เมนู

6. จาริตฺตสิกฺขาปทวณฺณนา

ฉฏฺเฐ นิมนฺติโตติ ปญฺจนฺนํ โภชนานํ อญฺญตเรน นิมนฺติโตฯ สภตฺโต สมาโนติ เตเนว นิมนฺตนภตฺเตน สภตฺโต สมาโนฯ สนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉาติ อนฺโตอุปจารสีมาย ทสฺสนูปจาเร ภิกฺขุํ ทิสฺวา ยํ สกฺกา โหติ ปกติวจเนน อาปุจฺฉิตุํ, ตาทิสํ ‘‘อหํ อิตฺถนฺนามสฺส ฆรํ คจฺฉามี’’ติ วา ‘‘จาริตฺตํ อาปชฺชามี’’ติ วา อีทิเสน วจเนน อนาปุจฺฉิตฺวาฯ ปุเรภตฺตํ วา ปจฺฉาภตฺตํ วาติ เยน ภตฺเตน นิมนฺติโต, ตสฺมิํ ภุตฺเต วา อภุตฺเต วาฯ กุเลสุ จาริตฺตํ อาปชฺเชยฺยาติ ยสฺมิํ กุเล นิมนฺติโต, ตโต อญฺญานิ กุลานิ ปวิเสยฺยฯ อญฺญตฺร สมยา ปาจิตฺติยนฺติ สเจ โส ภิกฺขุ วุตฺตลกฺขณํ ทุวิธมฺปิ สมยํ ฐเปตฺวา อวีติวตฺเต มชฺฌนฺหิเก อญฺญํ กุลํ ปวิสติ, อถสฺส ฆรูปจาโรกฺกมเน ทุกฺกฏํ, ปฐมปาเทน อุมฺมารํ อติกฺกมนฺตสฺส อปรมฺปิ ทุกฺกฏํ, ทุติยปาเทน อติกฺกเม ปาจิตฺติยํฯ

ราชคเห อุปนนฺทํ อารพฺภ จาริตฺตาปชฺชนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, ‘‘สนฺตํ ภิกฺขุํ, อนาปุจฺฉา, ปุเรภตฺตํ ปจฺฉาภตฺตํ, อญฺญตฺร สมยา’’ติ อยเมตฺถ จตุพฺพิธา อนุปญฺญตฺติ, สาธารณปญฺญตฺติ, อนาณตฺติกํ, ติกปาจิตฺติยํ, อนิมนฺติเต นิมนฺติตสญฺญิสฺส, เวมติกสฺส วา ทุกฺกฏํฯ ตสฺมิํ อนิมนฺติตสญฺญิสฺส, สมเย สนฺตํ ภิกฺขุํ อาปุจฺฉิตฺวา, อสนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉิตฺวา ปวิสโต, อญฺญสฺส ฆเรน วา ฆรูปจาเรน วา มคฺโค โหติ, เตน คจฺฉโต, อนฺตรารามภิกฺขุนุปสฺสยติตฺถิยเสยฺยปฏิกฺกมนภตฺติยฆรานิ คจฺฉโต, อาปทาสุ, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ ปญฺจนฺนํ โภชนานํ อญฺญตเรน นิมนฺตนสาทิยนํ, สนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉนา, ภตฺติยฆรโต อญฺญฆรปฺปวิสนํ, มชฺฌนฺหิกานติกฺกโม, สมยสฺส วา อาปทานํ วา อภาโวติ อิมาเนตฺถ ปญฺจ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ ปฐมกถินสทิสาเนว, อิทํ ปน กิริยากิริยนฺติฯ

จาริตฺตสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. มหานามสิกฺขาปทวณฺณนา

สตฺตเม จตุมาสปฺปจฺจยปวารณาติ จตฺตาโร มาเส คิลานปฺปจฺจยปวารณา, สพฺพญฺเจตํ วตฺถุวเสน วุตฺตํฯ อยํ ปเนตฺถ อตฺโถ – จตุมาสปวารณา วา โหตุ, ปุนปวารณา วา, นิจฺจปวารณา วา, สพฺพาปิ สาทิตพฺพา, ‘‘อิทานิ มม โรโค นตฺถี’’ติ น ปฏิกฺขิปิตพฺพา, ‘‘โรเค ปน สติ วิญฺญาเปสฺสามี’’ติ อธิวาเสตพฺพาติฯ ตโต เจ อุตฺตริ สาทิเยยฺยาติ เอตฺถ สเจ ตตฺถ รตฺตีหิ วา เภสชฺเชหิ วา ปริจฺเฉโท กโต โหติ ‘‘เอตฺตกาเยว รตฺติโย, เอตฺตกานิ วา เภสชฺชานิ วิญฺญาเปตพฺพานี’’ติ, อถ ตโต รตฺติปริยนฺตโต วา เภสชฺชปริยนฺตโต วา อุตฺตริ, น เภสชฺชกรณีเยน วา เภสชฺชํ, อญฺญเภสชฺชกรณีเยน วา อญฺญํ เภสชฺชํ วิญฺญาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํฯ

สกฺเกสุ ฉพฺพคฺคิเย อารพฺภ เภสชฺชวิญฺญาปนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, สาธารณปญฺญตฺติ, อนาณตฺติกํ, ติกปาจิตฺติยํ, นตตุตฺตริ ตตุตฺตริสญฺญิโน, เวมติกสฺส วา ทุกฺกฏํฯ นตตุตฺตริ นตตุตฺตริสญฺญิสฺส, เยหิ เภสชฺเชหิ ปวาริโต, ตโต อญฺเญหิ วา อธิกตเรหิ วา อตฺเถ สติ, ยาสุ จ รตฺตีสุ ปวาริโต, ตา อติกฺกมิตฺวาปิ อตฺเถ สติ ยถาภูตํ อาจิกฺขิตฺวา วิญฺญาเปนฺตสฺส, เย จ ญาตเก วา ปุคฺคลิกปฺปวารณาย ปวาริเต วา อปริยนฺตปวารณาย วา ปวาริเต, อญฺญสฺส วา อตฺถาย, อตฺตโน วา ธเนน วิญฺญาเปนฺติ, เตสํ, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ สงฺฆปวารณตา, ตโต เภสชฺชวิญฺญตฺติ, อคิลานตา, ปริยนฺตาติกฺกโมติ อิมาเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ สญฺจริตฺตสทิสานีติฯ

มหานามสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. อุยฺยุตฺตเสนาสิกฺขาปทวณฺณนา

อฏฺฐเม อุยฺยุตฺตนฺติ กตอุยฺโยคํ, คามโต นิกฺขนฺตนฺติ อตฺโถฯ เสนนฺติ จตุรงฺคินิํฯ อญฺญตฺร ตถารูปปฺปจฺจยาติ ตถารูเป การเณ อสติ เกวลํ เสนํ ทสฺสนตฺถาย คจฺฉโต ปเท ปเท ทุกฺกฏํ, ทสฺสนูปจาเร ฐตฺวา ปสฺสโต ปาจิตฺติยํฯ ทสฺสนูปจาโร นาม ยตฺถ ฐิโต ปสฺสติ, ตํ ปน วิชหิตฺวา ปุนปฺปุนํ ปสฺสโต ปโยเค ปโยเค ปาจิตฺติยํฯ

สาวตฺถิยํ ฉพฺพคฺคิเย อารพฺภ เสนาทสฺสนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, ‘‘อญฺญตฺร ตถารูปปฺปจฺจยา’’ติ อยเมตฺถ อนุปญฺญตฺติ, สาธารณปญฺญตฺติ, อนาณตฺติกํ, ติกปาจิตฺติยํ, หตฺถิอาทีสุ เอกเมกํ ทสฺสนาย คมเน วุตฺตนเยเนว ทุกฺกฏํ, ตถา อนุยฺยุตฺเต อุยฺยุตฺตสญฺญิโน, เวมติกสฺส จ ทุกฺกฏํฯ อนุยฺยุตฺตสญฺญิโน ปน, อาราเม ฐตฺวา อตฺตโน ฐิโตกาสํ อาคตํ, ปฏิปถํ อาคจฺฉนฺตญฺจ ปสฺสโต, ตถารูปปฺปจฺจเย, อาปทาสุ, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ อุยฺยุตฺตเสนํ ทสฺสนตฺถาย คมนํ, อนุญฺญาโตกาสโต อญฺญตฺร ทสฺสนํ, ตถารูปปฺปจฺจยสฺส อาปทาย วา อภาโวติ อิมาเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ เอฬกโลมสทิสานิ, อิทํ ปน โลกวชฺชํ, อกุสลจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

อุยฺยุตฺตเสนาสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ