4. สูจิฆรสิกฺขาปทวณฺณนา

จตุตฺเถ เภทนเมว เภทนกํ, ตํ อสฺส อตฺถีติ เภทนกํฯ ตสฺมา เอวรูเป สูจิฆเร กรณการาปเนสุ ทุกฺกฏํ, ปฏิลาเภน ปน ตํ ภินฺทิตฺวา ปาจิตฺติยํ เทเสตพฺพํฯ

สกฺเกสุ สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ พหุสูจิฆรวิญฺญาปนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, สาธารณปญฺญตฺติ, สาณตฺติกํ, อตฺตนา วิปฺปกตํ อตฺตนา วา, ปเรหิ วา, ปเรหิ วิปฺปกตมฺปิ อตฺตนา วา, ปเรหิ วา ปริโยสาเปตฺวา ลภนฺตสฺส จตุกฺกปาจิตฺติยํฯ อญฺญสฺสตฺถาย กรณการาปเนสุ, อญฺเญน กตํ ปฏิลภิตฺวา ปริภุญฺชเน ทุกฺกฏํฯ คณฺฐิเก อรณิเก วิเธ อญฺชนิยา อญฺชนิสลากาย วาสิชเฏ อุทกปุญฺฉนิยาติ เอเตสุ ยํกิญฺจิ อฏฺฐิอาทีหิ กโรนฺตสฺส, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ สูจิฆรตา, อฏฺฐิมยาทิตา, อตฺตโน อตฺถาย กรณํ วา การาเปตฺวา วา ปฏิลาโภติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ สญฺจริตฺตสทิสานีติฯ

สูจิฆรสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. มญฺจปีฐสิกฺขาปทวณฺณนา

ปญฺจเม มญฺจนฺติ มสารกาทีสุ อญฺญตรํฯ ปีฐมฺปิ ตาทิสเมว, ตํ ปน มญฺโจ วิย อติทีฆํ, อาสนฺทิโก วิย จ สมํ จตุรสฺสํ น โหติฯ เฉทนกํ เภทนกสทิสเมวฯ

สาวตฺถิยํ อุปนนฺทํ อารพฺภ อุจฺเจ มญฺเจ สยนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, ปมาณิกํ กโรนฺตสฺส, ปมาณาติกฺกนฺตํ ลภิตฺวา ฉินฺทิตฺวา ยถา ปมาณเมว อุปริ ทิสฺสติ, เอวํ นิขณิตฺวา วา, อุตฺตานํ วา กตฺวา, อฏฺฏกํ วา พนฺธิตฺวา ปริภุญฺชนฺตสฺส, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ ปมาณาติกฺกนฺตมญฺจปีฐตา, อตฺตโน อตฺถาย กรณํ วา การาเปตฺวา วา ปฏิลาโภติ อิมาเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ เสสํ สพฺพํ สูจิฆรสิกฺขาปทสทิสเมวาติฯ

มญฺจปีฐสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. ตูโลนทฺธสิกฺขาปทวณฺณนา

ฉฏฺเฐ ตูลํ โอนทฺธเมตฺถาติ ตูโลนทฺธํ, จิมิลิกํ ปตฺถริตฺวา ตูลํ ปกฺขิปิตฺวา อุปริ จิมิลิกาย โอนทฺธนฺติ วุตฺตํ โหติฯ อุทฺทาลนกํ เภทนกสทิสเมวฯ

สาวตฺถิยํ ฉพฺพคฺคิเย อารพฺภ ตูโลนทฺธการาปนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, อาโยเค กายพนฺธเน อํสพทฺธเก ปตฺตตฺถวิกาย ปริสฺสาวเน พิมฺโพหเน, อญฺเญน กตํ ตูโลนทฺธํ ปฏิลภิตฺวา อุทฺทาเลตฺวา ปริภุญฺชนฺตสฺส, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ พิมฺโพหนญฺเจตฺถ สีสปฺปมาณเมว วฏฺฏติ, สีสปฺปมาณํ นาม ยสฺส วิตฺถารโต ตีสุ โกเณสุ ทฺวินฺนํ อนฺตรํ วิทตฺถิจตุรงฺคุลํ โหติ, มชฺเฌ มุฏฺฐิรตนํ, ทีฆโต ทิยฑฺฒรตนํ วา ทฺวิรตนํ วาฯ ตูโลนทฺธมญฺจปีฐตา, อตฺตโน อตฺถาย กรณํ วา การาเปตฺวา วา ปฏิลาโภติ อิมาเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ เสสํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพนฺติฯ

ตูโลนทฺธสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. นิสีทนสิกฺขาปทวณฺณนา

สตฺตเม นิสีทนนฺติ สนฺถตสทิสํ สนฺถริตฺวา เอกสฺมิํ อนฺเต สุคตวิทตฺถิปฺปมาณํ ทฺวีสุ ฐาเนสุ ผาเลตฺวา กตาหิ ตีหิ ทสาหิ ยุตฺตสฺส ปริกฺขารสฺเสตํ นามํฯ

สาวตฺถิยํ ฉพฺพคฺคิเย อารพฺภ อปฺปมาณิกานิ นิสีทนานิ ธารณวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, ‘‘ทสา วิทตฺถี’’ติ อยเมตฺถ อนุปญฺญตฺติ, อสาธารณปญฺญตฺติ, ปมาณิกํ วา อูนกํ วา กโรนฺตสฺส, อญฺเญน กตํ ปมาณาติกฺกนฺตํ ปฏิลภิตฺวา ฉินฺทิตฺวา ปริภุญฺชนฺตสฺส, วิตานาทีสุ ยํกิญฺจิ กโรนฺตสฺส, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ นิสีทนสฺส ปมาณาติกฺกนฺตตา, อตฺตโน อตฺถาย กรณํ วา การาเปตฺวา วา ปฏิลาโภติ อิมาเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ เสสํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพนฺติฯ

นิสีทนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ