุจิยา นิกฺขมติ, อนาปตฺติ; อิธ อคฺคิสาลาทิ เอว อุปจาโรติฯ

นิกฺกฑฺฒนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. เวหาสกุฏิสิกฺขาปทวณฺณนา

[129] ‘‘ปมาณมชฺฌิมสฺส คลปฺปมาเณ ทินฺนตุลาปิ เวหาสกุฏิเยวา’’ติ ลิขิตํ, ‘‘น สา อิธ อธิปฺเปตา’’ติ วุตฺตํฯ

เวหาสกุฏิสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. มหลฺลกวิหารสิกฺขาปทวณฺณนา

[135] ยาว ทฺวารโกสาติ ทฺวารสมีปา, ยาว ภิตฺตีติ อตฺโถ, ตํ สุวุตฺตํฯ กวาฏวิตฺถารปฺปมาโณติ หตฺถปาสสฺสาธิปฺเปตตฺตา, สมนฺตา กวาฏวิตฺถารปฺปมาณอุปจารสฺส คหิตตฺตา อปริปูรอุปจาราปิ โหติฯ อาโลกํ กโรตีติ อาโลกํ สนฺเธติ ปิเธตีติ สนฺธิ เอว อาโลกสนฺธินามกา โหนฺติฯ วาตปานกวาฏเลปกมฺเม อปฺปหริตฏฺฐานกิจฺจํ นตฺถิฯ

[136] อิฏฺฐกาติ ฉทนกปาลาสิลาทิอิฏฺฐกาฯ ฉทนูปรีติ เอตฺถ ปฐมํ ตาว เอกวารํ อปริเสสํ ฉาเทตฺวา ปุน ฉาทนทณฺฑเก พนฺธิตฺวา ทุติยวารํ ตเถว ฉาเทตพฺพํฯ ‘‘ตติยวารจตุตฺถวาเร สมฺปตฺเต ทฺเว มคฺเค อธิฏฺฐหิตฺวา ตติยมคฺคํ อาณาเปตฺวา ปกฺกมิตพฺพ’’นฺติ วุตฺตํ, ตํ ‘‘ปุนปฺปุนํ ฉาทาเปตี’’ติ อิมินา ยุชฺชติฯ

โปราณา ปน ‘‘ปฐมวาเรเยว ตโย มคฺเค อธิฏฺฐาตุํ วฏฺฏติ, จตุตฺถโต ปฏฺฐาย อาปตฺติ ปาจิตฺติยํ, จตุตฺถเลปโต ปฏฺฐาย อาปตฺตี’’ติ วทนฺติฯ ตตฺถ ฉทเน วุตฺตวิธินิทาเนน สเมติ, เลเป วุตฺตวิธิติกจฺเฉเทน สเมติฯ ตถาปิ โส น ยุตฺโตวฯ นิทาเน, อฏฺฐกถายญฺจ สิทฺธเลปตฺตา สพฺพโสวาปิ อจฺฉนฺเน, ฉนฺเนวาปิ อเนกโส ปริยายสฺส ตติยสฺเสว อธิฏฺฐานนฺติ โน สเมตีติ อาจริโยฯ ‘‘ทฺเว มคฺเค’’ติ, ‘‘ทฺเว ฉทเน’’ติ จ ‘‘ตติยวารโต ปฏฺฐาย เอวํ ฉาทาเปหี’ติ อาณาเปตฺวา ปกฺกมิตพฺพ’’นฺติ จ อุปติสฺสตฺเถโร วทติ กิรฯ

มหลฺลกวิหารสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. สปฺปาณกสิกฺขาปทวณฺณนา

[140] สปฺปาณกสิกฺขาปทํ อุตฺตานตฺถเมวฯ

สมตฺโต วณฺณนากฺกเมน ภูตคามวคฺโค ทุติโยฯ

3. โอวาทวคฺโค