สมุฏฺฐานสีสวณฺณนา

[257] สมุฏฺฐานกถาย ปน กรุณาสีตลภาเวน จนฺทสทิสตฺตา ‘‘พุทฺธจนฺเท’’ติ วุตฺตํ, กิเลสติมิรปหานโต ‘‘พุทฺธาทิจฺเจ’’ติ วุตฺตํฯ ปิฏเก ตีณิ เทสยีติ ยสฺมา เต เทสยนฺติ, ตสฺมา องฺคิรโสปิ ปิฏกานิ ตีณิ เทสยิฯ ตานิ กตมานีติ อาห ‘‘สุตฺตนฺต’’นฺติอาทิฯ มหาคุณนฺติ มหานิสํสํฯ เอวํ นียติ สทฺธมฺโม, วินโย ยทิ ติฏฺฐตีติ ยทิ วินยปริยตฺติ อนนฺตรหิตา ติฏฺฐติ ปวตฺตติ, เอวํ สติ ปฏิปตฺติปฏิเวธสทฺธมฺโม นียติ ปวตฺตติฯ วินยปริยตฺติ ปน กถํ ติฏฺฐตีติ อาห ‘‘อุภโตจา’’ติอาทิฯ ปริวาเรน คนฺถิตา ติฏฺฐนฺตีติ โยเชตพฺพํฯ ตสฺเสว ปริวารสฺสาติ ตสฺมิํเยว ปริวาเรฯ

นิยตกตนฺติ กตนิยตํ, นิยมิตนฺติ อตฺโถฯ อญฺเญหิ สทฺธินฺติ เสสสิกฺขาปเทหิ สทฺธิํฯ อสมฺภินฺนสมุฏฺฐานานีติ อสงฺกรสมุฏฺฐานานิฯ

ตสฺมา สิกฺเขติ ยสฺมา วินเย สติ สทฺธมฺโม ติฏฺฐติ, วินโย จ ปริวาเรน คนฺถิโต ติฏฺฐติ, ปริวาเร จ สมุฏฺฐานาทีนิ ทิสฺสนฺติ, ตสฺมา สิกฺเขยฺย ปริวารํ, อุคฺคณฺเหยฺยาติ อตฺโถฯ

อาทิมฺหิ ตาว ปุริมนเยติ ‘‘ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ กติหิ สมุฏฺฐาเนหิ สมุฏฺฐาตีติ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐาติ, กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺฐาตี’’ติอาทินา (ปริ. 187) ปญฺญตฺติวาเร สกิํ อาคตนยํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ

[258] นานุพนฺเธ ปวตฺตินินฺติ ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี วุฏฺฐาปิตํ ปวตฺตินิํ ทฺเว วสฺสานิ นานุพนฺเธยฺยา’’ติ (ปาจิ. 1111) วุตฺตสิกฺขาปทํฯ

[270] อกตนฺติ อญฺเญหิ อมิสฺสีกตํ, นิยตสมุฏฺฐานนฺติ วุตฺตํ โหติฯ