ทฺเว วา ตีณิ วา มาคธกานิ คามเขตฺตานีติ เอตฺถ มาคธกํ คามเขตฺตํ อตฺถิ ขุทฺทกํ, อตฺถิ มชฺฌิมํ, อตฺถิ มหนฺตํฯ ขุทฺทกํ คามเขตฺตํ อิโต จตฺตาลีส อุสภานิ, เอตฺโต จตฺตาลีส อุสภานีติ คาวุตํ โหติฯ มชฺฌิมํ อิโต คาวุตํ, เอตฺโต คาวุตนฺติ อฑฺฒโยชนํ โหติฯ มหนฺตํ อิโต ทิยฑฺฒคาวุตํ, เอตฺโต ทิยฑฺฒคาวุตนฺติ ติคาวุตํ โหติฯ เตสุ ขุทฺทเกน คามเขตฺเตน ตีณิ, ขุทฺทเกน จ มชฺฌิเมน จ ทฺเว คามเขตฺตานิ ตสฺส อตฺตภาโวฯ ติคาวุตญฺหิสฺส สรีรํฯ ปริหริสฺสามีติ ปฏิชคฺคิสฺสามิ โคปยิสฺสามิฯ รกฺขสฺเสตนฺติ รกฺขสฺสุ เอตํฯ

ปญฺจสตฺถุกถาวณฺณนา

[334] สตฺถาโรติ คณสตฺถาโรฯ นาสฺสสฺสาติ น เอตสฺส ภเวยฺยฯ ตนฺติ ตํ สตฺถารํฯ เตนาติ อมนาเปนฯ สมุทาจเรยฺยามาติ กเถยฺยามฯ สมฺมนฺนตีติ อมฺหากํ สมฺมานํ กโรติฯ เตนาห ‘‘สมฺมาเนตี’’ติ, สมฺมนฺนตีติ วา ปเรหิ สมฺมานียตีติ อตฺโถฯ

[335] นาสาย ปิตฺตํ ภินฺเทยฺยุนฺติ อจฺฉปิตฺตํ วา มจฺฉปิตฺตํ วา นาสาปุเฏ ปกฺขิเปยฺยุํฯ ปราภวายาติ อวฑฺฒิยา วินาสายฯ อสฺสตรีติ วฬวาย กุจฺฉิสฺมิํ คทฺรภสฺสชาตา, ตํ อสฺเสน สทฺธิํ สมฺปโยเชนฺติ, สา คพฺภํ คณฺหิตฺวา กาเล สมฺปตฺเต วิชายิตุํ น สกฺโกติ, ปาเทหิ ภูมิํ ปหรนฺตี ติฏฺฐติ, อถสฺสา จตฺตาโร ปาเท จตูสุ ขาณุเกสุ พนฺธิตฺวา กุจฺฉิํ ผาเลตฺวา โปตกํ นีหรนฺติ, สา ตตฺเถว มรติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘อตฺตวธาย คพฺภํ คณฺหาตี’’ติฯ

[339] โปตฺถนิกนฺติ ฉุริกํ, ยํ ขรนฺติปิ วุจฺจติฯ