ปญฺจวคฺโค

กมฺมวคฺควณฺณนา

[483] กมฺมวคฺเค อุมฺมตฺตกสฺส ภิกฺขุโน อุมฺมตฺตกสมฺมุติ อุมฺมตฺตเก ยาจิตฺวา คเต อสมฺมุขาปิ ทาตุํ วฏฺฏติ, ตตฺถ นิสินฺเนปิ น กุปฺปติ นิยมาภาวโตฯ อสมฺมุขา กเต ปน โทสาภาวํ ทสฺเสตุํ ‘‘อสมฺมุขากตํ สุกตํ โหตี’’ติ วุตฺตํฯ ทูเตน อุปสมฺปทา ปน สมฺมุขา กาตุํ น สกฺกา กมฺมวาจานานตฺตสมฺภวโตฯ ปตฺตนิกฺกุชฺชนาทโย หตฺถปาสโต อปนีตมตฺเตปิ กาตุํ วฏฺฏนฺติฯ สงฺฆสมฺมุขตาติอาทีสุ ยาวติกา ภิกฺขู กมฺมปฺปตฺตา, เต อาคตา โหนฺติ, ฉนฺทารหานํ ฉนฺโท อาหโฏ โหติ, สมฺมุขีภูตา น ปฏิกฺโกสนฺติ, อยํ สงฺฆสมฺมุขตาฯ เยน ธมฺเมน เยน วินเยน เยน สตฺถุสาสเนน สงฺโฆ กมฺมํ กโรติ, อยํ ธมฺมสมฺมุขตาฯ ตตฺถ ธมฺโมติ ภูตํ วตฺถุฯ วินโยติ โจทนา เจว สารณา จฯ สตฺถุสาสนํ นาม ญตฺติสมฺปทา เจว อนุสฺสาวนสมฺปทา จฯ ยสฺส สงฺโฆ กมฺมํ กโรติ, ตสฺส สมฺมุขภาโว ปุคฺคลสมฺมุขตาฯ กตฺติกมาสสฺส ปวารณมาสตฺตา ‘‘ฐเปตฺวา กตฺติกมาส’’นฺติ วุตฺตํฯ ปจฺจุกฺกฑฺฒิตฺวา ฐปิตทิวโส จาติ กาฬปกฺเข จาตุทฺทสิํ วา ปนฺนรสิํ วา สนฺธาย วุตฺตํฯ ทฺเว จ ปุณฺณมาสิโยติ ปฐมปจฺฉิมวสฺสูปคตานํ วเสน วุตฺตํฯ

[485] ฐานกรณานิ สิถิลานิ กตฺวา อุจฺจาเรตพฺพํ อกฺขรํ สิถิลํ, ตานิเยว ธนิตานิ อสิถิลานิ กตฺวา อุจฺจาเรตพฺพํ อกฺขรํ ธนิตํฯ ทฺวิมตฺตกาลํ ทีฆํ, เอกมตฺตกาลํ รสฺสํฯ ทสธา พฺยญฺชนพุทฺธิยา ปเภโทติ เอวํ สิถิลาทิวเสน พฺยญฺชนพุทฺธิยา อกฺขรุปฺปาทกจิตฺตสฺส ทสปฺปกาเรน ปเภโทฯ สพฺพานิ หิ อกฺขรานิ จิตฺตสมุฏฺฐานานิ ยถาธิปฺเปตตฺถพฺยญฺชนโต พฺยญฺชนานิ จฯ สํโยโค ปโร เอตสฺมาติ สํโยคปโร, น สํโยคปโร อสํโยคปโรฯ อายสฺมโต พุทฺธรกฺขิตเถรสฺส ยสฺส น ขมตีติ เอตฺถ ต-การ น-การสหิตากาโร อสํโยคปโรฯ กรณานีติ กณฺฐาทีนิฯ