1. สุราปานสิกฺขาปทวณฺณนา

[326-328] สุราปานวคฺคสฺส ปฐมสิกฺขาปเท วติยาติ คามปริกฺเขปวติยาฯ ปาฬิยํ ปิฏฺฐสุราทีสุ ปิฏฺฐํ ภาชเน ปกฺขิปิตฺวา ตชฺชํ อุทกํ ทตฺวา มทฺทิตฺวา กตา ปิฏฺฐสุราฯ เอวํ ปูเว โอทเน จ ภาชเน ปกฺขิปิตฺวา ตชฺชํ อุทกํ ทตฺวา มทฺทิตฺวา กตา ปูวสุรา โอทนสุราติ จ วุจฺจติฯ ‘‘กิณฺณา’’ติ ปน ตสฺสา สุราย พีชํ วุจฺจติฯ เย สุราโมทกาติปิ วุจฺจนฺติ, เต ปกฺขิปิตฺวา กตา กิณฺณปกฺขิตฺตาฯ หรีตกีสาสปาทินานาสมฺภาเรหิ สํโยชิตา สมฺภารสํยุตฺตาฯ

มธุกตาลนาฬิเกราทิปุปฺผรโส จิรปริวาสิโต ปุปฺผาสโวฯ ปนสาทิผลรโส ผลาสโวฯ มุทฺทิการโส มธฺวาสโวฯ อุจฺฉุรโส คุฬาสโวฯ หรีตกามลกกฏุกภณฺฑาทินานาสมฺภารานํ รโส จิรปริวาสิโต สมฺภารสํยุตฺโตฯ พีชโต ปฏฺฐายาติ สมฺภาเร ปฏิยาเทตฺวา จาฏิยํ ปกฺขิตฺตกาลโต, ตาลนาฬิเกราทีนํ ปุปฺผรสสฺส คหิตอภินวกาลโตเยว จ ปฏฺฐายฯ

[329] โลณโสวีรกํ สุตฺตญฺจ อเนเกหิ เภสชฺเชหิ อภิสงฺขโต อมชฺชภูโต อาสววิเสโสฯ วาสคฺคาหาปนตฺถนฺติ สุคนฺธิภาวคฺคาหาปนตฺถํฯ อจิตฺตกํ โลกวชฺชนฺติ เอตฺถ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ ปฐมปาราชิกวณฺณนายํ วุตฺตนเยน เวทิตพฺพํฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ มชฺชภาโว, ตสฺส ปานญฺจาติ อิมานิ ปเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ

สุราปานสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. องฺคุลิปโตทกสิกฺขาปทวณฺณนา

[330] ทุติเย ภิกฺขุนีปิ อนุปสมฺปนฺนฏฺฐาเน ฐิตาติ เอตฺถ ภิกฺขุปิ ภิกฺขุนิยา อนุปสมฺปนฺนฏฺฐาเน ฐิโตติ เวทิตพฺโพฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ หสาธิปฺปายตา, อุปสมฺปนฺนสฺส กาเยน กายามสนนฺติ อิมานิ ปเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ

องฺคุลิปโตทกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. หสธมฺมสิกฺขาปทวณฺณนา

[335] ตติยํ อุตฺตานตฺถเมวฯ อุปริโคปฺผกตา, หสาธิปฺปาเยน กีฬนนฺติ อิมานิ ปเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ

หสธมฺมสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. อนาทริยสิกฺขาปทวณฺณนา

[344] จตุตฺเถ คารยฺโห อาจริยุคฺคโห น คเหตพฺโพติ ยสฺมา อุจฺฉุรโส สตฺตาหกาลิโก, ตสฺส กสโฏ ยาวชีวิโก, ทฺวินฺนํเยว สมวาโย อุจฺฉุยฏฺฐิ, ตสฺมา วิกาเล อุจฺฉุยฏฺฐิํ ขาทิตุํ วฏฺฏติ คุฬหรีตกํ วิยาติ เอวมาทิโก คารยฺหาจริยวาโท น คเหตพฺโพฯ โลกวชฺเช อาจริยุคฺคโห น วฏฺฏตีติ โลกวชฺชสิกฺขาปเท อาปตฺติฏฺฐาเน โย อาจริยวาโท, โส น คเหตพฺโพ, โลกวชฺชํ อติกฺกมิตฺวา ‘‘อิทํ อมฺหากํ อาจริยุคฺคโห’’ติ วทนฺตสฺส อุคฺคโห น วฏฺฏตีติ อธิปฺปาโยฯ สุตฺตานุโลมํ นาม อฏฺฐกถาฯ ปเวณิยา อาคตสโมธานํ คจฺฉตีติ ‘‘ปเวณิยา อาคโต อาจริยุคฺคโหว คเหตพฺโพ’’ติ เอวํ วุตฺเต มหาอฏฺฐกถาวาเทเยว สงฺคหํ คจฺฉตีติ อธิปฺปาโยฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ อุปสมฺปนฺนสฺส ปญฺญตฺเตน วจนํ, อนาทริยกรณนฺติ อิมานิ ปเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ

อนาทริยสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. ภิํสาปนสิกฺขาปทวณฺณนา

[345] ปญฺจมํ อุตฺตานตฺถเมวฯ อุปสมฺปนฺนตา, ตสฺส ทสฺสนสวนวิสเย ภิํสาเปตุกามตาย วายมนนฺติ อิมานิ ปเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ

ภิํสาปนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ