อุปนนฺทวตฺถุกถาวณฺณนา

[319] ยํ ตยา ตตฺถ เสนาสนํ คหิตํ…เป.… อิธ มุตฺตํ โหตีติ ยํ ตยา ตตฺถ คามกาวาเส ปจฺฉา เสนาสนํ คหิตํ, ตํ เต คณฺหนฺเตเนว อิธ สาวตฺถิยํ ปฐมคหิตเสนาสนํ มุตฺตํ โหติฯ อิธ ทานาหํ …เป.… ตตฺราปิ มุตฺตนฺติ ‘‘อิทานาหํ, อาวุโส, อิมสฺมิํ คามกาวาเส คหิตเสนาสนํ มุญฺจามี’’ติ วทนฺเตน ตตฺราปิ คามกาวาเส คหิตเสนาสนํ มุตฺตํฯ

[320] ทีฆาสนํ นาม มญฺจปีฐวินิมุตฺตํ ยํ กิญฺจิ เอกโต สุขํ นิสีทิตุํ ปโหติฯ หตฺถิมฺหิ นโข อสฺสาติ หตฺถินโขฯ ‘‘ปาสาทสฺส นโข นาม เหฏฺฐิมปริจฺเฉโท, โส จ หตฺถิกุมฺเภ ปติฏฺฐิโต’’ติ คณฺฐิปเทสุ วุตฺตํฯ คิหิวิกตนีหาเรน ลพฺภนฺตีติ คิหิวิกตนีหาเรน ปริภุญฺชิตุํ ลพฺภนฺติ, เตหิ อตฺถริตฺวา ทินฺนาเนว นิสีทิตุํ ลพฺภนฺติ, น สยํ อตฺถตานิ อตฺถราปิตานิ วาฯ

อวิสฺสชฺชิยวตฺถุกถาวณฺณนา

[321] อรญฺชโรติ พหุอุทกคณฺหนกา มหาจาฏิฯ ชลํ คณฺหิตุํ อลนฺติ อรญฺชโรฯ ‘‘วฏฺฏจาฏิ วิย หุตฺวา โถกํ ทีฆมุโข มชฺเฌ ปริจฺเฉทํ ทสฺเสตฺวา กโต’’ติ คณฺฐิปเทสุ วุตฺตํฯ ปญฺจนิมฺมลโลจโนติ มํสทิพฺพธมฺมพุทฺธสมนฺตจกฺขุวเสน ปญฺจโลจโนฯ

ถาวเรน จ ถาวรํ ครุภณฺเฑน จ ครุภณฺฑนฺติ เอตฺถ ปญฺจสุ โกฏฺฐาเสสุ ปุริมทฺวยํ ถาวรํ, ปจฺฉิมตฺตยํ ครุภณฺฑนฺติ เวทิตพฺพํฯ ชานาเปตฺวาติ ภิกฺขุสงฺฆํ ชานาเปตฺวาฯ กปฺปิยมญฺจา สมฺปฏิจฺฉิตพฺพาติ ‘‘สงฺฆสฺส เทมา’’ติ ทินฺนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ สเจ ปน ‘‘วิหารสฺส เทมา’’ติ วทนฺติ, สุวณฺณรชตมยาทิอกปฺปิยมญฺเจปิ สมฺปฏิจฺฉิตุํ วฏฺฏติฯ น เกวลํ…เป.… ปริวตฺเตตุํ วฏฺฏนฺตีติ อิมินา อถาวเรน ถาวรมฺปิ อถาวรมฺปิ ปริวตฺเตตุํ วฏฺฏตีติ ทสฺเสติฯ ถาวเรน อถาวรเมว หิ ปริวตฺเตตุํ น วฏฺฏติฯ อกปฺปิยํ วา มหคฺฆํ กปฺปิยํ วาติ เอตฺถ อกปฺปิยํ นาม สุวณฺณมยมญฺจาทิ อกปฺปิยภิสิพิมฺโพหนานิ จฯ มหคฺฆํ กปฺปิยํ นาม ทนฺตมยมญฺจาทิ ปาวาราทิกปฺปิยอตฺถรณาทีนิ จฯ

ปาริหาริยํ น วฏฺฏตีติ อตฺตโน สนฺตกํ วิย คเหตฺวา ปริหริตุํ น วฏฺฏติฯ ‘‘คิหิวิกตนีหาเรเนว ปริภุญฺชิตพฺพ’’นฺติ อิมินา สเจ อารามิกาทโย ปฏิสาเมตฺวา ปฏิเทนฺติ, ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏตีติ ทสฺเสติฯ ‘‘ปณฺณสูจิ นาม เลขนี’’ติ มหาคณฺฐิปเท วุตฺตํฯ

‘‘อฑฺฒพาหูติ กปฺปรโต ปฏฺฐาย ยาว อํสกูฏ’’นฺติ คณฺฐิปเทสุ วุตฺตํฯ อฑฺฒพาหุ นาม วิทตฺถิจตุรงฺคุลนฺติปิ วทนฺติฯ ตตฺถชาตกาติ สงฺฆิกภูมิยํ ชาตาฯ อฏฺฐงฺคุลสูจิทณฺฑมตฺโตติ ทีฆโต อฏฺฐงฺคุลมตฺโต ปริณาหโต ปณฺณสูจิทณฺฑมตฺโตฯ มุญฺชปพฺพชานํเยว ปาฬิยํ วิสุํ อาคตตฺตา ‘‘มุญฺชํ ปพฺพชญฺจ ฐเปตฺวา’’ติ วุตฺตํฯ อฏฺฐงฺคุลปฺปมาโณติ ทีฆโต อฏฺฐงฺคุลปฺปมาโณฯ ฆฏฺฏนผลกํ นาม ยตฺถ ฐเปตฺวา รชิตจีวรํ หตฺเถน ฆฏฺเฏนฺติฯ ฆฏฺฏนมุคฺคโร นาม อนุวาตาทิฆฏฺฏนตฺถํ กโตติ วทนฺติฯ อมฺพณนฺติ ผลเกหิ โปกฺขรณีสทิสํ กตปานียภาชนํฯ รชนโทณีติ ยตฺถ ปกฺกรชนํ อากิริตฺวา ฐเปนฺติฯ ภูมตฺถรณํ กาตุํ วฏฺฏตีติ อกปฺปิยจมฺมํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ปจฺจตฺถรณคติกนฺติ อิมินา มญฺจปีเฐปิ อตฺถริตุํ วฏฺฏตีติ ทีเปติฯ ปาวาราทิปจฺจตฺถรณมฺปิ ครุภณฺฑนฺติ เอเก, โนติ อปเร, วีมํสิตฺวา คเหตพฺพํฯ มุฏฺฐิปณฺณนฺติ ตาลปณฺณํ สนฺธาย วุตฺตํฯ

นวกมฺมทานกถาวณฺณนา

[323] กิญฺจิเทว สมาทเปตฺวา กาเรสฺสตีติ สามิโกเยว กญฺจิ ภิกฺขุํ สมาทเปตฺวา กาเรสฺสติฯ อุตุกาเล ปฏิพาหิตุํ น ลภตีติ เหมนฺตคิมฺเหสุ อญฺเญ สมฺปตฺตภิกฺขู ปฏิพาหิตุํ น ลภติฯ ติภาคนฺติ ตติยภาคํฯ สเจ สทฺธิวิหาริกานํ ทาตุกาโม โหตีติ สเจ โส สงฺฆสฺส ภณฺฑกฐปนฏฺฐานํ วา นวกานํ วา วสนฏฺฐานํ ทาตุํ น อิจฺฉติ, อตฺตโน สทฺธิวิหาริกานญฺเญว ทาตุกาโม โหตีติ อตฺโถฯ เอตญฺหิ สทฺธิวิหาริกานํ ทาตุํ ลภตีติ เอตํ ตติยภาคํ อุปฑฺฒภาคํ วา ทาตุํ ลภติฯ อกตฏฺฐาเนติ เสนาสนโต พหิ จยาทีนํ อกตฏฺฐาเนฯ พหิกุฏฺเฏติ กุฏฺฏโต พหิฯ

อญฺญตฺรปริโภคปฏิกฺเขปาทิกถาวณฺณนา

[324] จกฺกลิกนฺติ กมฺพลาทีหิ เวเฐตฺวา จกฺกสณฺฐาเนน ปาทปุญฺฉนโยคฺคํ กตํฯ ปริภณฺฑกตา ภูมิ นาม สณฺหมตฺติกาหิ กตา กาฬวณฺณาทิภูมิฯ เสนาสนํ มญฺจปีฐาทิฯ ตเถว วฬญฺเชตุํ วฏฺฏตีติ อญฺเญหิ อาวาสิกภิกฺขูหิ ปริภุตฺตนีหาเรน ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏติฯ ‘‘เนวาสิกา ปกติยา อนตฺถตาย ภูมิยา ฐเปนฺติ เจ, เตสมฺปิ อนาปตฺติเยวา’’ติ คณฺฐิปเทสุ วุตฺตํฯ ทฺวารมฺปีติอาทินา วุตฺตทฺวารวาตปานาทโย อปริกมฺมกตาปิ น อปสฺสยิตพฺพาฯ โลเมสูติ โลเมสุ ผุสนฺเตสุฯ