3. หสธมฺมสิกฺขาปทวณฺณนา

[335] ตติยํ อุตฺตานตฺถเมวฯ อุปริโคปฺผกตา, หสาธิปฺปาเยน กีฬนนฺติ อิมานิ ปเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ

หสธมฺมสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. อนาทริยสิกฺขาปทวณฺณนา

[344] จตุตฺเถ คารยฺโห อาจริยุคฺคโห น คเหตพฺโพติ ยสฺมา อุจฺฉุรโส สตฺตาหกาลิโก, ตสฺส กสโฏ ยาวชีวิโก, ทฺวินฺนํเยว สมวาโย อุจฺฉุยฏฺฐิ, ตสฺมา วิกาเล อุจฺฉุยฏฺฐิํ ขาทิตุํ วฏฺฏติ คุฬหรีตกํ วิยาติ เอวมาทิโก คารยฺหาจริยวาโท น คเหตพฺโพฯ โลกวชฺเช อาจริยุคฺคโห น วฏฺฏตีติ โลกวชฺชสิกฺขาปเท อาปตฺติฏฺฐาเน โย อาจริยวาโท, โส น คเหตพฺโพ, โลกวชฺชํ อติกฺกมิตฺวา ‘‘อิทํ อมฺหากํ อาจริยุคฺคโห’’ติ วทนฺตสฺส อุคฺคโห น วฏฺฏตีติ อธิปฺปาโยฯ สุตฺตานุโลมํ นาม อฏฺฐกถาฯ ปเวณิยา อาคตสโมธานํ คจฺฉตีติ ‘‘ปเวณิยา อาคโต อาจริยุคฺคโหว คเหตพฺโพ’’ติ เอวํ วุตฺเต มหาอฏฺฐกถาวาเทเยว สงฺคหํ คจฺฉตีติ อธิปฺปาโยฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ อุปสมฺปนฺนสฺส ปญฺญตฺเตน วจนํ, อนาทริยกรณนฺติ อิมานิ ปเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ

อนาทริยสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. ภิํสาปนสิกฺขาปทวณฺณนา

[345] ปญฺจมํ อุตฺตานตฺถเมวฯ อุปสมฺปนฺนตา, ตสฺส ทสฺสนสวนวิสเย ภิํสาเปตุกามตาย วายมนนฺติ อิมานิ ปเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ

ภิํสาปนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. โชติสิกฺขาปทวณฺณนา

[350] ฉฏฺเฐ ภคฺคา นาม ชนปทิโน ราชกุมารา, เตสํ นิวาโส เอโกปิ ชนปโท รุฬฺหีสทฺเทน ‘‘ภคฺคา’’ติ วุจฺจติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ภคฺคาติ ชนปทสฺส นาม’’นฺติฯ สุสุมารคิเรติ เอวํนามเก นคเรฯ ตสฺส กิร นครสฺส มาปนตฺถํ วตฺถุวิชฺชาจริเยน นครฏฺฐานสฺส ปริคฺคณฺหนทิวเส อวิทูเร สุสุมาโร สทฺทมกาสิ คิรํ นิจฺฉาเรสิฯ อถ อนนฺตราเยน นคเร มาปิเต ตเมว สุสุมารคิรณํ สุภนิมิตฺตํ กตฺวา สุสุมารคิรํตฺเววสฺส นามํ อกํสุฯ เกจิ ปน ‘‘สุสุมารสณฺฐานตฺตา สุสุมาโร นาม เอโก คิริ, โส ตสฺส นครสฺส สมีเป, ตสฺมา ตํ สุสุมารคิริ เอตสฺส อตฺถีติ ‘สุสุมารคิรี’ติ วุจฺจตี’’ติ วทนฺติฯ ตถา วา โหตุ อญฺญถา วา, นามเมตํ ตสฺส นครสฺสาติ อาห ‘‘สุสุมารคิรนฺติ นครสฺส นาม’’นฺติฯ เภสกฬาติ ฆมฺปณฺฑนามโก คจฺฉวิเสโสฯ เกจิ ‘‘เสตรุกฺโข’’ติปิ วทนฺติฯ เตสํ พหุลตาย ปน ตํ วนํ เภสกฬาวนนฺเตฺวว ปญฺญายิตฺถฯ ‘‘เภสคฬาวเน’’ติปิ ปาโฐฯ ‘‘เภโส นาม เอโก ยกฺโข อยุตฺตการี, ตสฺส ตโต คฬิตฏฺฐานตาย ตํ วนํ เภสคฬาวนํ นาม ชาต’’นฺติ หิ เกจิฯ

[352] โชติกรเณติ อคฺคิกรเณฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ อคิลานตา, อนุญฺญาตกรณาภาโว, วิสิพฺเพตุกามตา, สมาทหนนฺติ อิมานิ ปเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ

โชติสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. นหานสิกฺขาปทวณฺณนา

[357] สตฺตมสิกฺขาปทสฺส ปาฬิยํ อสมฺภินฺเนนาติ อมกฺขิเตน, อนฏฺเฐนาติ อตฺโถฯ โอเรนทฺธมาสํ นหาเยยฺยาติ นหาตทิวสโต ปฏฺฐาย อทฺธมาเส อปริปุณฺเณ นหาเยยฺยฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ มชฺฌิมเทโส, อูนกทฺธมาเส นหานํ, สมยานํ วา นทีปารคมนสฺส วา อาปทานํ วา อภาโวติ อิมานิ ปเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ

นหานสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ