8. นาวาภิรุหนสิกฺขาปทวณฺณนา

อฏฺฐเม สํวิธายาติ กีฬาปุเรกฺขาโร สํวิทหิตฺวา, อภิรุหนกาเล สงฺเกตํ กตฺวาติ อตฺโถฯ อุทฺธํคามินินฺติ กีฬาวเสน อุทฺธํ นทิยา ปฏิโสตํ คจฺฉนฺติํฯ อโธคามินินฺติ ตเถว อโธ อนุโสตํ คจฺฉนฺติํฯ ยํ ปน ติตฺถปฺปฏิปาทนตฺถํ อุทฺธํ วา อโธ วา หรนฺติ, เอตฺถ อนาปตฺติฯ อญฺญตฺร ติริยํ ตรณายาติ อุปโยคตฺเถ นิสฺสกฺกวจนํ, ยา ติริยํ ตรณา, ตํ ฐเปตฺวาติ อตฺโถฯ ปาจิตฺติยนฺติ สคามกตีรปสฺเสน คมนกาเล คามนฺตรคณนาย, อคามกตีรปสฺเสน วา โยชนวิตฺถตาย นทิยา มชฺเฌน วา คมนกาเล อทฺธโยชนคณนาย ปาจิตฺติยํ, สมุทฺเท ปน ยถาสุขํ คนฺตุํ วฏฺฏติฯ

สาวตฺถิยํ ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ นาวาภิรุหนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, ‘‘อญฺญตฺร ติริยํ ตรณายา’’ติ อยเมตฺถ อนุปญฺญตฺติ, เสสํ อนนฺตรสิกฺขาปเท วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพนฺติฯ

นาวาภิรุหนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. ปริปาจิตสิกฺขาปทวณฺณนา

นวเม ภิกฺขุนิปริปาจิตนฺติ ภิกฺขุนิยา ปริปาจิตํ, เนว ตสฺส นาตฺตโน ญาตกปฺปวาริตานํ คิหีนํ สนฺติเก ภิกฺขุสฺส คุณํ ปกาเสตฺวา ‘‘เทถ อยฺยสฺส, กโรถ อยฺยสฺสา’’ติ เอวํ นิปฺผาทิตํ ลทฺธพฺพํ กตนฺติ อตฺโถฯ ปุพฺเพ คิหิสมารมฺภาติ เอตฺถ สมารมฺโภติ สมารทฺธํ, ปฏิยาทิตสฺเสตํ นามํฯ คิหีนํ สมารมฺโภ คิหิสมารมฺโภ, ภิกฺขุนิยา ปริปาจนโต ปุพฺเพ ปฐมตรํเยว ยํ ภิกฺขูนํ อตฺถาย คิหีนํ ปฏิยาทิตภตฺตํ, ญาตกปฺปวาริตานํ วา สนฺตกํ, ตํ ฐเปตฺวา อญฺญํ ชานํ ภุญฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยนฺติ อตฺโถฯ ตญฺจ โข อชฺโฌหรณคณนาย, ปฏิคฺคหเณ ปนสฺส ทุกฺกฏํฯ

ราชคเห เทวทตฺตํ อารพฺภ ภิกฺขุนิปริปาจิตปิณฺฑปาตภุญฺชนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, ‘‘อญฺญตฺร ปุพฺเพ คิหิสมารมฺภา’’ติ อยเมตฺถ อนุปญฺญตฺติ, อสาธารณปญฺญตฺติ, อนาณตฺติกํ, เอกโตอุปสมฺปนฺนาย ปริปาจิตํ ภุญฺชนฺตสฺส , อปริปาจิเต ปริปาจิตสญฺญิโน, อุภยตฺถ เวมติกสฺส จ ทุกฺกฏํฯ อุภยตฺถ อปริปาจิตสญฺญิโน, คิหิสมารมฺเภ, สิกฺขมานสามเณราทีหิ ปริปาจิเต, ปญฺจ โภชนานิ ฐเปตฺวา อวเสเส, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ ภิกฺขุนิยา ปริปาจิตตา, ปริปาจิตภาวชานนํ, คิหิสมารมฺภาภาโว, โอทนาทีนํ อญฺญตรตา, ตสฺส อชฺโฌหรณนฺติ อิมาเนตฺถ ปญฺจ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ ปฐมปาราชิกสอสานิ, อิทํ ปน ปณฺณตฺติวชฺชํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

ปริปาจิตสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. รโหนิสชฺชสิกฺขาปทวณฺณนา

ทสเม สพฺโพปิ กถามคฺโค ทุติยอนิยเต วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพฯ อิทญฺหิ สิกฺขาปทํ ทุติยอนิยเตน จ อุปริ อุปนนฺทสฺส จตุตฺถสิกฺขาปเทน จ เอกปริจฺเฉทํ, อฏฺฐุปฺปตฺติวเสน ปน วิสุํ ปญฺญตฺตนฺติฯ

รโหนิสชฺชสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

โอวาทวคฺโค ตติโยฯ

4. โภชนวคฺโค

1. อาวสถสิกฺขาปทวณฺณนา

โภชนวคฺคสฺส ปฐเม อคิลาเนนาติ อทฺธโยชนมฺปิ คนฺตุํ สมตฺเถนฯ เอโกติ เอกทิวสิโกฯ อาวสถปิณฺโฑติ ‘‘อิเมสํ วา เอตฺตกานํ วา’’ติ เอกํ ปาสณฺฑํ วา, ‘‘เอตฺตกเมวา’’ติ เอวํ ภตฺตํ วา อโนทิสฺส สาลาทีสุ ยตฺถ กตฺถจิ ปุญฺญกาเมหิ ปญฺญตฺตํ โภชนํฯ ภุญฺชิตพฺโพติ เอกกุเลน วา นานากุเลหิ วา เอกโต หุตฺวา เอกสฺมิํ วา ฐาเน, นานาฐาเนสุ วา ‘‘อชฺช เอกสฺมิํ, สฺเว เอกสฺมิ’’นฺติ เอวํ อนิยตฏฺฐาเน วา ปญฺญตฺโต เอกสฺมิํ ฐาเน เอกทิวสเมว ภุญฺชิตพฺโพฯ ตโต เจ อุตฺตรีติ ทุติยทิวสโต ปฏฺฐาย ตสฺมิํ วา ฐาเน อญฺญสฺมิํ วา ฐาเน เตสํ สนฺตกสฺส ปฏิคฺคหเณ ทุกฺกฏํ, อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร ปาจิตฺติยํฯ