เมนู

10. สปฺปาณกสิกฺขาปทวณฺณนา

ทสเม ชานํ สปฺปาณกนฺติ ‘‘สปฺปาณกํ เอต’’นฺติ ทิสฺวา วา สุตฺวา วา เยน เกนจิ อากาเรน ชานนฺโตฯ สิญฺเจยฺย วา สิญฺจาเปยฺย วาติ เตน อุทเกน สยํ วา สิญฺเจยฺย, อญฺญํ วา อาณาเปตฺวา สิญฺจาเปยฺยฯ ตตฺถ ธารํ อวิจฺฉินฺทิตฺวา สิญฺจนฺตสฺส เอกสฺมิํ ฆเฏ เอกาว อาปตฺติ, วิจฺฉินฺทนฺตสฺส ปโยคคณนาย อาปตฺติโยฯ มาติกํ ปมุขํ กโรติ, ทิวสมฺปิ สนฺทตุ, เอกาว อาปตฺติฯ ตตฺถ ตตฺถ พนฺธิตฺวา อญฺญโต เนนฺตสฺส ปโยคคณนาย อาปตฺติโยฯ พหุกมฺปิ ติณปณฺณสาขาทิํ เอกปฺปโยเคน อุทเก ปกฺขิปนฺตสฺส เอกาว อาปตฺติ, เอเกกํ ปกฺขิปนฺตสฺส ปโยคคณนาย อาปตฺติโยฯ อิทญฺจ ยํ เอวํ ปกฺขิปิยมาเน ปริยาทานํ คจฺฉติ, อาวิลํ วา โหติ, ยถา ปาณกา มรนฺติ, ตาทิสํ สนฺธาย วุตฺตํ, น มหาอุทกํฯ สิญฺจาปเน อาณตฺติยา ทุกฺกฏํ, เอกาณตฺติยา พหุกมฺปิ สิญฺจตุ, อาณาปกสฺส เอกเมว ปาจิตฺติยํฯ

อาฬวิยํ อาฬวเก ภิกฺขู อารพฺภ สิญฺจนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, สาธารณปญฺญตฺติ, สาณตฺติกํ , อปฺปาณเก สปฺปาณกสญฺญิโน, อุโภสุ เวมติกสฺส ทุกฺกฏํฯ อปฺปาณกสญฺญิโน, อสญฺจิจฺจ อสฺสติยา วา สิญฺจนฺตสฺส, อชานนฺตสฺส, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ อุทกสฺส สปฺปาณกตา, ‘‘สิญฺจเนน ปาณกา มริสฺสนฺตี’’ติ ชานนํ, ตญฺจ อุทกํ ตาทิสเมว, วินา วธกเจตนาย เยน เกนจิ กรณีเยน ติณาทีนํ สิญฺจนนฺติ อิมาเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ อทินฺนาทานสทิสานิ, อิทํ ปน ปณฺณตฺติวชฺชํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

สปฺปาณกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ภูตคามวคฺโค ทุติโยฯ

3. โอวาทวคฺโค

1. โอวาทสิกฺขาปทวณฺณนา

โอวาทวคฺคสฺส ปฐเม อสมฺมโตติ ยา อฏฺฐงฺคสมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน ภควตา ญตฺติจตุตฺเถน กมฺเมน (ปาจิ. 146) ภิกฺขุโนวาทกสมฺมุติ อนุญฺญาตา, ตาย อสมฺมโตฯ โอวเทยฺยาติ ภิกฺขุนิสงฺฆํ วา สมฺพหุลา วา เอกํ ภิกฺขุนิํ วา ‘‘วสฺสสตูปสมฺปนฺนาย ภิกฺขุนิยา ตทหุปสมฺปนฺนสฺส ภิกฺขุโน อภิวาทนํ ปจฺจุฏฺฐานํ อญฺชลิกมฺมํ สามีจิกมฺมํ กาตพฺพ’’นฺติ อาทิเก (จูฬว. 403) อฏฺฐ ครุธมฺเม โอวาทวเสน โอสาเรนฺโต โอวเทยฺยฯ ปาจิตฺติยนฺติ โอวาทปริโยสาเน ปาจิตฺติยํฯ

สาวตฺถิยํ ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ โอวทนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, อสาธารณปญฺญตฺติ, อนาณตฺติกํ, อญฺเญน วา ธมฺเมน ภิกฺขุนีสุ อุปสมฺปนฺนมตฺตํ วา โอวทโต ทุกฺกฏํฯ

สมฺมตสฺสาปิ ตญฺเจ สมฺมุติกมฺมํ อธมฺมกมฺมํ โหติ, ตสฺมิํ อธมฺมกมฺเม อธมฺมกมฺมสญฺญิโน วคฺเค ภิกฺขุนิสงฺเฆ โอวทโต ติกปาจิตฺติยํ, ตถา เวมติกสฺส ธมฺมกมฺมสญฺญิโน จาติ นว ปาจิตฺติยานิ, สมคฺเคปิ ภิกฺขุนิสงฺเฆน วาติ อธมฺมกมฺมวเสน อฏฺฐารสฯ สเจ ปน ตํ ธมฺมกมฺมํ โหติ, ‘‘ธมฺมกมฺเม ธมฺมกมฺมสญฺญี สมคฺคํ ภิกฺขุนิสงฺฆํ สมคฺคสญฺญี โอวทตี’’ติ (ปาจิ. 151) อิทํ อวสานปทํ ฐเปตฺวา เตเนว นเยน สตฺตรส ทุกฺกฏานิ, ‘‘สมคฺคมฺหายฺยา’’ติ จ วุตฺเต อญฺญํ ธมฺมํ, ‘‘วคฺคมฺหายฺยา’’ติ จ วุตฺเต อฏฺฐ ครุธมฺเม ภณนฺตสฺส, โอวาทญฺจ อนิยฺยาเตตฺวา อญฺญํ ธมฺมํ ภณนฺตสฺส ทุกฺกฏเมวฯ โย ปน ธมฺมกมฺเม ธมฺมกมฺมสญฺญี สมคฺคํ ภิกฺขุนิสงฺฆํ สมคฺคสญฺญี โอวทติ, ครุธมฺมปาฬิํ อุทฺเทสํ เทติ, ปริปุจฺฉํ เทติ, ‘‘โอสาเรหิ อยฺยา’’ติ วุจฺจมาโน โอสาเรติ, ปญฺหํ ปุฏฺโฐ กเถติ, ภิกฺขุนีนํ สุณมานานํ อญฺญสฺสตฺถาย ภณติ, สิกฺขมานาย วา สามเณริยา วา ภณติ, ตสฺส, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ อสมฺมตตา, ภิกฺขุนิยา ปริปุณฺณูปสมฺปนฺนตา, โอวาทวเสน อฏฺฐครุธมฺมภณนนฺติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ ปทโสธมฺมสทิสาเนวาติฯ

โอวาทสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อตฺถงฺคตสิกฺขาปทวณฺณนา

ทุติเย โอวเทยฺยาติ อฏฺฐครุธมฺเมหิ วา อญฺเญน วา ธมฺเมน โอวทนฺตสฺส สมฺมตสฺสาปิ ปาจิตฺติยเมวฯ

สาวตฺถิยํ อายสฺมนฺตํ จูฬปนฺถกํ อารพฺภ อตฺถงฺคเต สูริเย โอวทนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, อสาธารณปญฺญตฺติ, อนาณตฺติกํ, ติกปาจิตฺติยํ, สูริเย อตฺถงฺคเต อตฺถงฺคตสญฺญิโน เวมติกสฺส วา, เอกโตอุปสมฺปนฺนํ โอวทนฺตสฺส จ ทุกฺกฏํฯ ปุริมสิกฺขาปเท วิย อุทฺเทสาทินเยน อนาปตฺติฯ อตฺถงฺคตสูริยตา, ปริปุณฺณูปสมฺปนฺนตา, โอวทนนฺติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ ปทโสธมฺมสทิสาเนวาติฯ

อตฺถงฺคตสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ