อคฺฆสโมธานปริวาสกถาวณฺณนา

[134] เอกาปตฺติมูลกนฺติ ‘‘เอกา อาปตฺติ เอกาหปฺปฏิจฺฉนฺนา, เอกา อาปตฺติ ทฺวีหปฺปฏิจฺฉนฺนา’’ติอาทินา วุตฺตนยํ สนฺธาย วทติฯ อาปตฺติวฑฺฒนกนฺติ ‘‘เอกา อาปตฺติ เอกาหปฺปฏิจฺฉนฺนา, ทฺเว อาปตฺติโย ทฺวีหปฺปฏิจฺฉนฺนา’’ติอาทินา วุตฺตํ อาปตฺติวฑฺฒนกนยํ สนฺธายฯ

ทฺเวภิกฺขุวารเอกาทสกาทิกถาวณฺณนา

[181] ถุลฺลจฺจยาทีหิ มิสฺสกนฺติ เอกวตฺถุมฺหิ ปุพฺพภาเค อาปนฺนถุลฺลจฺจยทุกฺกเฏหิ มิสฺสกํฯ มกฺขธมฺโม นาม ฉาเทตุกามตาฯ

[182] สมฺพหุลา สงฺฆาทิเสสา อาปตฺติโย อาปชฺชติ ปริมาณมฺปีติอาทิ ชาติวเสเนกวจนํ, ภาวนปุํสกนิทฺเทโส วาฯ เสสเมตฺถ ปาฬิโต อฏฺฐกถาโต จ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

สมุจฺจยกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. สมถกฺขนฺธกํ

สมฺมุขาวินยกถาวณฺณนา

[187] สมถกฺขนฺธเก สญฺญาเปตีติ เอตฺถ สํ-สทฺทูปปโท ญา-สทฺโท โตสนวิสิฏฺเฐ อวโพธเน วตฺตตีติ อาห ‘‘ปริโตเสตฺวา ชานาเปตี’’ติฯ

สติวินยาทิกถาวณฺณนา

[195-200] เทสนามตฺตเมเวตนฺติ ‘‘ปญฺจิมานี’’ติ เอตํ เทสนามตฺตํฯ สติเวปุลฺลปฺปตฺตสฺส ขีณาสวสฺส ทาตพฺโพ วินโย สติวินโยฯ อมูฬฺหสฺส ทาตพฺโพ วินโย อมูฬฺหวินโยฯ ปฏิญฺญาเตน กรณํ ปฏิญฺญาตกรณํฯ

[212] ติณวตฺถารกสทิสตฺตาติ ตํสทิสตาย ตพฺโพหาโรติ ทสฺเสติ ยถา ‘‘เอส พฺรหฺมทตฺโต’’ติฯ

อธิกรณกถาวณฺณนา

[216] วิวาทาธิกรณสฺส กิํ มูลนฺติอาทีสุ วิวาทมูลานีติ วิวาทสฺส มูลานิฯ โกธโนติ กุชฺฌนลกฺขเณน โกเธน สมนฺนาคโตฯ อุปนาหีติ เวรอปฺปฏินิสฺสคฺคลกฺขเณน อุปนาเหน สมนฺนาคโตฯ อคารโวติ (ที. นิ. อฏฺฐ. 3.323; ม. นิ. อฏฺฐ. 3.44) คารววิรหิโตฯ อปฺปติสฺโสติ อปฺปติสฺสโย อนีจวุตฺติฯ เอตฺถ ปน โย ภิกฺขุ สตฺถริ ธรมาเน ตีสุ กาเลสุ อุปฏฺฐานํ น ยาติ, สตฺถริ อนุปาหเน จงฺกมนฺเต สอุปาหโน จงฺกมติ, นีเจ จงฺกเม จงฺกมนฺเต อุจฺเจ จงฺกมติ, เหฏฺฐา วสนฺเต อุปริ วสติ, สตฺถุ ทสฺสนฏฺฐาเน อุโภ อํเส ปารุปติ, ฉตฺตํ ธาเรติ, อุปาหนํ ธาเรติ, นหายติ, อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา กโรติ, ปรินิพฺพุเต วา ปน เจติยํ วนฺทิตุํ น คจฺฉติ, เจติยสฺส ปญฺญายนฏฺฐาเน สตฺถุทสฺสนฏฺฐาเน วุตฺตํ สพฺพํ กโรติ, อญฺเญหิ จ ภิกฺขูหิ ‘‘กสฺมา เอวํ กโรสิ, น อิทํ วฏฺฏติ, สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส นาม ลชฺชิตุํ วฏฺฏตี’’ติ วุตฺเต ‘‘ตุณฺหี โหหิ, พุทฺโธ พุทฺโธติ วทสิ, กิํ พุทฺโธ นามา’’ติ ภณติ, อยํ สตฺถริ อคารโว นามฯ