เมนู

[232] อุปฺปฏิปาฏิยาติ น สีโหกฺกนฺตวเสน อนุสฺสริฯ ตสฺมา อนฺตราภวภูตา เอกา เอว ชาตีติ ปฏิวิชฺฌตีติ อตฺโถฯ

นิคมนวณฺณนา

[233] จตุวีสตีติ เอตฺถ มาตุฆาตกปิตุฆาตกอรหนฺตฆาตกา ตติยปาราชิกํ อาปนฺนาฯ ภิกฺขุนิทูสโก, ลมฺพิอาทโย จ จตฺตาโร ปฐมปาราชิกํ อาปนฺนา เอวาติ กตฺวา กุโต จตุวีสตีติ เจ? น, อธิปฺปายาชานนโตฯ มาตุฆาตกาทโย หิ จตฺตาโร อิธานุปสมฺปนฺนา เอว อธิปฺเปตา, ลมฺพิอาทโย จตฺตาโร กิญฺจาปิ ปฐมปาราชิเกน สงฺคหิตา, ยสฺมา เอเกน ปริยาเยน เมถุนธมฺมปฏิเสวิโน น โหนฺติ, ตสฺมา วิสุํ วุตฺตาฯ ‘‘เอกกมฺมํ เอกุทฺเทโส สมสิกฺขตา’’ติ เอวํ วุตฺตสํวาสสฺส อภพฺพตามตฺตํ สนฺธาย วุตฺตํ ‘‘ยถา ปุเร ตถา ปจฺฉา’’ติฯ อญฺญถา เนสํ สมญฺญายปฏิญฺญายภิกฺขุภาโวปิ นตฺถีติ อาปชฺชติฯ

จตุตฺถปาราชิกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปาราชิกกณฺฑวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. สงฺฆาทิเสสกณฺโฑ

1. สุกฺกวิสฺสฏฺฐิสิกฺขาปทวณฺณนา

[235] ‘‘โอกฺกมนฺตาน’’นฺติ ปาโฐฯ เอตฺถาห – ‘‘โย ปน ภิกฺขู’’ติ การโก อิธ กสฺมา น นิทฺทิฏฺโฐติ? อภิ-นิทฺเทเสน อิมสฺส สาเปกฺขาภาวทสฺสนตฺถํฯ กถํ? กณฺฑุวนาทิอธิปฺปายเจตนาวเสน เจเตนฺตสฺส กณฺฑุวนาทิอุปกฺกเมน อุปกฺกมนฺตสฺส, เมถุนราควเสน อูรุอาทีสุ ทุกฺกฏวตฺถูสุ, วณาทีสุ ถุลฺลจฺจยวตฺถูสุ จ อุปกฺกมนฺตสฺส สุกฺกวิสฺสฏฺฐิยา สติปิ น สงฺฆาทิเสโสฯ โมจนสฺสาทสงฺขาตาธิปฺปายาเปกฺขาว สุกฺกวิสฺสฏฺฐิ สติ อุปกฺกเม, น อญฺญถา ‘‘อนาปตฺติ น โมจนาธิปฺปายสฺสา’’ติ วจนโตฯ ตสฺมา ตทตฺถทสฺสนตฺถํ อิธ การโก น นิทฺทิฏฺโฐ, อญฺญถา ‘‘โย ปน ภิกฺขุ สญฺเจตนิกํ สุกฺกวิสฺสฏฺฐิํ อาปชฺเชยฺยา’’ติ การเก นิทฺทิฏฺเฐ ‘‘เจเตติ น อุปกฺกมติ มุจฺจติ, อนาปตฺตี’’ติ วุตฺตวจนวิโรโธฯ ‘‘สญฺเจตนิกาย สุกฺกวิสฺสฏฺฐิยา อญฺญตฺร สุปินนฺตา’’ติ ภุมฺเม นิทฺทิฏฺเฐปิ โสว วิโรโธ อาปชฺชติ, ตสฺมา ตทุภยวจนกฺกมํ อวตฺวา ‘‘สญฺเจตนิกา สุกฺกวิสฺสฏฺฐิ อญฺญตฺร สุปินนฺตา’’ติ วุตฺตํฯ ตตฺถ นิมิตฺตตฺเถ ภุมฺมวจนาภาวโต เหตุตฺถนิยโม น กโต โหติฯ ตสฺมิํ อกเต สญฺเจตนิกา สุกฺกวิสฺสฏฺฐิ อญฺญตฺร สุปินนฺตา สงฺฆาทิเสสาปตฺติ, อุปกฺกเม อสติ อนาปตฺตีติ อยมตฺโถ ทีปิโตติ เวทิตพฺพํฯ

[236-7] สญฺเจตนิกาติ เอตฺถ ปฐมวิคฺคเหน อุปสคฺคสฺส สาตฺถกตา ทสฺสิตา, ทุติเยน อิกปจฺจยสฺสฯ วาตปิตฺตเสมฺหรุหิราทิอาสยเภทโตติ อตฺโถฯ ธาตูติ เอตฺถ ‘‘ปถวีธาตุอาทโย จตสฺโส, จกฺขุธาตุอาทโย วา อฏฺฐารสา’’ติ คณฺฐิปเท ลิขิตํฯ วตฺถิสีสนฺติ วตฺถิปุฏสฺส สีสํฯ ‘‘องฺคชาตสฺส มูลํ อธิปฺเปตํ, น อคฺคสีส’’นฺติ วทนฺติฯ ตเถวาติ ‘‘นิมิตฺเต อุปกฺกมโต’’ติอาทิํ คณฺหาติฯ ตโต มุจฺจิตฺวาติ ‘‘น สกลกายโต, ตสฺมา ปน ฐานา จุตมตฺเต โหตู’’ติ คณฺฐิปเท ลิขิตํฯ ‘‘ทกโสตํ โอติณฺณมตฺเต’’ติ อิมินา น สเมตีติ เจ ? ตโต ทกโสโตโรหณญฺเจตฺถาติอาทิ วุจฺจติฯ ตสฺสตฺโถ – นิมิตฺเต อุปกฺกมํ กตฺวา สุกฺกํ ฐานา จาเวตฺวา ปุน วิปฺปฏิสารวเสน ทกโสโตโรหณํ นิวาเรตุํ อธิวาเสมีติฯ