14. สงฺฆเภทกาทิสิกฺขาปทวณฺณนา

สงฺฆเภทาทีสุ จตูสุ วุตฺตนเยเนว วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพฯ เกวลญฺหิ ภิกฺขุนี สงฺฆํ น ภินฺทติ, เภทาย ปน ปรกฺกมติ เจว อนุวตฺตติ จฯ อุทฺทิฏฺฐา โข อยฺยาโย สตฺตรส สงฺฆาทิเสสา ธมฺมาติ ภิกฺขู อารพฺภ ปญฺญตฺตา สาธารณา สตฺต, อสาธารณา ทสาติ เอวํ สตฺตรสฯ อุภโตสงฺเฆ ปกฺขมานตฺตํ จริตพฺพนฺติ ภิกฺขุนิยา หิ อาปตฺติํ ฉาเทนฺติยาปิ ปริวาโส นาม นตฺถิ, ฉาทนปจฺจยาปิ น ทุกฺกฏํ อาปชฺชติ, ตสฺมา ฉาเทตฺวาปิ อฉาเทตฺวาปิ เอกํ ปกฺขมานตฺตเมว จริตพฺพํฯ ตํ ภิกฺขุนีหิ อตฺตโน สีมํ โสเธตฺวา วิหารสีมาย วา, โสเธตุํ อสกฺโกนฺตีหิ ขณฺฑสีมาย วา สพฺพนฺติเมน ปริจฺเฉเทน จตุวคฺคํ คณํ สนฺนิปาตาเปตฺวา ทาตพฺพํฯ สเจ เอกา อาปตฺติ โหติ, เอกิสฺสา วเสน, สเจ ทฺเว วา ติสฺโส วา สมฺพหุลา วา เอกวตฺถุกา วา นานาวตฺถุกา วา, ตาสํ ตาสํ วเสน ภิกฺขุปาติโมกฺขวณฺณนายํ วุตฺตวตฺถุโคตฺตนามอาปตฺติเภเทสุ ยํ ยํ อิจฺฉติ, ตํ ตํ อาทาย โยชนา กาตพฺพาฯ

ตตฺริทํ ปฐมาปตฺติวเสน มุขมตฺตนิทสฺสนํ – ตาย อาปนฺนาย ภิกฺขุนิยา ภิกฺขุนิสงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา วุฑฺฒานํ ภิกฺขุนีนํ ปาเท วนฺทิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺสวจนีโย ‘‘อหํ, อยฺเย, เอกํ อาปตฺติํ อาปชฺชิํ อุสฺสยวาทํ, สาหํ, อยฺเย, สงฺฆํ เอกิสฺสา อาปตฺติยา อุสฺสยวาทาย ปกฺขมานตฺตํ ยาจามี’’ติ, เอวํ ติกฺขตฺตุํ ยาจาเปตฺวา พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา ปฏิพลาย สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ –

‘‘สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆ, อยํ อิตฺถนฺนามา ภิกฺขุนี เอกํ อาปตฺติํ อาปชฺชิํ อุสฺสยวาทํ, สา สงฺฆํ เอกิสฺสา อาปตฺติยา อุสฺสยวาทาย ปกฺขมานตฺตํ ยาจติ, ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา เอกิสฺสา อาปตฺติยา อุสฺสยวาทาย ปกฺขมานตฺตํ ทเทยฺย, เอสา ญตฺติฯ

‘‘สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆ, อยํ อิตฺถนฺนามา ภิกฺขุนี…เป.… ทุติยมฺปิ…เป.… ตติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิ, สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆ…เป.… สา ภาเสยฺยฯ

ทินฺนํ สงฺเฆน อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา เอกิสฺสา อาปตฺติยา อุสฺสยวาทาย ปกฺขมานตฺตํฯ ขมติ สงฺฆสฺส, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามี’’ติฯ

กมฺมวาจาปริโยสาเน ‘‘วตฺตํ สมาทิยามิ, มานตฺตํ สมาทิยามี’’ติ สมาทิยิตฺวา สงฺฆสฺส อาโรเจตฺวา นิกฺขิตฺตวตฺเตน ตาว วสิตุกามาย ตตฺเถว สงฺฆมชฺเฌ วา ปกฺกนฺตาสุ ภิกฺขุนีสุ เอกภิกฺขุนิยา วา ทุติยิกาย วา สนฺติเก ‘‘วตฺตํ นิกฺขิปามิ, มานตฺตํ นิกฺขิปามี’’ติ นิกฺขิปิตพฺพํฯ อญฺญิสฺสา ปน อาคนฺตุกาย สนฺติเก อาโรเจตฺวา นิกฺขิปิตพฺพํ, นิกฺขิตฺตกาลโต ปฏฺฐาย ปกตตฺตฏฺฐาเน ติฏฺฐติ, ตโต ปุเรอรุเณเยว จตูหิ ภิกฺขุนีหิ ตํ ภิกฺขุนิํ คเหตฺวา คามูปจารโต จ ภิกฺขูนํ วิหารูปจารโต จ ทฺเว เลฑฺฑุปาเต อติกฺกมิตฺวา มหามคฺคา โอกฺกมฺม คุมฺพวติอาทีหิ ปฏิจฺฉนฺเน โอกาเส นิสีทิตพฺพํฯ จตูหิ ภิกฺขูหิปิ ตตฺถ คนฺตพฺพํ, คนฺตฺวา ภิกฺขุนีนํ อวิทูเร วิสุํ นิสีทิตพฺพํฯ อถ ตาย ภิกฺขุนิยา วุตฺตนเยเนว วตฺตํ สมาทิยิตฺวา ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส ตาว เอวํ อาโรเจตพฺพํ –

‘‘อหํ, อยฺเย, เอกํ อาปตฺติํ อาปชฺชิํ อุสฺสยวาทํ, สาหํ สงฺฆํ เอกิสฺสา อาปตฺติยา อุสฺสยวาทาย ปกฺขมานตฺตํ ยาจิํ, ตสฺสา เม สงฺโฆ เอกิสฺสา อาปตฺติยา อุสฺสยวาทาย ปกฺขมานตฺตํ อทาสิ, สาหํ มานตฺตํ จรามิ, เวทยามหํ, อยฺเย, ‘เวทยตี’ติ มํ สงฺโฆ ธาเรตู’’ติฯ

ตโต ภิกฺขุสงฺฆสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา เอวํ อาโรเจตพฺพํ ‘‘อหํ, อยฺยา, เอกํ อาปตฺติํ อาปชฺชิํ…เป.… เวทยามหํ, อยฺยา, ‘เวทยตี’ติ มํ สงฺโฆ ธาเรตู’’ติฯ อาโรเจตฺวา ภิกฺขุนิสงฺฆสฺเสว สนฺติเก นิสีทิตพฺพํ, ตโต ปฏฺฐาย ภิกฺขูสุ วา, ทุติยิกํ ฐเปตฺวา ภิกฺขุนีสุ วา ปกฺกนฺตาสุปิ อุภโตสงฺเฆ มานตฺตํ จิณฺณเมว โหติฯ ยาว อรุณํ น อุฏฺฐหติ, ตาว ยํ ปฐมํ ปสฺสติ ภิกฺขุํ วา ภิกฺขุนิํ วา, ตสฺสา อาโรเจตพฺพํฯ อุฏฺฐิเต อรุเณ วตฺตํ นิกฺขิปิตฺวา อุปสฺสยํ คนฺตพฺพํ, เอวํ ปญฺจทส อรุณา คเหตพฺพาฯ

อนิกฺขิตฺตวตฺตาย ปน อาคนฺตุเกสุ อสติ จตุนฺนํ ภิกฺขูนญฺจ ภิกฺขุนีนญฺจ เทวสิกํ อาโรเจตฺวา, อาคนฺตุเกสุ สติ สพฺเพสมฺปิ อาคนฺตุกานํ อาโรเจนฺติยา ปญฺจทส ทิวสานิ ปาริวาสิกกฺขนฺธเก (จูฬว. 75 อาทโย) วุตฺตนเยเนว สมฺมา วตฺติตพฺพนฺติ อยเมตฺถ สงฺเขโป, วิตฺถาโร ปน สมนฺตปาสาทิกายํ (จูฬว. อฏฺฐ. 75 อาทโย) วุตฺโต, จิณฺณมานตฺตาย ภิกฺขุนิยาติ ยทา เอวํ จิณฺณมานตฺตา ภิกฺขุนี โหติ, อถสฺสา ยตฺถ สิยา วีสติคโณ ภิกฺขุนิสงฺโฆติ วุตฺตนเยเนว อพฺภานกมฺมํ กาตพฺพํ, เสสํ อุตฺตานเมวาติฯ

กงฺขาวิตรณิยา ปาติโมกฺขวณฺณนาย

ภิกฺขุนิปาติโมกฺเข

สงฺฆาทิเสสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิสฺสคฺคิยกณฺโฑ

1. ปตฺตสนฺนิจยสิกฺขาปทวณฺณนา

นิสฺสคฺคิเยสุ อาทิวคฺคสฺส ตาว ปฐเม ปตฺตสนฺนิจยํ กเรยฺยาติ ปตฺตสนฺนิธิํ กเรยฺย, เอกาหํ อนธิฏฺฐหิตฺวา วา อวิกปฺเปตฺวา วา อธิฏฺฐานุปคํ ปตฺตํ ฐเปยฺยาติ อตฺโถฯ

สาวตฺถิยํ ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ ปตฺตสนฺนิจยวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, เสสกถามคฺโค ภิกฺขุปาติโมกฺขวณฺณนายํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพ, ตตฺร หิ ทสาหาติกฺกเม อาปตฺติ, อิธ เอกาหาติกฺกเมติ เอตฺตกเมว ตสฺส จ อิมสฺส จ นานากรณํ, เสสํ ตาทิสเมวาติฯ

ปตฺตสนฺนิจยสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อกาลจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา

ทุติเย อกาลจีวรนฺติ อตฺถเต กถิเน กถินมาเสหิ, อนตฺถเต จีวรมาสโต อญฺญสฺมิํ กาเล อุปฺปนฺนํ, ยํ วา ปน กาเลปิ อาทิสฺส ทินฺนํฯ อาทิสฺส ทินฺนํ นาม ‘‘สมฺปตฺตา ภาเชนฺตู’’ติ วตฺวา วา, ‘‘อิทํ คณสฺส, อิทํ ตุมฺหากํ ทมฺมี’’ติ วตฺวา วา, ทาตุกามตาย ปาทมูเล ฐเปตฺวา วา ทินฺนํฯ อิจฺเจตํ อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺฐหิตฺวา ภาชาเปนฺติยา ปโยเค ทุกฺกฏํ, ยํ อตฺตนา ลทฺธํ, ตํ นิสฺสคฺคิยํ โหติฯ นิสฺสฏฺฐํ ปฏิลภิตฺวาปิ ยถาทาเนเยว อุปเนตพฺพํ, อญฺญสฺมิมฺปิ เอวรูเป สิกฺขาปเท เอเสว นโยฯ

สาวตฺถิยํ ถุลฺลนนฺทํ อารพฺภ อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺฐหิตฺวา ภาชนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, อกาลจีวเร เวมติกาย, กาลจีวเร อกาลจีวรสญฺญาย เจว เวมติกาย จ ทุกฺกฏํฯ อุโภสุ กาลจีวรสญฺญาย, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ อกาลจีวรตา, ตถาสญฺญิตา, ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺฐาย เลเสน ภาชาปนํ, ปฏิลาโภติ อิมาเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ อทินฺนาทานสทิสานีติฯ

อกาลจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ