เมนู

ตสฺส อาณตฺติยา กโรนฺเตนาปิ สามเณราทินา ‘‘กปฺปิย’’นฺติ วตฺวาว อคฺคิปริชิตํ กาตพฺพนฺติ สิทฺธํฯ อคฺคิปริชิตาทีนิ วิย กปฺปิยตฺตา อพีชนิพฺพฏฺฏพีชานิปิ ‘‘ปญฺจหิ สมณกปฺเปหี’’ติ (จูฬว. 250) เอตฺถ ปวิฏฺฐานิ, ยถาลาภโต วา สมณกปฺปวจนํ คเหตพฺพํฯ ‘‘กปฺปิย’นฺติ วตฺตุกาโม ‘กปฺป’นฺติ เจ วทติ, ‘วฏฺฏตี’ติ วทนฺตี’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘กปฺปิย’นฺติ วจนํ สกสกภาสายปิ วฏฺฏตี’’ติ วทนฺติฯ ‘‘กปฺปิยนฺติ วตฺวา’’ติ วุตฺตตฺตา ภิกฺขุนา ‘กปฺปิยํ’อิจฺเจว วตฺตพฺพํ, ‘‘อิตเรน ปน ยาย กายจิ ภาสายา’’ติ วทนฺติ, วีมํสิตพฺพํฯ ‘‘อุจฺฉุํ กปฺปิยํ กริสฺสามีติ ทารุํ วิชฺฌตี’’ติ วจนโต กปฺปิยํ กาตพฺพํ สนฺธาย วิรทฺเธติ วุตฺตํ โหติ, อาจริยา ปน ‘‘กปฺปิยํ กาเรตพฺพํ สนฺธาย กปฺปิยนฺติ สิตฺถาทิํ กาเรติ, วฏฺฏตี’’ติ วทนฺติ, ตสฺส การณํ วทนฺตา กาตุํ วฏฺฏนภาเวเนว วิรชฺฌิตฺวา กเตปิ กปฺปิยํ ชาตํฯ ยทิ น วฏฺเฏยฺย, สิตฺถาทิมฺหิ กเต น วฏฺเฏยฺยาติ, อุปปริกฺขิตพฺพํฯ อุฏฺฐิตเสวาลฆฏํ อาตเป นิกฺขิปิตุํ วฏฺฏติ, วิโกเปตุกามตาย สติ ทุกฺกฏํ ยุตฺตํ วิยฯ ‘‘ปุปฺผรชฺชุภาชนคติกา, ตสฺมา น วฏฺฏติฯ นาเฬ วา พทฺธปุปฺผกลาเป นาฬสฺมิํ กเตปิ วฏฺฏติ ตสฺมิํ ปุปฺผสฺส อตฺถิตายา’’ติ วทนฺติฯ โปราณคณฺฐิปเท ‘‘พีชคาเมน ภูตคาโม ทสฺสิโต อนวเสสปริยาทานตฺถ’’นฺติ วุตฺตํฯ

ภูตคามสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อญฺญวาทกสิกฺขาปทวณฺณนา

[98-9] อญฺญํ วทตีติ อญฺญวาทกํ, ‘‘วจนํ กเรยฺยา’’ติ ลิขิตํฯ ‘‘ตุณฺหีภูตสฺเสตํ นาม’’นฺติ ปาโฐฯ อุคฺฆาเตตุกาโมติ สโมหนิตุกาโม, อนฺตรายํ กตฺตุกาโมติ โปราณาฯ

[100] ‘‘สุทิฏฺโฐ ภนฺเต, น ปเนโส กหาปโณติอาทีสุ อนาโรปิเต ทุกฺกเฏน มุสาวาทปาจิตฺติยํ, อโรปิเต ปาจิตฺติยทฺวยํ โหตี’’ติ วทนฺติ, วีมํสิตพฺพํฯ

[102] อธมฺเมน วา วคฺเคน วา น กมฺมารหสฺส วาติ เอตฺถ ‘‘มยิ วุตฺเต มํ วา อญฺญํ วา สงฺโฆ อธมฺเมน วา กมฺมํ, วคฺเคน วา กมฺมํ กริสฺสติ, น กมฺมารหสฺส วา เม, อญฺญสฺส วา กมฺมํ กริสฺสตี’’ติ น กเถตีติ โยเชตพฺพํฯ

อญฺญวาทกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. อุชฺฌาปนกสิกฺขาปทวณฺณนา

[103] ‘‘ฉนฺทายา’’ติ อกฺขรกฺขรายาติอาทิ วิย ลิงฺควิปลฺลาเสน วุตฺตํ, ฉนฺทตฺถนฺติ วา อตฺโถฯ เยสํ เสนาสนานิ ปญฺญเปติ, เตสํ อตฺตนิ ฉนฺทตฺถนฺติ อธิปฺปาโยฯ

[106] อนุปสมฺปนฺนนฺติอาทีสุ กรณตฺโถ คเหตพฺโพฯ อญฺญํ อนุปสมฺปนฺนนฺติ อญฺเญน อนุปสมฺปนฺเนนฯ ตสฺส วาติ อนุปสมฺปนฺนสฺสฯ ‘‘สมฺมุติกาเล ปญฺจงฺควิรหาทโย อสมฺมตา นามา’’ติ, ‘‘อุปสมฺปนฺเนน ลทฺธสมฺมุติ สิกฺขาปจฺจกฺขาเนน วินสฺสตี’’ติ จ วุตฺตํฯ สงฺเฆนาติ สพฺเพน สงฺเฆน กมฺมวาจาย อสฺสาเวตฺวา ‘‘ตเวโส ภาโร’’ติ เกวลํ อาโรปิตภาโรฯ เกวล-สทฺโท เหตฺถ กมฺมวาจาย อสฺสาวิตภาวมตฺตเมว ทีเปติฯ สยเมวาติ อิตเรสํ ภิกฺขูนํ อนุมติยาฯ อภูเตน ขียนกสฺส อาทิกมฺมิกสฺส กถํ อนาปตฺตีติ เจ? อิมินา สิกฺขาปเทนฯ มุสาวาเท อาปตฺติเยว ทฺเว ปาจิตฺติโย วุตฺตา วิย ทิสฺสนฺติ ปุพฺพปโยเค รุกฺขาทิฉินฺทนาทีสุ วิย, วิจาเรตพฺพํฯ

อุชฺฌาปนกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ