10. ทนฺตโปนสิกฺขาปทวณฺณนา

[263] ทสเม อยฺยโวสาฏิตกานีติ ปิตุปิณฺฑสฺเสตํ อธิวจนํฯ อุมฺมาเรติ สุสาเน กตเคหสฺส อตฺตโน เคหสฺส วา อุมฺมาเรฯ ฆนพทฺโธติ ฆนมํเสน สมฺพทฺโธ, กถินสํหตสรีโรติ วุตฺตํ โหติฯ

[264] มุขทฺวารนฺติ คลนาฬิกํฯ อาหารนฺติ อชฺโฌหริตพฺพํ ยํกิญฺจิ ยาวกาลิกาทิํฯ อาหเรยฺยาติ มุขทฺวารํ ปเวเสยฺยฯ มุเขน วา ปวิฏฺฐํ โหตุ นาสิกาย วา, คเลน อชฺโฌหรณียตฺตา สพฺพมฺปิ ตํ มุขทฺวารํ ปเวสิตเมว โหติฯ ยสฺมา ปน เต ภิกฺขู อนาหาเรปิ อุทเก อาหารสญฺญาย ทนฺตโปเน จ มุขทฺวารํ อาหฏํ อิทนฺติ สญฺญาย กุกฺกุจฺจายิํสุ, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘เต ภิกฺขู อทินฺนํ…เป.… สมฺมา อตฺถํ อสลฺลกฺเขตฺวา กุกฺกุจฺจายิํสู’’ติฯ อุทกญฺหิ ยถาสุขํ ปาตุํ ทนฺตกฏฺฐญฺจ ทนฺตโปนปริโภเคน ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ, ตสฺส ปน รสํ คิลิตุํ น วฏฺฏติฯ สเจปิ ทนฺตกฏฺฐรโส อชานนฺตสฺส อนฺโต ปวิสติ, ปาจิตฺติยเมวฯ อนชฺโฌหรนฺเตน ปน ทนฺตกฏฺฐํ วา โหตุ อญฺญํ วา, กิญฺจิ มุเข ปกฺขิปิตุํ วฏฺฏติฯ

[265] อกลฺลโกติ คิลาโน สหตฺถา ปริภุญฺชิตุํ อสกฺโกนฺโต มุเขน ปฏิคฺคณฺหาติฯ อุจฺจารณมตฺตนฺติ อุกฺขิปนมตฺตํฯ เอกเทเสนปีติ องฺคุลิยาปิ ผุฏฺฐมตฺเตนฯ ตํ เจ ปฏิคฺคณฺหาติ, สพฺพํ ปฏิคฺคหิตเมวาติ เวณุโกฏิยา พนฺธิตฺวา ฐปิตตฺตาฯ สเจปิ ภูมิยํ ฐิตเมว ฆฏํ ทายเกน หตฺถปาเส ฐตฺวา ฆฏํ ทสฺสามีติ ทินฺนเวณุโกฏิคฺคหณวเสน ปฏิคฺคณฺหาติ, อุภยโกฏิพทฺธํ สพฺพมฺปิ ปฏิคฺคหิตเมว โหติฯ ภิกฺขุสฺส อตฺถาย อปีเฬตฺวา ปกติยา ปีฬิยมานอุจฺฉุรสํ สนฺธาย ‘‘คณฺหถา’’ติ วุตฺตตฺตา ‘‘อภิหาโร น ปญฺญายตี’’ติ วุตฺตํฯ หตฺถปาเส ฐิตสฺส ปน ภิกฺขุสฺส อตฺถาย ปีฬิยมานา อุจฺฉุโต ปคฺฆรนฺตํ รสํ คณฺหิตุํ วฏฺฏติ, โทณิกาย สยํ ปคฺฆรนฺตํ อุจฺฉุรสํ มชฺเฌ อาวริตฺวา อาวริตฺวา วิสฺสชฺชิตมฺปิ คณฺหิตุํ วฏฺฏติฯ กตฺถจิ อฏฺฐกถาสุฯ

อสํหาริเมติ ถามมชฺฌิเมน ปุริเสน อสํหาริเยฯ ‘‘ตินฺติณิกาทิปณฺเณสู’’ติ วจนโต สาขาสุ ปฏิคฺคหณํ รุหตีติ ทฏฺฐพฺพํฯ

ปุญฺฉิตฺวา ปฏิคฺคเหตฺวาติ เอตฺถ ‘‘ปุญฺฉิเต ปฏิคฺคหณกิจฺจํ นตฺถิ, ตสฺมา ปุญฺฉิตฺวา คเหตฺวาติ เอวมตฺโถ คเหตพฺโพ’’ติ วทนฺติฯ ปุญฺฉิตฺวา ปฏิคฺคเหตฺวา วาติ เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ ปตฺเต ปติตรชนจุณฺณญฺหิ อพฺภนฺตรปริโภคตฺถาย อปริหฏภาวโต ปฏิคฺคเหตฺวา ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏติฯ ปุพฺพาโภคสฺส อนุรูเปน ‘‘อนุปสมฺปนฺนสฺส ทตฺวา…เป.… วฏฺฏตี’’ติ วุตฺตํฯ ยสฺมา ปน ตํ ‘‘อญฺญสฺส ทสฺสามี’’ติ จิตฺตุปฺปาทมตฺเตน ปรสนฺตกํ นาม น โหติ, ตสฺมา ตสฺส อทตฺวาปิ ปฏิคฺคเหตฺวา ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏติฯ

ภิกฺขุสฺส เทตีติ อญฺญสฺส ภิกฺขุสฺส เทติฯ กญฺชิกนฺติ ขีรรสาทิํ ยํกิญฺจิ ทฺรวํ สนฺธาย วุตฺตํฯ หตฺถโต โมเจตฺวา ปุน คณฺหาติ, อุคฺคหิตกํ โหตีติ อาห ‘‘หตฺถโต อโมเจนฺเตเนวา’’ติฯ อาลุเลนฺตานนฺติ อาโลเลนฺตานํ, อยเมว วา ปาโฐฯ อาหริตฺวา ภูมิยํ ฐปิตตฺตา อภิหาโร นตฺถีติ อาห ‘‘ปตฺโต ปฏิคฺคเหตพฺโพ’’ติฯ ปฐมตรํ อุฬุงฺกโต เถวา ปตฺเต ปตนฺตีติ เอตฺถ ‘‘ยถา ปฐมตรํ ปติตเถเว โทโส นตฺถิ, ตถา อากิริตฺวา อปเนนฺตานํ ปจฺฉา ปติตเถเวปิ อภิหฏตฺตา เนวตฺถิ โทโส’’ติ วทนฺติฯ จรุเกนาติ ขุทฺทกภาชเนนฯ มุขวฏฺฏิยาปิ คเหตุํ วฏฺฏตีติ มุขวฏฺฏิํ อุกฺขิปิตฺวา หตฺเถ ผุสาปิเต คณฺหิตุํ วฏฺฏติฯ เกจีติ อภยคิริวาสิโนฯ เอส นโยติ กายปฏิพทฺธปฏิพทฺธมฺปิ กายปฏิพทฺธเมวาติ อยํ นโยฯ ตถา จ ตตฺถ กายปฏิพทฺเธ ตํปฏิพทฺเธ จ ถุลฺลจฺจยเมว วุตฺตํฯ

เตนาติ ยสฺส ภิกฺขุโน สนฺติกํ คตํ, เตนฯ ตสฺมาติ ยสฺมา มูลฏฺฐสฺเสว ปริโภโค อนุญฺญาโต, ตสฺมาฯ ตํ ทิวสํ หตฺเถน คเหตฺวา ทุติยทิวเส ปฏิคฺคเหตฺวา ปริภุญฺชนฺตสฺส อุคฺคหิตกปฏิคฺคหิตํ โหตีติ อาห ‘‘อนามสิตฺวา’’ติฯ อปฺปฏิคฺคหิตตฺตา ‘‘สนฺนิธิปจฺจยา อนาปตฺตี’’ติ วุตฺตํฯ อปฺปฏิคฺคเหตฺวา ปริภุญฺชนฺตสฺส อทินฺนมุขทฺวาราปตฺติ โหตีติ อาห ‘‘ปฏิคฺคเหตฺวา ปน ปริภุญฺชิตพฺพ’’นฺติฯ ‘‘ตํ ทิวสํ…เป.… น ตโต ปร’’นฺติ วจนโต ตํ ทิวสํ หตฺเถน คเหตฺวา วา อคฺคเหตฺวา วา ฐปิตํ ทุติยทิวเส อปฺปฏิคฺคเหตฺวา ปริภุญฺชนฺตสฺส อทินฺนมุขทฺวาราปตฺติ โหติ, หตฺเถน คเหตฺวา ฐปิตํ ทุติยทิวเส ปฏิคฺคเหตฺวา ปริภุญฺชนฺตสฺส ปน อุคฺคหิตกปฏิคฺคหิตํ โหติฯ อปฺปฏิคฺคหิตเมว หิ หตฺเถน คเหตฺวา ฐปิตํฯ ‘‘สามํ คเหตฺวา ปริภุญฺชิตุ’’นฺติ หิ วจนโต อปฺปฏิคฺคหิตสฺเสว ตสฺมิํ ทิวเส ปริโภโค อนุญฺญาโตฯ

ตสฺมา ยํ วุตฺตํ คณฺฐิปเท ‘‘ตํ ทิยฺยมานํ ปตตีติ เอตฺถ ยถา คณโภชนาทีสุ คิลานาทีนํ กุกฺกุจฺจายนฺตานํ คณโภชนํ อนุญฺญาตํ, เอวมิธาปิ ภควตา ปฏิคฺคหิตเมว กุกฺกุจฺจวิโนทนตฺถํ อนุญฺญาต’’นฺติ, ตํ น คเหตพฺพํฯ ‘‘ตํ ทิยฺยมานํ ปตตี’’ติ อวิเสเสน วุตฺตตฺตา จตูสุปิ กาลิเกสุ อยํ นโย เวทิตพฺโพฯ

สตฺถเกนาติ ปฏิคฺคหิตสตฺถเกนฯ กสฺมา ปเนตฺถ อุคฺคหิตปจฺจยา สนฺนิธิปจฺจยา วา โทโส น สิยาติ อาห ‘‘น หิ ตํ ปริโภคตฺถาย ปริหรนฺตี’’ติฯ อิมินาว พาหิรปริโภคตฺถํ สามํ คเหตฺวา อนุปสมฺปนฺเนน ทินฺนํ วา คเหตฺวา ปริหริตุํ วฏฺฏตีติ ทีเปติฯ ตสฺมา ปตฺตสมฺมกฺขนาทิอตฺถํ สามํ คเหตฺวา ปริหฏเตลาทิํ สเจ ปริภุญฺชิตุกาโม โหติ, ปฏิคฺคเหตฺวา ปริภุญฺชนฺตสฺส อนาปตฺติฯ อพฺภนฺตรปริโภคตฺถํ ปน สามํ คหิตํ ปฏิคฺคเหตฺวา ปริภุญฺชนฺตสฺส อุคฺคหิตกปฏิคฺคหิตํ โหติ, อปฺปฏิคฺคเหตฺวา ปริภุญฺชนฺตสฺส อทินฺนมุขทฺวาราปตฺติ โหติ, อพฺภนฺตรปริโภคตฺถเมว อนุปสมฺปนฺเนน ทินฺนํ คเหตฺวา ปริหรนฺตสฺส สิงฺคีโลณกปฺโป วิย สนฺนิธิปจฺจยา อาปตฺติ โหติฯ เกจิ ปน ‘‘ถามมชฺฌิมสฺส ปุริสสฺส อุจฺจารณมตฺตํ โหตีติอาทินา วุตฺตปญฺจงฺคสมฺปตฺติยา ปฏิคฺคหณสฺส รุหนโต พาหิรปริโภคตฺถมฺปิ สเจ อนุปสมฺปนฺเนน ทินฺนํ คณฺหาติ, ปฏิคฺคหิตเมวา’’ติ วทนฺติฯ เอวํ สติ อิธ พาหิรปริโภคตฺถํ อนุปสมฺปนฺเนน ทินฺนํ คเหตฺวา ปริหรนฺตสฺส สนฺนิธิปจฺจยา อาปตฺติ วตฺตพฺพา สิยา, ‘‘น หิ ตํ ปริโภคตฺถาย ปริหรนฺตี’’ติ จ น วตฺตพฺพํ, ตสฺมา พาหิรปริโภคตฺถํ คหิตํ ปฏิคฺคหิตํ นาม น โหตีติ เวทิตพฺพํฯ ยทิ เอวํ ปญฺจสุ ปฏิคฺคหณงฺเคสุ ‘‘ปริโภคตฺถายา’’ติ วิเสสนํ วตฺตพฺพนฺติ? น วตฺตพฺพํฯ ปฏิคฺคหณญฺหิ ปริโภคตฺถเมว โหตีติ ‘‘ปริโภคตฺถายา’’ติ วิสุํ อวตฺวา ‘‘ตญฺเจ ภิกฺขุ กาเยน วา กายปฏิพทฺเธน วา ปฏิคฺคณฺหาตี’’ติ เอตฺตกเมว วุตฺตํฯ อปเร ปน ‘‘สติปิ ปฏิคฺคหเณ ‘น หิ ตํ ปริโภคตฺถาย ปริหรนฺตี’ติ อิธ อปริโภคตฺถาย ปริหรเณ อนาปตฺติ วุตฺตา’’ติ วทนฺติฯ อุทุกฺขลมุสลานิ ขิยฺยนฺตีติ เอตฺถ อุทุกฺขลมุสลานํ ขเยน ปิสิตโกฏฺฏิตเภสชฺเชสุ สเจ อาคนฺตุกวณฺโณ ปญฺญายติ, น วฏฺฏติฯ

สุทฺธํ อุทกํ โหตีติ รุกฺขสาขาทีหิ คฬิตฺวา ปตนอุทกํ สนฺธาย วุตฺตํฯ

ปตฺโต วาสฺส ปฏิคฺคเหตพฺโพติ เอตฺถาปิ ปตฺตคตํ ฉุปิตฺวา เทนฺตสฺส หตฺถลคฺเคน อามิเสน โทสาภาวตฺถํ ปตฺตปฏิคฺคหณนฺติ อพฺภนฺตรปริโภคตฺถเมว ปฏิคฺคหณํ เวทิตพฺพํฯ ยํ สามเณรสฺส ปตฺเต ปตติ…เป.… ปฏิคฺคหณํ น วิชหตีติ เอตฺถ ปุนปฺปุนํ คณฺหนฺตสฺส อตฺตโน ปตฺเต ปกฺขิตฺตเมว ‘‘อตฺตโน สนฺตก’’นฺติ สนฺนิฏฺฐานกรณโต หตฺถคตํ ปฏิคฺคหณํ น วิชหติ, ปริจฺฉินฺทิตฺวา ทินฺนํ ปน คณฺหนฺตสฺส คหณสมเยเยว ‘‘อตฺตโน สนฺตก’’นฺติ สนฺนิฏฺฐานสฺส กตตฺตา หตฺถคตํ ปฏิคฺคหณํ วิชหติฯ เกสญฺจิ อตฺถาย โอทนํ ปกฺขิปตีติ เอตฺถ อนุปสมฺปนฺนสฺส อตฺถาย ปกฺขิปนฺเตปิ ‘‘อาคนฺตฺวา คณฺหิสฺสตี’’ติ สยเมว ปกฺขิปิตฺวา ฐปนโต ปฏิคฺคหณํ น วิชหติ, อนุปสมฺปนฺนสฺส หตฺเถ ปกฺขิตฺตํ ปน อนุปสมฺปนฺเนเนว ฐปิตํ นาม โหตีติ ปฏิคฺคหณํ วิชหติ ปริจฺจตฺตภาวโตฯ เตน วุตฺตํ ‘‘สามเณร…เป.… ปริจฺจตฺตตฺตา’’ติฯ

ปฏิคฺคหณูปคํ ภารํ นาม ถามมชฺฌิมสฺส ปุริสสฺส อุกฺเขปารหํฯ กิญฺจาปิ อวิสฺสชฺเชตฺวาว อญฺเญน หตฺเถน ปิทหนฺตสฺส โทโส นตฺถิ, ตถาปิ น ปิทหิตพฺพนฺติ อฏฺฐกถาปมาเณเนว คเหตพฺพํฯ มจฺฉิกวารณตฺถนฺติ เอตฺถ ‘‘สเจปิ สาขาย ลคฺครชํ ปตฺเต ปตติ, สุเขน ปริภุญฺชิตุํ สกฺกาติ สาขาย ปฏิคฺคหิตตฺตา อพฺภนฺตรปริโภคตฺถเมวิธ ปฏิคฺคหณนฺติ มูลปฏิคฺคหณเมว วฏฺฏตี’’ติ วุตฺตํฯ อปเร ปน ‘‘มจฺฉิกวารณตฺถนฺติ เอตฺถ วจนมตฺตํ คเหตฺวา พาหิรปริโภคตฺถํ คหิต’’นฺติ วทนฺติฯ ตสฺมิมฺปิ อสตีติ จาฏิยา วา กุณฺฑเก วา อสติฯ อนุปสมฺปนฺนํ คาหาเปตฺวาติ ตํเยว อชฺโฌหรณียภณฺฑํ อนุปสมฺปนฺเนน คาหาเปตฺวาฯ เถรสฺส ปตฺตํ อนุเถรสฺสาติ เถรสฺส ปตฺตํ อตฺตนา คเหตฺวา อนุเถรสฺส เทติฯ ตุยฺหํ ยาคุํ มยฺหํ เทหีติ เอตฺถ เอวํ วตฺวา สามเณรสฺส ปตฺตํ คเหตฺวา อตฺตโนปิ ปตฺตํ ตสฺส เทติฯ เอตฺถ ปนาติ ปณฺฑิโต สามเณโรติอาทิปตฺตปริวตฺตนกถายฯ การณํ อุปปริกฺขิตพฺพนฺติ ยถา มาตุอาทีนํ เตลาทีนิ หรนฺโต ตถารูเป กิจฺเจ อนุปสมฺปนฺเนน อปริวตฺเตตฺวาว ปริภุญฺชิตุํ ลภติ, เอวมิธ ปตฺตปริวตฺตนํ อกตฺวา ปริภุญฺชิตุํ น ลภตีติ เอตฺถ การณํ วีมํสิตพฺพนฺติ อตฺโถฯ

เอตฺถ ปน ‘‘สามเณเรหิ คหิตตณฺฑุเลสุ ปริกฺขีเณสุ อวสฺสํ อมฺหากํ สามเณรา สงฺคหํ กโรนฺตีติ วิตกฺกุปฺปตฺติ สมฺภวติ, ตสฺมา ตํ ปริวตฺเตตฺวาว ปริภุญฺชิตพฺพํฯ

มาตาปิตูนํ อตฺถาย ปน ฉายตฺถาย วา คหเณ ปริโภคาสา นตฺถิ, ตสฺมา ตํ วฏฺฏตี’’ติ การณํ วทนฺติฯ เตเนว อาจริยพุทฺธทตฺตตฺเถเรนปิ วุตฺตํ –

‘‘มาตาปิตูนมตฺถาย, เตลาทิหรโตปิ จ;

สาขํ ฉายาทิอตฺถาย, อิเมสํ น วิเสสติฯ

‘‘ตสฺมา หิสฺส วิเสสสฺส, จินฺเตตพฺพํ ตุ การณํ;

ตสฺส สาลยภาวํ ตุ, วิเสสํ ตกฺกยาม ต’’นฺติฯ

อิทเมเวตฺถ ยุตฺตตรํ อวสฺสํ ตถาวิธวิตกฺกุปฺปตฺติยา สมฺภวโตฯ น สกฺกา หิ เอตฺถ วิตกฺกํ โสเธตุนฺติฯ มาตาทีนํ อตฺถาย หรเณ ปน นาวสฺสํ ตถาวิธวิตกฺกุปฺปตฺตีติ สกฺกา วิตกฺกํ โสเธตุํฯ ยตฺถ หิ วิตกฺกํ โสเธตุํ สกฺกา, ตตฺถ เนวตฺถิ โทโสฯ เตเนว วกฺขติ ‘‘สเจ ปน สกฺโกติ วิตกฺกํ โสเธตุํ, ตโต ลทฺธํ ขาทิตุมฺปิ วฏฺฏตี’’ติฯ

นิจฺจาเลตุํ น สกฺโกตีติ นิจฺจาเลตฺวา สกฺขรา อปเนตุํ น สกฺโกติฯ อาธารเก ปตฺโต ฐปิโต โหตีติ ปฏิคฺคเหตพฺพปตฺตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ จาเลตีติ วินา การณํ จาเลติฯ สติปิ การเณ ภิกฺขูนํ ปริโภคารหํ จาเลตุํ น วฏฺฏติฯ กิญฺจาปิ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อมนุสฺสิกาพาเธ อามกมํสํ อามกโลหิต’’นฺติ (มหาว. 264) ตาทิเส อาพาเธ อตฺตโน อตฺถาย อามกมํสปฏิคฺคหณํ อนุญฺญาตํ, ‘‘อามกมํสปฏิคฺคหณา ปฏิวิรโต โหตี’’ติ จ สามญฺญโต ปฏิกฺขิตฺตํ, ตถาปิ อตฺตโน อญฺญสฺส วา ภิกฺขุโน อตฺถาย อคฺคหิตตฺตา ‘‘สีหวิฆาสาทิํ…เป.… วฏฺฏตี’’ติ วุตฺตํฯ สกฺโกติ วิตกฺกํ โสเธตุนฺติ มยฺหมฺปิ เทตีติ วิตกฺกสฺส อนุปฺปนฺนภาวํ สลฺลกฺเขตุํ สกฺโกติ, สามเณรสฺส ทสฺสามีติ สุทฺธจิตฺเตน มยา คหิตนฺติ วา สลฺลกฺเขตุํ สกฺโกติฯ

สเจ ปน มูเลปิ ปฏิคฺคหิตํ โหตีติ เอตฺถ ‘‘คเหตฺวา คเต มยฺหมฺปิ ทเทยฺยุนฺติ สญฺญาย สเจ ปฏิคฺคหิตํ โหตี’’ติ วทนฺติฯ โกฏฺฐาเส กโรตีติ ภิกฺขุสามเณรา จ อตฺตโน อตฺตโน อภิรุจิตํ โกฏฺฐาสํ คณฺหนฺตูติ สพฺเพสํ สมเก โกฏฺฐาเส กโรติฯ

คหิตาวเสสนฺติ สามเณเรหิ คหิตโกฏฺฐาสโต อวเสสํฯ คณฺหิตฺวาติ ‘‘มยฺหํ อิทํ คณฺหิสฺสามี’’ติ คเหตฺวาฯ อิธ คหิตาวเสสํ นาม เตน คณฺหิตฺวา ปุน ฐปิตํฯ ปฏิคฺคเหตฺวาติ ตทหุ ปฏิคฺคเหตฺวาฯ เตเนว ‘‘ยาวกาลิเกน ยาวชีวิกสํสคฺเค โทโส นตฺถี’’ติ วุตฺตํฯ สเจ ปน ปุริมทิวเส ปฏิคฺคเหตฺวา ฐปิตา โหติ, สามิเสน มุเขน ตสฺสา วฏฺฏิยา ธูมํ ปิวิตุํ น วฏฺฏติฯ สมุทฺโททเกนาติ อปฺปฏิคฺคหิตสมุทฺโททเกนฯ ยสฺมา กตกฏฺฐิ อุทกํ ปสาเทตฺวา วิสุํ ติฏฺฐติ, ตสฺมา ‘‘อพฺโพหาริก’’นฺติ วุตฺตํฯ ลคฺคตีติ มุเข หตฺเถ จ อุทเก สุกฺเข เสตวณฺณํ ทสฺเสนฺตํ ลคฺคติฯ ปานียํ คเหตฺวาติ อตฺตโนเยว อตฺถาย คเหตฺวาฯ สเจ ปน ปีตาวเสสํ ตตฺเถว อากิริสฺสามีติ คณฺหาติ, ปุน ปฏิคฺคหณกิจฺจํ นตฺถิฯ วิกฺขมฺเภตฺวาติ วิยูหิตฺวา, อปเนตฺวาติ อตฺโถฯ

มหาภูเตสูติ สรีรนิสฺสิเตสุ มหาภูเตสุฯ ปตตีติ วิจฺฉินฺทิตฺวา ปตติฯ วิจฺฉินฺทิตฺวา ปติตเมว หิ ปฏิคฺคเหตพฺพํ, น อิตรํฯ อลฺลทารุํ รุกฺขโต ฉินฺทิตฺวาปิ กาตุํ วฏฺฏตีติ เอตฺถ มตฺติกตฺถาย ปถวิํ ขณิตุมฺปิ วฏฺฏตีติ เวทิตพฺพํฯ สปฺปทฏฺฐกฺขเณเยว วฏฺฏตีติ อสติ กปฺปิยการเก สามํ คเหตฺวา ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ, อญฺญทา ปฏิคฺคหาเปตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพํฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ อปฺปฏิคฺคหิตตา, อนนุญฺญาตตา, ธูมาทิอพฺโพหาริกาภาโว, อชฺโฌหรณนฺติ อิมานิ ปเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ

ทนฺตโปนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิฏฺฐิโต โภชนวคฺโค จตุตฺโถฯ

5. อเจลกวคฺโค