4. ฉพฺพสฺสสิกฺขาปทวณฺณนา

[562] นวํ นาม กรณํ อุปาทายาติ อิทํ อาทิกรณโต ปฏฺฐาย วสฺสคณนํ ทีเปติฯ กริตฺวา วาติ วจนํ นิฏฺฐานทิวสโต ปฏฺฐายาติ ทีเปติฯ ธาเรตพฺพนฺติ วจนํ ปน ปริโภคโต ปฏฺฐายาติ ทีเปติ, ยสฺมา ลทฺธสมฺมุติกสฺส คตคตฏฺฐาเน ฉนฺนํ ฉนฺนํ วสฺสานํ โอรโตว กตานิ พหูนิปิ โหนฺติ, ตสฺมา อญฺญํ นวนฺติ กิํ กตโต อญฺญํ, อุทาหุ ธาริตโต อญฺญนฺติ? กิญฺเจตฺถ ยทิ กตโต อญฺญํ, เตสุ อญฺญตรํ ทุกฺกตํ วา ปริโภคชิณฺณํ วา ปุน กาตุํ วฏฺฏติ, ตญฺจ โข วินาปิ ปุราณสนฺถตสฺส สุคตวิทตฺถิํ อปฺปฏิสิทฺธปริยาปนฺนตฺตาฯ กตโต หิ อญฺญํ ปฏิสิทฺธํ, อิทญฺจ ปุพฺพกตนฺติ ตโต อนนฺตรสิกฺขาปทวิโรโธ โหติฯ อถ ธาริตโต อญฺญํ นาม, สมฺมุติ นิรตฺถิกา อาปชฺชติ, ปฐมกตํ เจ อปริภุตฺตํ, สติยาปิ สมฺมุติยา อญฺญํ นวํ น วฏฺฏตีติ อธิปฺปาโย? ตตฺริทํ สนฺนิฏฺฐานนิทสฺสนํ – นิฏฺฐานทิวสโต ปฏฺฐาย ฉนฺนํ ฉนฺนํ วสฺสานํ ปริจฺเฉโท เวทิตพฺโพฯ ตตฺถ จ สตฺตเม วสฺเส สมฺปตฺเต ฉพฺพสฺสานิ ปริปุณฺณานิ โหนฺติฯ ตญฺจ โข มาสปริจฺเฉทวเสน, น วสฺสปริจฺเฉทวเสนฯ สตฺตเม ปริปุณฺณญฺจ อูนกญฺจ วสฺสํ นาม, ตสฺมา วิปฺปกตสฺเสว สเจ ฉพฺพสฺสานิ ปูเรนฺติ, ปุน นิฏฺฐานทิวสโต ปฏฺฐาย ฉพฺพสฺสานิ ลภนฺติฯ ตญฺจ โข ปริภุตฺตํ วา โหตุ อปริภุตฺตํ วา, ธาริตเมว นามฯ ยสฺมา ‘‘นวํ นาม กรณํ อุปาทาย วุจฺจตี’’ติ วุตฺตํ, ตสฺมา ฉนฺนํ วสฺสานํ ปรโต ตเมว ปุพฺพกตํ ทุกฺกตภาเวน, ปริโภคชิณฺณตาย วา วิชเฏตฺวา ปุน กโรติ, นิฏฺฐานทิวสโต ปฏฺฐาย ฉพฺพสฺสปรมตา ธาเรตพฺพํ, อติเรกํ วาฯ อนฺโต เจ กโรติ, ตเทว อญฺญํ นวํ นาม โหติ กรณํ อุปาทาย, ตสฺมา นิสฺสคฺคิยํฯ อญฺญถา ‘‘นวํ นาม กรณํ อุปาทายา’’ติ อิมินา น โกจิ วิเสโส อตฺถิฯ เอวํ สนฺเต กิํ โหติ? อฏฺฐุปฺปตฺตีติฯ ‘‘ยาจนพหุลา วิญฺญตฺติพหุลา วิหรนฺตี’’ติ หิ ตตฺถ วุตฺตํ, ตญฺจ อญฺญสฺส กรณํ ทีเปติฯ ยทิ เอวํ ตํ นิพฺพิเสสเมว อาปชฺชตีติ? นาปชฺชติฯ อยํ ปนสฺส วิเสโส, ยสฺมา ‘‘อญฺเญน กตํ ปฏิลภิตฺวา ปริภุญฺชติ, อนาปตฺตี’’ติ วุตฺตตฺโถ วิเสโสติฯ กิํ วุตฺตํ โหติ ? ‘‘นวํ นาม กรณํ อุปาทาย วุจฺจตี’’ติ วุตฺเต อติเรกจีวรสฺส อุปฺปตฺติ วิย ปฏิลาเภนสฺส อุปฺปตฺติ นวตา อาปชฺชติฯ

ตโต ปฏิลทฺธทิวสโต ปฏฺฐาย ฉพฺพสฺสปรมตา ธาเรตพฺพํฯ โอเรน เจ ฉนฺนํ วสฺสานํ…เป.… การาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยนฺติ อาปชฺชติ, ตสฺมา นวํ นาม กรณเมว อุปาทาย วุจฺจติ, น ปฏิลาภํฯ โอเรน ฉนฺนํ วสฺสานํ อตฺตโน อนุปฺปนฺนตฺตา ‘‘นว’’นฺติ สงฺขฺยํ คตํ, อปฺปฏิลทฺธํ เจ การาเปยฺย, ยถา ลาโภ, ตถา กเรยฺย วา การาเปยฺย วาติ จ น โหติฯ กสฺมา? ยสฺมา อญฺเญน กตํ ปฏิลภิตฺวา ปริภุญฺชติ, อนาปตฺตีติ วิเสโสติฯ

ฉพฺพสฺสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. นิสีทนสนฺถตสิกฺขาปทวณฺณนา

[565] นาสฺสุธ โกจีติ เอตฺถ อสฺสุธ-อิติ อวธารณตฺเถ นิปาโตฯ ตตฺถ กิญฺจาปิ ‘‘เอวํ ภนฺเตติ โข เต ภิกฺขู’’ติ พหุวจนํ วุตฺตํ, ตถาปิ เต ภิกฺขู ภควโต ปฏิสฺสุณิตฺวา อิธ เตสุ ภิกฺขูสุ โกจิ ภควนฺตํ นาสฺสุธ อุปสงฺกมติ อญฺญตฺร เอเกนาติ อตฺโถ คเหตพฺโพฯ ตํ สุคฺคาหํ เอกาหํ ภนฺเต ภควนฺตํ วรนฺติอาทีสุ (มหาว. 337) วิย, อนุชานามิ…เป.… ยถาสุขํ มํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมนฺตูติ ทสฺสนตฺถาย อุปสงฺกมนฺตุฯ

[566-7] ‘‘มยํ อายสฺมนฺตํ อุปเสน’’นฺติ ตสฺส คณปาโมกฺขตฺตา วุตฺตํฯ อารญฺญิกปิณฺฑปาติกปํสุกูลิกวเสน สพฺพานิ วุตฺตานิฯ เตเนวาห อฏฺฐกถายํ ‘‘สนฺถเต จตุตฺถจีวรสญฺญิตายา’’ติฯ กิํ สพฺเพปิ เต จีวรํ น พุชฺฌนฺตีติ เจ? ยถา โหตุฯ กตมํ จีวรํ นามาติ? ฉนฺนํ อญฺญตรํ วิกปฺปนุปคํ ปจฺฉิมนฺติฯ กิญฺจ วายิมํ อวายิมนฺติ? วายิมเมวาติฯ กตรสุตฺเตนาติ? อทฺธา โส สุตฺตเมว น ปสฺสติ, สิเวยฺยกํ ทุสฺสยุคํ, อิทฺธิมยิกญฺจ เทวทตฺติยญฺจ อจีวรํ กโรติฯ ยทิ เอวํ อวายิมมฺปีติ วทามีติฯ เอวํ สนฺเต สิทฺธา สนฺถเต จีวรสญฺญิตา กมฺพลสีเสน อุณฺณามยสามญฺญโตฯ กิํ ปน เต สนฺถตํ อธิฏฺฐหิํสูติ? ทุฏฺฐุ อธิฏฺฐหิํสุ อจีวรตฺตา, น อธิฏฺฐานุปคตฺตา จ สนฺถตสฺสฯ อถ นาธิฏฺฐหิํสุ, ปุพฺเพว ตตฺถ อจีวรสญฺญิโน เอเตติ กตฺวา ตตฺถ จีวรสญฺญิตาย ตทุภยํ น ยุชฺชตีติฯ