9. ปณีตโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา

นวเม ปณีตโภชนานีติ ปณีตสํสฏฺฐานิ สตฺตธญฺญนิพฺพตฺตานิ โภชนานิฯ ยถา หิ อาชญฺญยุตฺโต รโถ ‘อาชญฺญรโถ’ติ วุจฺจติ, เอวมิธาปิ ปณีตสํสฏฺฐานิ โภชนานิ ปณีตโภชนานีติฯ เยหิ ปน ปณีเตหิ สํสฏฺฐานิ, ตานิ ‘ปณีตโภชนานี’ติ วุจฺจนฺติ, เตสํ ปเภททสฺสนตฺถํ เสยฺยถิทํ สปฺปิ นวนีตนฺติอาทิมาห, ตตฺถ สปฺปิอาทีนิ เภสชฺชสิกฺขาปเท (กงฺขา. อฏฺฐ. เภสชฺชสิกฺขาปทวณฺณนา) วุตฺตลกฺขเณเนว เวทิตพฺพานิฯ มจฺฉาทีสุ ปน สพฺโพปิ ‘โอทโก’ติ (ปาจิ. 260) วุตฺตลกฺขโณ มจฺโฉ มจฺโฉเยวฯ เยสํ ปน มํสํ กปฺปติ, เตสํ มํสญฺจ ขีรทธีนิ จ อิธาธิปฺเปตานิฯ เอวรูปานิ ปณีตโภชนานีติ ยานิ เอเตหิ สปฺปิอาทีหิ สํสฏฺฐตฺตา ‘ปณีตโภชนานี’ติ วุจฺจนฺติ, ตถารูปานิ ปณีตโภชนานิฯ อคิลาโนติ ยสฺส เตหิ วินาปิ ผาสุ โหติฯ อตฺตโน อตฺถาย วิญฺญาเปตฺวาติ เอตฺถ ปน โย อคิลาโน สุทฺธานิ สปฺปิอาทีนิ เภสชฺชตฺถาย วิญฺญาเปติ, โส มหานามสิกฺขาปเทน (ปาจิ. 303) กาเรตพฺโพ, มจฺฉาทีนิ จตฺตาริ วิญฺญาเปนฺโต สูโปทนวิญฺญตฺติยา (ปาจิ. 612-613) กาเรตพฺโพ, สปฺปิอาทีหิ สํสฏฺฐโภชนานิ วิญฺญาเปนฺโต อิมินา กาเรตพฺโพฯ ตตฺรายํ วินิจฺฉโย – ‘‘สปฺปินา ภตฺตํ เทหิ, สปฺปิํ อากิริตฺวา เทหิ, สปฺปิมิสฺสกํ กตฺวา เทหิ, สห สปฺปินา เทหิ, สปฺปิญฺจ ภตฺตญฺจ เทหี’’ติ เอวํ วิญฺญาเปนฺตสฺส ตาว วิญฺญตฺติยา ทุกฺกฏํ, ปฏิคฺคหเณ ทุกฺกฏํ, อชฺโฌหรเณ อชฺโฌหรเณ ปาจิตฺติยํฯ ‘‘สปฺปิภตฺตํ เทหี’’ติ วุตฺเต ปน ยสฺมา สาลิภตฺตํ วิย สปฺปิภตฺตํ นาม นตฺถิ, ตสฺมา สูโปทนวิญฺญตฺติยา ทุกฺกฏเมว โหติฯ สเจ ปน ‘‘สปฺปินา ภตฺตํ เทหี’’ติ วุตฺเต ภตฺตํ ทตฺวา ‘‘สปฺปิํ กตฺวา ภุญฺชาหี’’ติ นวนีตขีราทีนิ วา กปฺปิยภณฺฑํ วา เทติ ‘‘อิมินา สปฺปิํ คเหตฺวา ภุญฺชาหี’’ติ, ยถาวตฺถุกเมวฯ ‘‘โคสปฺปินา ภตฺตํ เทหี’’ติ วุตฺเต ปน โคสปฺปิํ วา เทตุ, ตสฺมิํ อสติ ปุริมนเยน นวนีตาทีนิ วา, คาวิํเยว วา เทตุ ‘‘อิโต สปฺปินา ภุญฺชาหี’’ติ, ยถาวตฺถุกเมวฯ สเจ ปน ‘‘โคสปฺปินา เทหี’’ติ ยาจิโต อชิกาสปฺปิอาทีหิ เทติ, วิสงฺเกตํฯ เอวญฺหิ สติ อญฺญํ ยาจิเตน อญฺญํ ทินฺนํ นาม โหติ, ตสฺมา อนาปตฺติ, เอส นโย ‘‘อชิกาสปฺปินา เทหี’’ติอาทีสุปิฯ ‘‘กปฺปิยสปฺปินา เทหี’’ติ วุตฺเต อกปฺปิยสปฺปินา เทติ, วิสงฺเกตเมวฯ ‘‘อกปฺปิยสปฺปินา เทหี’’ติ วุตฺเต อกปฺปิยสปฺปินาว เทติ, ปฏิคฺคหเณปิ ปริโภเคปิ ทุกฺกฏเมวฯ อิมินา นเยน สพฺพปเทสุ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพฯ สเจ ปน สพฺเพหิปิ สปฺปิอาทีหิ เอกฏฺฐาเน วา นานาฏฺฐาเน วา วิญฺญาเปตฺวา ปฏิลทฺธํ เอกโต สมฺภินฺนรสํ กตฺวา ตโต กุสคฺเคน เอกพินฺทุมฺปิ อชฺโฌหรติ, นว ปาจิตฺติยานิฯ