4. กาณมาตาสิกฺขาปทวณฺณนา

จตุตฺเถ ปูเวหีติ ปเหณกตฺถาย ปฏิยตฺเตหิ อติรสกโมทกสกฺขลิกาทีหิ เยหิ เกหิจิ ขชฺชเกหิฯ มนฺเถหีติ ปาเถยฺยตฺถาย ปฏิยตฺเตหิ เยหิ เกหิจิ สตฺตุติลตณฺฑุลาทีหิฯ ทฺวตฺติปตฺตปูราติ มุขวฏฺฏิยา เหฏฺฐิมเลขํ อนติกฺกนฺตา ทฺเว วา ตโย วา ปตฺตปูราฯ ตโต เจ อุตฺตรีติ สเจปิ ตติยํ ปตฺตํ ถูปีกตํ คณฺหาติ, มุขวฏฺฏิยา เหฏฺฐิมเลขโต อุปริฏฺฐิตปูวคณนาย ปาจิตฺติยํฯ ทฺวตฺติปตฺตปูเร ปฏิคฺคเหตฺวาติ เอตฺถ เยน ทฺเว คหิตา โหนฺติ, เตน พหิ ภิกฺขุํ ทิสฺวา ‘‘เอตฺถ มยา ทฺเว ปตฺตปูรา คหิตา, ตฺวํ เอกํ คณฺเหยฺยาสี’’ติ วตฺตพฺพํ, เตนาปิ อญฺญํ ปสฺสิตฺวา ‘‘ปฐมํ อาคเตน ทฺเว ปตฺตปูรา คหิตา, มยา เอโก คหิโต, ตฺวํ มา คณฺหี’’ติ วตฺตพฺพํฯ เยน ปฐมํ เอโก คหิโต , ตสฺสาปิ ปรมฺปราโรจเน เอเสว นโยฯ เยน ปน สยเมว ตโย คหิตา, เตน อญฺญํ ทิสฺวา ‘‘มา โข ตฺวํ เอตฺถ ปฏิคฺคณฺหีติ วตฺตพฺพํ, อวทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ, ตํ สุตฺวา คณฺหนฺตสฺสาปิ ทุกฺกฏเมวฯ ตโต นีหริตฺวา ภิกฺขูหิ สทฺธิํ สํวิภชิตพฺพนฺติ ลทฺธฏฺฐานโต สพฺพาสนฺนํ อาสนสาลํ วา วิหารํ วา ยตฺถ วา ปน นิพทฺธํ ปฏิกฺกมติ, ตตฺถ คนฺตฺวา เอกํ ปตฺตปูรํ อตฺตโน ฐเปตฺวา เสสํ ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทาตพฺพํฯ ยถามิตฺตํ ปน ทาตุํ น ลพฺภติฯ เยน เอโก คหิโต, น เตน กิญฺจิ อกามา ทาตพฺพํ, ยถารุจิ กาตพฺพํฯ

สาวตฺถิยํ สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ น มตฺตํ ชานิตฺวา ปฏิคฺคหณวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, สาธารณปญฺญตฺติ, อนาณตฺติกํ, ติกปาจิตฺติยํ, อูนกทฺวตฺติปตฺตปูเร อติเรกสญฺญิสฺส เวมติกสฺส วา ทุกฺกฏํฯ อูนกสญฺญิสฺส ปน, น ปเหณกตฺถาย น ปาเถยฺยตฺถาย วา ปฏิยตฺตํ, ตทตฺถาย ปฏิยตฺตเสสกํ วา, คมเน วา ปฏิปฺปสฺสทฺเธ, ญาตกปฺปวาริตานํ วา เทนฺตานํ, อตฺตโน ธเนน คณฺหนฺตสฺส, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ วุตฺตลกฺขณปูวมนฺถตา, อเสสกตา, อปฺปฏิปฺปสฺสทฺธคมนตา, อนญฺญาตกาทิตา, อติเรกปฺปฏิคฺคหณนฺติ อิมาเนตฺถ ปญฺจ องฺคานิ, สมุฏฺฐานาทีนิ สญฺจริตฺตสทิสาเนวาติฯ

กาณมาตาสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. ปฐมปวารณาสิกฺขาปทวณฺณนา

ปญฺจเม ภุตฺตาวีติ ภุตฺตวา, เยน ปญฺจนฺนํ โภชนานํ สาสปมตฺตมฺปิ อชฺโฌหริตํ, โส เอวํ วุจฺจติฯ ปวาริโตติ ‘‘อสนํ ปญฺญายติ, โภชนํ ปญฺญายติ, หตฺถปาเส ฐิโต อภิหรติ, ปฏิกฺเขโป ปญฺญายตี’’ติ (ปาจิ. 239) เอวํ ปาฬิยํ วุตฺตปญฺจงฺควเสน กตปฺปวารโณ, กตปฺปฏิกฺเขโปติ อตฺโถฯ ตตฺถ ยสฺมา ‘‘อสนํ ปญฺญายตี’’ติ อิมินา วิปฺปกตโภชโน ‘ปวาริโต’ติ วุตฺโตฯ โย จ วิปฺปกตโภชโน, เตน กิญฺจิ ภุตฺตํ, กิญฺจิ อภุตฺตํ, ยญฺจ ภุตฺตํ, ตํ สนฺธาย ‘ภุตฺตาวี’ติปิ สงฺขํ คจฺฉติฯ ตสฺมา ‘ภุตฺตาวี’ติวจเนน วิสุํ กิญฺจิ อตฺถสิทฺธิํ น ปสฺสาม, ‘‘ทิรตฺตติรตฺต’’นฺติอาทีสุ (ปาจิ. 52) ปน ทิรตฺตาทิวจนํ วิย ปวาริตปทสฺส ปริวารภาเวน พฺยญฺชนสิลิฏฺฐตาย เจตํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ

ปวารณงฺเคสุ ปน อสนํ ปญฺญายตีติ วิปฺปกตโภชนํ ทิสฺสติ, ตํ ภุญฺชมาโน เจส ปุคฺคโล โหตีติ อตฺโถฯ