คณฺฐิปเท ปน ‘‘อิมสฺมิํ สิกฺขาปททฺวเย กายสํสคฺเค วิย ยกฺขิเปตีสุ ทุฏฺฐุลฺลตฺตกามวจเน ถุลฺลจฺจย’นฺติ วทนฺติฯ อฏฺฐกถาสุ ปน นาคต’’นฺติ ลิขิตํฯ ‘‘อุภโตพฺยญฺชนโก ปน ปณฺฑกคติโกวา’’ติ วทนฺติฯ

อตฺตกามปาริจริยสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. สญฺจริตฺตสิกฺขาปทวณฺณนา

[297] อหมฺหิ ทุคฺคตาติ อหํ อมฺหิ ทุคฺคตาฯ อหํ ขฺวยฺโยติ เอตฺถ อยฺโยติ พหุวจนํ โหติฯ

[298] โอยาจนฺตีติ นีจํ กตฺวา เทเว ยาจนฺติฯ อายาจนฺตีติ อุจฺจํ กตฺวา อาทเรน ยาจนฺติฯ อลงฺการาทีหิ มณฺฑิโต เกสสํวิธานาทีหิ ปสาธิโตฯ ‘‘มณฺฑิตกรเณ ทุกฺกฏ’’นฺติ วทนฺติฯ

ปทภาชนียวณฺณนา

[303] สห ปริทณฺเฑน วตฺตมานาติ อตฺโถฯ ฉนฺทวาสินี นาม ‘‘ปิยา ปิยํ วเสตี’’ติ ปาฬิ, ปุริสํ วาเสตีติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘ปิโย ปิยํ วาเสตี’’ติ อฏฺฐกถาฯ

ตํ กิริยํ สมฺปาเทสฺสตีติ อวสฺสํ อาโรเจนฺติยา เจ อาโรเจตีติ อตฺโถฯ ทฺวินฺนํ มาตาปิตูนํ เจ อาโรเจติ, สงฺฆาทิเสโสติ วินยวินิจฺฉเย ‘‘วตฺถุ โอโลเกตพฺพ’’นฺติ วุตฺตํฯ วตฺถุมฺหิ จ ‘‘อุทายิตฺเถโร คณิกาย อาโรเจสี’’ติ วุตฺตํฯ ตํ ‘‘มาตาทีนมฺปิ วทโต วิสงฺเกโต นตฺถี’’ติ อฏฺฐกถาวจนโต นิปฺปโยชนํฯ ตํ ปเนตนฺติ อาจริยสฺส วจนํฯ มาตุรกฺขิตํ พฺรูหีติ เปสิตสฺส คนฺตฺวา มาตาปิตุรกฺขิตํ วทโต ตสฺส ตสฺสา มาตุรกฺขิตภาเวปิ สติ วิสงฺเกตเมว, กสฺมา? ‘‘ปิตุรกฺขิตาทีสุ อญฺญตรํ วทนฺตสฺส วิสงฺเกต’’นฺติ วุตฺตตฺตา อิตรถา อาทิ-สทฺโท นิรตฺถโก สิยาฯ เอกํ ทสกํ อิตเรน ทสเกน โยเชตฺวา ปุพฺเพ สุกฺกวิสฺสฏฺฐิยํ วุตฺตนยตฺตา มาตุรกฺขิตาย มาตา อตฺตโน ธีตุสนฺติกํ ปหิณตีติ คเหตพฺพํฯ

[338] อนภินนฺทิตฺวาติ วจนมตฺตเมว, ยทิปิ อภินนฺทติ, ยาว สาสนํ นาโรเจติ, ตาว ‘‘วีมํสิโต’’ติ น วุจฺจติฯ