8. ปฐมอุปกฺขฏสิกฺขาปทวณฺณนา

[527-8] อปิ โหติ จิตฺตนฺติ อตฺโถฯ เมยฺยาติ ปาฐสฺส มยฺหนฺติ อตฺโถฯ น อิเม สุกรา, ‘‘น อิเมสํ สุกรา’’ติ วา ปาโฐฯ ‘‘ตสฺส น อิเมสํ สุกรา อจฺฉาเทตุนฺติ อตฺโถ’’ติ ลิขิตํฯ ‘‘ปุพฺเพ อปฺปวาริโต’’ติ วจนโต ตสฺมิํ ขเณ ปวาริโตปิ อปฺปวาริโตว โหตีติฯ

ปฐมอุปกฺขฏสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. ทุติยอุปกฺขฏสิกฺขาปทวณฺณนา

[532] ทุติยอุปกฺขเฏน กิํปโยชนนฺติ? นตฺถิ, เกวลํ อฏฺฐุปฺปตฺติวเสน ปญฺญตฺตํ ภิกฺขุนิยา รโหนิสชฺชสิกฺขาปทํ วิยฯ เอวํ สนฺเต ตนฺติ อนาโรเปตพฺพํ ภเวยฺย วินาปิ เตน ตทตฺถสิทฺธิโต, อนิสฺสรตฺตา, อนาโรเปตุํ อนุญฺญาตตฺตา จฯ วุตฺตญฺเหตํ ‘‘อากงฺขมาโน, อานนฺท, สงฺโฆ…เป.… สมูหเนยฺยา’’ติ (ที. นิ. 2.216)ฯ อิทํ สพฺพมการณํฯ น หิ พุทฺธา อปฺปโยชนํ วาจํ นิจฺฉาเรนฺติ, ปเคว สิกฺขาปทํ, เตเนวาห อฏฺฐกถายํ ‘‘ตญฺหิ อิมสฺส อนุปญฺญตฺติสทิส’’นฺติอาทิฯ อนุปญฺญตฺติ จ นิปฺปโยชนา นตฺถิ, ตํสทิสญฺเจตํ, น นิปฺปโยชนนฺติ ทสฺสิตํ โหติ, เอวํ สนฺเต โก ปเนตฺถ วิเสโสติ? ตโต อาห ‘‘ปฐมสิกฺขาปเท เอกสฺส ปีฬา กตา, ทุติเย ทฺวินฺนํ, อยเมตฺถ วิเสโส’’ติฯ อิมินา อตฺถวิเสเสน โก ปนญฺโญ อติเรกตฺโถ ทสฺสิโตติ? โปราณคณฺฐิปเท ตาว วุตฺตํ ‘‘เอกสฺมิมฺปิ วตฺถุสฺมิํ อุภินฺนํ ปีฬา กาตุํ วฏฺฏตีติ อยมติเรกตฺโถ ทสฺสิโต’’ติฯ เตเนตํ ทีเปติ ‘‘น เกวลํ ปฏิลทฺธจีวรคณนาเยว อาปตฺติคณนา, ปีฬิตปุคฺคลสงฺขาตวตฺถุคณนายปี’’ติฯ

โหนฺติ เจตฺถ –

‘‘วตฺถุโต คณนายาปิ, สิยา อาปตฺติ เนกตา;

อิติ สนฺทสฺสนตฺถญฺจ, ทุติยูปกฺขฏํ อิธฯ

‘‘กายสํสคฺคสิกฺขาย, วิภงฺเค วิย กินฺเตตํ;

เอกิตฺถิยาปิ เนกตา, อาปตฺตีนํ ปโยคโต’’ติฯ