‘‘สพฺโพ สงฺโฆ ปริภุญฺชตู’’ติ วุตฺเตติ เอตฺถ ‘‘ปฐมเมว ‘สพฺพํ สงฺฆิกํ ปตฺตํ เทถา’ติ วตฺวา ปจฺฉา ‘สพฺโพ สงฺโฆ ปริภุญฺชตู’ติ อวุตฺเตปิ ภาเชตฺวาว ปริภุญฺชิตพฺพ’’นฺติ คณฺฐิปเทสุ วุตฺตํฯ

นิมนฺตนภตฺตกถาวณฺณนา

‘‘เอตฺตเก ภิกฺขู สงฺฆโต อุทฺทิสิตฺวา เทถา’’ติอาทีนิ อวตฺวา ‘‘เอตฺตกานํ ภิกฺขูนํ ภตฺตํ คณฺหถา’’ติ วตฺวา ทินฺนํ สงฺฆิกํ นิมนฺตนํ นามฯ ปิณฺฑปาติกานมฺปิ วฏฺฏตีติ ภิกฺขาปริยาเยน วุตฺตตฺตา วฏฺฏติฯ ปฏิปาฏิยาติ ลทฺธปฏิปาฏิยาฯ วิจฺฉินฺทิตฺวาติ ‘‘ภตฺตํ คณฺหถา’’ติ ปทํ อวตฺวาฯ เตเนวาห ‘‘ภตฺตนฺติ อวทนฺเตนา’’ติฯ อาโลปสงฺเขเปนาติ เอเกกปิณฺฑวเสนฯ อยญฺจ นโย นิมนฺตเนเยว, น อุทฺเทสภตฺเตฯ ตตฺถ หิ เอกสฺส ปโหนกปฺปมาณํเยว ภาเชตพฺพํ, ตสฺมา อุทฺเทสภตฺเต อาโลปฏฺฐิติกา นาม นตฺถิฯ อจฺฉตีติ ติฏฺฐติฯ ‘‘เอกวารนฺติ ยาว ตสฺมิํ อาวาเส วสนฺติ ภิกฺขู, สพฺเพ ลภนฺตี’’ติ คณฺฐิปเทสุ วุตฺตํฯ อยํ ปเนตฺถ อธิปฺปาโย – เอกวารนฺติ น เอกทิวสํ สนฺธาย วุตฺตํ, ยตฺตกา ปน ภิกฺขู ตสฺมิํ อาวาเส วสนฺติ, เต สพฺเพฯ เอกสฺมิํ ทิวเส คหิตภิกฺขู อญฺญทา อคฺคเหตฺวา ยาว เอกวารํ สพฺเพ ภิกฺขู โภชิตา โหนฺติ, ตาว เย ชานนฺติ, เต คเหตฺวา คนฺตพฺพนฺติฯ

สลากภตฺตกถาวณฺณนา

อุปนิพนฺธิตฺวาติ ลิขิตฺวาฯ นิคฺคเหน ทตฺวาติ อนิจฺฉนฺตมฺปิ นิคฺคเหน สมฺปฏิจฺฉาเปตฺวา ฯ เอกเคหวเสนาติ เอกาย ฆรปาฬิยา วเสนฯ อุทฺทิสิตฺวาติ ‘‘ตุยฺหญฺจ ตุยฺหญฺจ ปาปุณาตี’’ติ วตฺวาฯ ทูรตฺตา นิคฺคเหตฺวาปิ วาเรน คาเหตพฺพคาโม วารคาโมฯ วิหารวาเร นิยุตฺตา วิหารวาริกา, วาเรน วิหารรกฺขณกาฯ อญฺญถตฺตนฺติ ปสาทญฺญถตฺตํฯ ผาติกมฺมเมว ภวนฺตีติ วิหารรกฺขณตฺถาย สงฺเฆน ทาตพฺพอติเรกลาภา โหนฺติฯ สงฺฆนวเกน ลทฺธกาเลติ ทิวเส ทิวเส เอเกกสฺส ปาปิตานิ ทฺเว ตีณิ เอกจาริกภตฺตานิ เตเนว นิยาเมน อตฺตโน ปาปุณนฏฺฐาเน สงฺฆนวเกน ลทฺธกาเลฯ ยสฺส กสฺสจิ สมฺมุขีภูตสฺส ปาเปตฺวาติ เอตฺถ ‘‘เยภุยฺเยน เจ ภิกฺขู พหิสีมคตา โหนฺติ, สมฺมุขีภูตสฺส ยสฺส กสฺสจิ ปาเปตพฺพํ สภาคตฺตา เอเกน ลทฺธํ สพฺเพสํ โหติ, ตสฺมิมฺปิ อสติ อตฺตโน ปาเปตฺวา ทาตพฺพ’’นฺติ คณฺฐิปเทสุ วุตฺตํฯ รสสลากนฺติ อุจฺฉุรสสลากํฯ

‘‘สงฺฆโต นิรามิสสลากาปิ วิหาเร ปกฺกภตฺตมฺปิ วฏฺฏติเยวา’’ติ สาธารณํ กตฺวา วิสุทฺธิมคฺเค (วิสุทฺธิ. 1.26) วุตฺตตฺตา ‘‘เอวํ คาหิเต สาทิตพฺพํ, เอวํ น สาทิตพฺพ’’นฺติ วิเสเสตฺวา อวุตฺตตฺตา จ เภสชฺชาทิสลากาโย เจตฺถ กิญฺจาปิ ปิณฺฑปาติกานมฺปิ วฏฺฏนฺติ, สลากวเสน คาหิตตฺตา ปน น สาทิตพฺพาติ เอตฺถ อธิปฺปาโย วีมํสิตพฺโพฯ ยทิ หิ เภสชฺชาทิสลากา สลากวเสน คาหิตา น สาทิตพฺพา สิยา, สงฺฆโต นิรามิสสลากา วฏฺฏติเยวาติ น วเทยฺย, ‘‘อติเรกลาโภ สงฺฆภตฺตํ อุทฺเทสภตฺต’’นฺติอาทิวจนโต (มหาว. 128) ‘‘อติเรกลาภํ ปฏิกฺขิปามี’’ติ สลากวเสน คาเหตพฺพํ ภตฺตเมว ปฏิกฺขิตฺตํ, น เภสชฺชํฯ สงฺฆภตฺตาทีนิ หิ จุทฺทส ภตฺตานิเยว เตน น สาทิตพฺพานีติ วุตฺตานิ, ขนฺธกภาณกานํ วา มเตน อิธ เอวํ วุตฺตนฺติ คเหตพฺพํฯ อคฺคโต ทาตพฺพภิกฺขา อคฺคภิกฺขาฯ ลทฺธา วา อลทฺธา วาติ ลภิตฺวา วา อลภิตฺวา วาฯ นิพทฺธาย อคฺคภิกฺขาย อปฺปมตฺติกาย เอว สมฺภวโต ลภิตฺวาปิ ปุนทิวเส คณฺหิตุํ วุตฺตํฯ อคฺคภิกฺขามตฺตนฺติ หิ เอตฺถ มตฺต-สทฺโท พหุภาวํ นิวตฺเตติฯ

สลากภตฺตํ นาม วิหาเรเยว อุทฺทิสียติ วิหารเมว สนฺธาย ทิยฺยมานตฺตาติ อาห ‘‘วิหาเร อปาปิตํ ปนา’’ติอาทิฯ ตตฺร อาสนสาลายาติ ตสฺมิํ คาเม อาสนสาลายฯ วิหารํ อาเนตฺวา คาเหตพฺพนฺติ ตถา วตฺวา ตสฺมิํ ทิวเส ทินฺนภตฺตํ วิหารเมว อาเนตฺวา ฐิติกาย คาเหตพฺพํฯ ตตฺถาติ ตสฺมิํ ทิสาภาเคฯ ตํ คเหตฺวาติ ตํ วารคามสลากํ อตฺตนา คเหตฺวาฯ เตนาติ โย อตฺตโน ปตฺตํ วารคามสลากํ ทิสํคมิกสฺส อทาสิ, เตนฯ อนติกฺกนฺเตเยว ตสฺมิํ ตสฺส สลากา คาเหตพฺพาติ ยสฺมา อุปจารสีมฏฺฐสฺเสว สลากา ปาปุณาติ, ตสฺมา ตสฺมิํ ทิสํคมิเก อุปจารสีมํ อนติกฺกนฺเตเยว ตสฺส ทิสํคมิกสฺส ปตฺตสลากา อตฺตโน ปาเปตฺวา คเหตพฺพาฯ