เมนู

สงฺฆิกวิหาโร , อุปสมฺปนฺนสฺส ภณฺฑนการกภาวาทิวินิมุตฺตตา, โกเปน นิกฺกฑฺฒนํ วา นิกฺกฑฺฒาปนํ วาติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ อทินฺนาทานสทิสานิ, อิทํ ปน ทุกฺขเวทนนฺติฯ

นิกฺกฑฺฒนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. เวหาสกุฏิสิกฺขาปทวณฺณนา

อฏฺฐเม อุปริเวหาสกุฏิยาติ อุปริ อจฺฉนฺนตลาย ทฺวิภูมิกกุฏิยา วา ติภูมิกกุฏิยา วา, ปทภาชเน ปน อิธ อธิปฺเปตํ กุฏิํ ทสฺเสตุํ ‘‘มชฺฌิมสฺส ปุริสสฺส อสีสฆฏฺฏา’’ติ (ปาจิ. 131) วุตฺตํฯ อาหจฺจปาทกนฺติ องฺเค วิชฺฌิตฺวา ปเวสิตปาทกํฯ อภินิสีเทยฺยาติ อภิภวิตฺวา อชฺโฌตฺถริตฺวา นิสีเทยฺย, ภุมฺมตฺเถ วา เอตํ อุปโยควจนํ, มญฺเจ วา ปีเฐ วา นิสีเทยฺย วา นิปชฺเชยฺย วาติ อตฺโถฯ อภีติ อิทํ ปน ปทโสภณตฺเถ อุปสคฺคมตฺตเมว, ตสฺมา โย ภิกฺขุ วุตฺตลกฺขณาย เวหาสกุฏิยา สพฺพนฺติเมน ปริจฺเฉเทน ยาว ปมาณมชฺฌิมสฺส ปุริสสฺส สพฺพโส เหฏฺฐิมาหิ ตุลาหิ สีสํ น ฆฏฺเฏติ, เอตฺตกํ อุจฺจาย ตุลานํ อุปริ ฐปิเต อาหจฺจปาทเก มญฺเจ วา ปีเฐ วา นิสีทติ วา นิปชฺชติ วา, ตสฺส อนุปขชฺชสิกฺขาปเท วุตฺตนเยน ปโยคคณนาย ปาจิตฺติยํฯ

สาวตฺถิยํ อญฺญตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ อุปริเวหาสกุฏิยา อาหจฺจปาทกํ มญฺจํ ปีฐํ สหสา อภินิสีทนอภินิปชฺชนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, สาธารณปญฺญตฺติ, อนาณตฺติกํ, ติกปาจิตฺติยํ, ปุคฺคลิเก ติกทุกฺกฏํ, อตฺตโน วา, วิสฺสาสิกสฺส วา สนฺตเก วิหาเร, อเวหาสกุฏิยา, สีสฆฏฺฏาย, ยสฺส วา เหฏฺฐา ทพฺพสมฺภาราทีนํ นิกฺขิตฺตตฺตา อปริโภคํ โหติ, อุปริตลํ วา ปทรสญฺจิตํ สุธาทิปริกมฺมกตํ วา, ตตฺถ อาหจฺจปาทเก นิสีทนฺตสฺส, โย เจ ตสฺมิํ เวหาสฏฺเฐปิ อาหจฺจปาทเก ฐิโต กิญฺจิ คณฺหาติ วา ลคฺคติ วา, ยสฺส จ ปฏาณี ทินฺนา โหติ, ปาทสีสานํ อุปริ อาณี ปเวสิตา, ตตฺถ นิสีทนฺตสฺส, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ

สงฺฆิโก วิหาโร, อสีสฆฏฺฏา เวหาสกุฏิ, เหฏฺฐา สปริโภคํ , อปฏาณิทินฺเน อาหจฺจปาทเก นิสีทนํ วา นิปชฺชนํ วาติ อิมาเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ เอฬกโลมสทิสานีติฯ

เวหาสกุฏิสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. มหลฺลกวิหารสิกฺขาปทวณฺณนา

นวเม มหลฺลกนฺติ สสฺสามิกํฯ วิหารนฺติ อุลฺลิตฺตาวลฺลิตฺตํฯ ยาว ทฺวารโกสาติเอตฺถ ทฺวารโกโส นาม อุกฺกฏฺฐปริจฺเฉเทน ปิฏฺฐสงฺฆาฏสฺส สามนฺตา อฑฺฒเตยฺยหตฺโถ ปเทโสฯ อคฺคฬฏฺฐปนายาติ สกวาฏกสฺส ทฺวารพนฺธสฺส นิจฺจลภาวตฺถายฯ กวาฏญฺหิ ลหุปริวตฺตกํ วิวรณกาเล ภิตฺติํ อาหนติ, ปิทหนกาเล ทฺวารพนฺธํฯ เตน อาหเนน ภิตฺติ กมฺปติ, ตโต มตฺติกา จลติ, จลิตฺวา สิถิลา วา โหติ ปตติ วา, เตนาห ภควา ‘‘ยาว ทฺวารโกสา อคฺคฬฏฺฐปนายา’’ติฯ ตตฺถ กิญฺจาปิ ‘‘อิทํ นาม กตฺตพฺพ’’นฺติ เนว มาติกายํ, น ปทภาชเน วุตฺตํ, อฏฺฐุปฺปตฺติยํ ปน ‘‘ปุนปฺปุนํ ฉาทาเปสิ, ปุนปฺปุนํ เลปาเปสี’’ติ (ปาจิ. 134) อธิการโต ยาว ทฺวารโกสา อคฺคฬฏฺฐปนาย ปุนปฺปุนํ ลิมฺปิตพฺโพ วา เลปาเปตพฺโพ วาติ เอวมตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ อาโลกสนฺธิปริกมฺมายาติเอตฺถ อาโลกสนฺธีติ วาตปานกวาฏกา วุจฺจนฺติฯ เต วิวรณกาเล วิทตฺถิมตฺตมฺปิ อติเรกมฺปิ ภิตฺติปฺปเทสํ ปหรนฺติ, อุปจาโร ปเนตฺถ สพฺพทิสาสุ ลพฺภติ, ตสฺมา สพฺพทิสาสุ กวาฏวิตฺถารปฺปมาโณ โอกาโส อาโลกสนฺธิปริกมฺมตฺถาย ลิมฺปิตพฺโพ วา เลปาเปตพฺโพ วาติ อยเมตฺถ อธิปฺปาโยฯ

เอวํ เลปกมฺเม ยํ กตฺตพฺพํ, ตํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ฉทเน กตฺตพฺพํ ทสฺเสตุํ ทฺวตฺติจฺฉทนสฺสาติอาทิมาหฯ ตตฺถ ทฺวตฺติจฺฉทนสฺส ปริยายนฺติ ฉทนสฺส ทฺวตฺติปริยายํ, ปริยายํ วุจฺจติ ปริกฺเขโป, ปริกฺเขปทฺวยํ วา ปริกฺเขปตฺตยํ วา อธิฏฺฐาตพฺพนฺติ อตฺโถฯ อปฺปหริเต ฐิเตนาติ อหริเต ฐิเตนฯ หริตนฺติ เจตฺถ สตฺตธญฺญาทิเภทํ ปุพฺพณฺณํ, มุคฺคมาสติลกุลตฺถอลาพุกุมฺภณฺฑาทิเภทญฺจ อปรณฺณํ อธิปฺเปตํฯ