ติกวารวณฺณนา

[323] ติเกสุ วจีสมฺปยุตฺตํ กายกิริยํ กตฺวาติ กาเยน นิปจฺจการํ กตฺวาฯ มุขาลมฺพรกรณาทิเภโทติ มุขเภริวาทนาทิปฺปเภโทฯ ยสฺส สิกฺขาปทสฺส วีติกฺกเม กายสมุฏฺฐานา อาปตฺติโย, ตํ กายทฺวาเร ปญฺญตฺตสิกฺขาปทํฯ อุปฆาเตตีติ วินาเสติฯ น อาทาตพฺพนฺติ ‘‘อิมสฺมา วิหารา ปรมฺปิ มา นิกฺขม, วินยธรานํ วา สนฺติกํ อาคจฺฉ วินิจฺฉยํ ทาตุ’’นฺติ วุตฺเต ตสฺส วจนํ น คเหตพฺพนฺติ อตฺโถฯ

อกุสลานิ เจว มูลานิ จาติ อโกสลฺลสมฺภูตฏฺเฐน เอกนฺตากุสลภาวโต อกุสลานิ, อตฺตนา สมฺปยุตฺตธมฺมานํ สุปฺปติฏฺฐิตภาวสาธนโต มูลานิ, น อกุสลภาวสาธนโตฯ น หิ มูลโต อกุสลานํ อกุสลภาโว, กุสลาทีนํ วา กุสลาทิภาโวฯ ตถา จ สติ โมมูหจิตฺตทฺวยโมหสฺส อกุสลภาโว น สิยาฯ

ทุฏฺฐุ จริตานีติ ปจฺจยโต สมฺปยุตฺตธมฺมโต ปวตฺติอาการโต จ น สุฏฺฐุ อสมฺมาปวตฺติตานิฯ วิรูปานีติ พีภจฺฉานิ สมฺปติ อายติญฺจ อนิฏฺฐรูปตฺตาฯ สุฏฺฐุ จริตานีติอาทีสุ วุตฺตวิปริยาเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ ทฺเวปิ เจเต ติกา ปณฺณตฺติยา วา กมฺมปเถหิ วา กเถตพฺพาฯ ปณฺณตฺติยา ตาว กายทฺวาเร ปญฺญตฺตสิกฺขาปทสฺส วีติกฺกโม กายทุจฺจริตํ, อวีติกฺกโม กายสุจริตํฯ วจีทฺวาเร ปญฺญตฺตสิกฺขาปทสฺส วีติกฺกโม วจีทุจฺจริตํ, อวีติกฺกโม วจีสุจริตํฯ อุภยตฺถ ปญฺญตฺตสิกฺขาปทสฺส วีติกฺกโม มโนทุจฺจริตํ มโนทฺวาเร ปญฺญตฺตสิกฺขาปทสฺส อภาวโตฯ ตยิทํ ทฺวารทฺวเย อกิริยสมุฏฺฐานาย อาปตฺติยา วเสน เวทิตพฺพํฯ ยถาวุตฺตาย อาปตฺติยา อวีติกฺกโมว มโนสุจริตํฯ อยํ ปณฺณตฺติกถาฯ

ปาณาติปาตาทโย ปน ติสฺโส เจตนา กายทฺวาเร วจีทฺวาเรปิ อุปฺปนฺนา กายทุจฺจริตํ ทฺวารนฺตเร อุปฺปนฺนสฺสปิ กมฺมสฺส สนามาปริจฺจาคโต เยภุยฺยวุตฺติยา ตพฺพหุลวุตฺติยา จฯ เตนาหุ อฏฺฐกถาจริยา –

‘‘ทฺวาเร จรนฺติ กมฺมานิ, น ทฺวารา ทฺวารจาริโน;

ตสฺมา ทฺวาเรหิ กมฺมานิ, อญฺญมญฺญํ ววตฺถิตา’’ติฯ (ธ. ส. อฏฺฐ. กามาวจรกุสล ทฺวารกถา, กายกมฺมทฺวาร);