อธิกรณปริยายวารกถาวณฺณนา

[293] โลโภ ปุพฺพงฺคโมติอาทีสุ ปน โลภเหตุ วิวทนโต ‘‘โลโภ ปุพฺพงฺคโม’’ติ วุตฺตํฯ เอวํ เสเสสุปิฯ ฐานานีติ การณานิฯ ติฏฺฐนฺติ เอตฺถาติ ฐานํฯ เก ติฏฺฐนฺติ? วิวาทาธิกรณาทโยฯ วสนฺติ เอตฺถาติ วตฺถุฯ ภวนฺติ เอตฺถาติ ภูมิฯ กุสลากุสลาพฺยากตจิตฺตสมงฺคิโน วิวทนโต ‘‘นว เหตู’’ติ วุตฺตํฯ ทฺวาทส มูลานีติ ‘‘โกธโน โหติ อุปนาหี’’ติอาทีนิ ทฺวาทส มูลานิฯ

[294-295] อิมาเนว ทฺวาทส กายวาจาหิ สทฺธิํ ‘‘จุทฺทส มูลานี’’ติ วุตฺตานิฯ สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา ฐานานีติ เอตฺถ อาปตฺติํ อาปชฺชิตฺวา ปฏิจฺฉาเทนฺตสฺส ยา อาปตฺติ, ตสฺสา ปุพฺเพ อาปนฺนา อาปตฺติโย ฐานานีติ เวทิตพฺพํฯ ‘‘นตฺถิ อาปตฺตาธิกรณํ กุสล’’นฺติ วจนโต อาปตฺตาธิกรเณ อกุสลาพฺยากตวเสน ฉ เหตู วุตฺตาฯ กุสลจิตฺตํ ปน องฺคํ โหติ, น เหตุฯ

[296] จตฺตาริ กมฺมานิ ฐานานีติ เอตฺถ ‘‘เอวํ กตฺตพฺพ’’นฺติ อิติกตฺตพฺพตาทสฺสนวเสน ปวตฺตปาฬิ กมฺมํ นาม, ยถาฐิตปาฬิวเสน กโรนฺตานํ กิริยา กิจฺจาธิกรณํ นามฯ ญตฺติญตฺติทุติยญตฺติจตุตฺถกมฺมานิ ญตฺติโต ชายนฺติ, อปโลกนกมฺมํ อปโลกนโตวาติ อาห ‘‘ญตฺติโต วา อปโลกนโต วา’’ติฯ กิจฺจาธิกรณํ เอเกน สมเถน สมฺมติ, สมฺปชฺชตีติ อตฺโถฯ เตหิ สเมตพฺพตฺตา ‘‘วิวาทาธิกรณสฺส สาธารณา’’ติ วุตฺตํฯ

ตพฺภาคิยวารกถาวณฺณนา

[298] วิวาทาธิกรณสฺส ตพฺภาคิยาติ วิวาทาธิกรณสฺส วูปสมโต ตปฺปกฺขิกาฯ