9. อุกฺขิตฺตสมฺโภคสิกฺขาปทวณฺณนา

นวเม ตถาวาทินาติ ‘‘ตถาหํ ภควตา ธมฺม’’นฺติอาทิวาทินาฯ อกตานุธมฺเมนาติ อนุธมฺโม วุจฺจติ อาปตฺติยา อทสฺสเน วา อปฺปฏิกมฺเม วา ปาปิกาย ทิฏฺฐิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค วา ธมฺเมน วินเยน อุกฺขิตฺตกสฺส อนุโลมวตฺตํ ทิสฺวา กตโอสารณา, โส โอสารณสงฺขาโต อนุธมฺโม ยสฺส น กโต, อยํ อกตานุธมฺโม นาม, ตาทิเสน สทฺธินฺติ อตฺโถฯ สมฺภุญฺเชยฺย วาติ อามิสสมฺโภคํ วา ธมฺมสมฺโภคํ วา กเรยฺยฯ สํวเสยฺย วาติ อุโปสถาทิกํ สงฺฆกมฺมํ กเรยฺย ฯ สห วา เสยฺยํ กปฺเปยฺยาติ นานูปจาเรปิ เอกจฺฉนฺเน นิปชฺเชยฺยฯ ตตฺถ อามิสปริโภเค เอกปฺปโยเคน พหูปิ ททโต วา คณฺหโต วา เอกํ ปาจิตฺติยํ, วิจฺฉินฺทเน สติ ปโยเค ปโยเค ปาจิตฺติยํฯ ธมฺมสมฺโภเค ปทาทีหิ อุทฺทิสนฺตสฺส วา อุทฺทิสาเปนฺตสฺส วา ปทโสธมฺเม วุตฺตนเยน, สํวาเส กมฺมปริโยสานวเสน, สหเสยฺยาย เอกสฺมิํ นิปนฺเน อิตรสฺส นิปชฺชนปฺปโยควเสน อาปตฺติปริจฺเฉโท เวทิตพฺโพฯ

สาวตฺถิยํ ฉพฺพคฺคิเย อารพฺภ อริฏฺเฐน ภิกฺขุนา สทฺธิํ สมฺภุญฺชนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, สาธารณปญฺญตฺติ, อนาณตฺติกํ, อุกฺขิตฺตเก เวมติกสฺส, อนุกฺขิตฺตเก อุกฺขิตฺตกสญฺญิโน เจว เวมติกสฺส จ ทุกฺกฏํฯ อุโภสุ อนุกฺขิตฺตกสญฺญิสฺส, ‘‘โอสาริโต’’ติ วา ‘‘ตํ ทิฏฺฐิํ ปฏินิสฺสฏฺโฐ’’ติ วา ชานนฺตสฺส, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ อกตานุธมฺมตา, ชานนา, สมฺโภคาทิกรณนฺติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ อทินฺนาทานสทิสานิ, อิทํ ปน ปณฺณตฺติวชฺชํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

อุกฺขิตฺตสมฺโภคสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. กณฺฏกสิกฺขาปทวณฺณนา

ทสเม สมณุทฺเทโสติ สามเณโรฯ จราติ คจฺฉฯ ปิเรติ ปร อมามกฯ วินสฺสาติ นสฺส , ยตฺถ ตํ น ปสฺสาม, ตตฺถ คจฺฉาติ วุตฺตํ โหติฯ ตถานาสิตนฺติเอตฺถ สํวาสนาสนา ลิงฺคนาสนา ทณฺฑกมฺมนาสนาติ ติสฺโส นาสนาฯ ตตฺถ อาปตฺติยา อทสฺสนาทีสุ อุกฺเขปนา สํวาสนาสนา นามฯ ทูสโก นาเสตพฺโพ (ปารา. 66), เมตฺติยํ ภิกฺขุนิํ นาเสถาติ (จูฬว. 193; ปารา. 384) อยํ ลิงฺคนาสนา นามฯ ‘‘อชฺชตคฺเค เต, อาวุโส สมณุทฺเทส, น เจว โส ภควา สตฺถา อปทิสิตพฺโพ’’ติ (ปาจิ. 429) อยํ ทณฺฑกมฺมนาสนา นาม, อยํ อิธาธิปฺเปตาฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ตถานาสิต’’นฺติฯ อุปลาเปยฺยาติ ‘‘ปตฺตํ วา จีวรํ วา อุทฺเทสํ วา ปริปุจฺฉํ วา ทสฺสามี’’ติ สงฺคณฺเหยฺยฯ อุปฏฺฐาเปยฺยาติ จุณฺณมตฺติกาทีนิ สาทิยนฺโต เตน อตฺตโน อุปฏฺฐานํ การาเปยฺยฯ สมฺโภคสหเสยฺยา อนนฺตรสิกฺขาปเท วุตฺตนยา เอว, ตสฺมา อาปตฺติปริจฺเฉโทเปตฺถ ตสฺมิํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพฯ

สาวตฺถิยํ ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ กณฺฏกสมณุทฺเทสอุปลาปนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, เสสํ อริฏฺฐสิกฺขาปเท วุตฺตสทิสเมวาติฯ

กณฺฏกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สปฺปาณกวคฺโค สตฺตโมฯ

8. สหธมฺมิกวคฺโค

1. สหธมฺมิกสิกฺขาปทวณฺณนา

สหธมฺมิกวคฺคสฺส ปฐเม สหธมฺมิกํ วุจฺจมาโนติ อิมสฺสตฺโถ ทุพฺพจสิกฺขาปเท วุตฺโตฯ เอตสฺมิํ สิกฺขาปเทติ เอตสฺมิํ สิกฺขาปเท ยํ วุตฺตํ, ตํ น ตาว สิกฺขิสฺสามีติ อตฺโถฯ ปาจิตฺติยนฺติ เอตฺถ ปน อนาทริยภยา เลเสน เอวํ วทนฺตสฺส วาจาย วาจาย ปาจิตฺติยํ เวทิตพฺพํฯ สิกฺขมาเนนาติ โอวาทํ สิรสา สมฺปฏิจฺฉิตฺวา สิกฺขิตุกาเมเนว หุตฺวาฯ อญฺญาตพฺพนฺติ อาชานิตพฺพํฯ ปริปุจฺฉิตพฺพนฺติ ‘‘อิมสฺส โก อตฺโถ’’ติ ปริปุจฺฉิตพฺพํฯ ปริปญฺหิตพฺพนฺติ จินฺเตตพฺพํ ตุลยิตพฺพํฯ

โกสมฺพิยํ ฉนฺนตฺเถรํ อารพฺภ เอวํ ภณนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, สาธารณปญฺญตฺติ, อนาณตฺติกํ , ติกปาจิตฺติยํ, อนุปสมฺปนฺเน ติกทุกฺกฏํ, อุโภหิปิ ‘‘อิทํ น สลฺเลขายา’’ติอาทินา (ปาจิ. 436) นเยเนว อปฺปญฺญตฺเตน วุจฺจมานสฺสาปิ เอวํ วทโต ทุกฺกฏเมวฯ ‘‘ชานิสฺสามิ สิกฺขิสฺสามี’’ติ ภณนฺตสฺส, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ อุปสมฺปนฺนสฺส ปญฺญตฺเตน วจนํ, อสิกฺขิตุกามตาย เอวํ วจนนฺติ อิมาเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ อทินฺนาทานสทิสานิ, อิทํ ปน ทุกฺขเวทนนฺติฯ

สหธมฺมิกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ