3. สมุจฺจยกฺขนฺธกํ

สุกฺกวิสฺสฏฺฐิกถาวณฺณนา

[97] สมุจฺจยกฺขนฺธเก วุตฺตนเยน วตฺตํ สมาทาตพฺพนฺติ ปาริวาสิกกฺขนฺธกวณฺณนายํ วุตฺตนเยน ทฺวีหิ ปเทหิ เอเกน วา สมาทาตพฺพํฯ เวทิยามีติ จิตฺเตน สมฺปฏิจฺฉิตฺวา สุขํ อนุภวามิ, น ตปฺปจฺจยา อหํ ทุกฺขิโตติ อธิปฺปาโยฯ วุตฺตนเยเนว สงฺฆมชฺเฌ นิกฺขิปิตพฺพนฺติ ปาริวาสิกกฺขนฺธเก วุตฺตนเยน ‘‘มานตฺตํ นิกฺขิปามิ, วตฺตํ นิกฺขิปามี’’ติ อิเมหิ ทฺวีหิ เอเกน วา นิกฺขิปิตพฺพํฯ ตสฺส อาโรเจตฺวา นิกฺขิปิตพฺพนฺติ อนาโรจเนน วตฺตเภททุกฺกฏปริโมจนตฺถํ วุตฺตํฯ ทฺเว เลฑฺฑุปาเต อติกฺกมิตฺวาติ ภิกฺขูนํ สชฺฌายนสทฺทสวนูปจารวิชหนตฺถํ วุตฺตํ, มหามคฺคโต โอกฺกมฺมาติ มคฺคปฺปฏิปนฺนภิกฺขูนํ อุปจารวิชหนตฺถํ, คุมฺเพน วา วติยา วา ปฏิจฺฉนฺนฏฺฐาเนติ ทสฺสนูปจารวิชหนตฺถํฯ อนิกฺขิตฺตวตฺเตน อนฺโตอุปจารคตานํ สพฺเพสมฺปิ อาโรเจตพฺพตฺตา ‘‘อยํ นิกฺขิตฺตวตฺตสฺส ปริหาโร’’ติ วุตฺตํฯ ตตฺถ นิกฺขิตฺตวตฺตสฺสาติ วตฺตํ นิกฺขิปิตฺวา ปริวสนฺตสฺสาติ อตฺโถฯ อยํ ปเนตฺถ เถรสฺส อธิปฺปาโย – วตฺตํ นิกฺขิปิตฺวา ปริวสนฺตสฺส อุปจารคตานํ สพฺเพสํ อาโรจนกิจฺจํ นตฺถิ, ทิฏฺฐรูปานํ สุตสทฺทานํ อาโรเจตพฺพํ, อทิฏฺฐอสุตานมฺปิ อนฺโตทฺวาทสหตฺถคตานํ อาโรเจตพฺพํฯ อิทํ วตฺตํ นิกฺขิปิตฺวา ปริวสนฺตสฺส ลกฺขณนฺติฯ

ปริวาสกถาวณฺณนา

[102] ‘‘สติเยว อนฺตราเย อนฺตรายิกสญฺญี ฉาเทติ, อจฺฉนฺนา โหติฯ อนฺตรายิกสฺส ปน อนนฺตรายิกสญฺญาย ฉาทยโต อจฺฉนฺนาวา’’ติปิ ปาโฐฯ อเวรีติ หิตกาโมฯ อุทฺธสฺเต อรุเณติ อุฏฺฐิเต อรุเณฯ สุทฺธสฺส สนฺติเกติ สภาคสงฺฆาทิเสสํ อนาปนฺนสฺส สนฺติเกฯ วตฺถุนฺติ อสุจิโมจนาทิวีติกฺกมํฯ

สุกฺกวิสฺสฏฺฐีติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจาติ สุกฺกวิสฺสฏฺฐีติ อิทํ อสุจิโมจนลกฺขณสฺส วีติกฺกมสฺส ปกาสนโต วตฺถุ เจว โหติ, สชาติยสาธารณวิชาติยวินิวตฺตสภาวาย สุกฺกวิสฺสฏฺฐิยา เอว ปกาสนโต โคตฺตญฺจ โหตีติ อตฺโถฯ คํ ตายตีติ หิ โคตฺตํฯ

สงฺฆาทิเสโสติ นามญฺเจว อาปตฺติ จาติ สงฺฆาทิเสโสติ เตน เตน วีติกฺกเมน อาปนฺนสฺส อาปตฺตินิกายสฺส นามปฺปกาสนโต นามญฺเจว โหติ อาปตฺติสภาคตฺตา อาปตฺติ จฯ

ตทนุรูปํ กมฺมวาจํ กตฺวา มานตฺตํ ทาตพฺพนฺติ –

‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆ, อยํ อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ เอกํ อาปตฺติํ อาปชฺชิ สญฺเจตนิกํ สุกฺกวิสฺสฏฺฐิํ เอกาหปฏิจฺฉนฺนํ, โส สงฺฆํ เอกิสฺสา อาปตฺติยา สญฺเจตนิกาย สุกฺกวิสฺสฏฺฐิยา เอกาหปฏิจฺฉนฺนาย เอกาหปริวาสํ ยาจิฯ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน เอกิสฺสา อาปตฺติยา สญฺเจตนิกาย สุกฺกวิสฺสฏฺฐิยา เอกาหปฏิจฺฉนฺนาย เอกาหปริวาสํ อทาสิฯ โส ปริวุตฺถปริวาโสฯ อยํ อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ เอกํ อาปตฺติํ อาปชฺชิ สญฺเจตนิกํ สุกฺกวิสฺสฏฺฐิํ อปฺปฏิจฺฉนฺนํ, โส สงฺฆํ ตาสํ อาปตฺตีนํ สญฺเจตนิกานํ สุกฺกวิสฺสฏฺฐีนํ ปฏิจฺฉนฺนาย จ อปฺปฏิจฺฉนฺนาย จ ฉารตฺตํ มานตฺตํ ยาจติฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน ทฺวินฺนํ อาปตฺตีนํ สญฺเจตนิกานํ สุกฺกวิสฺสฏฺฐีนํ ปฏิจฺฉนฺนาย จ อปฺปฏิจฺฉนฺนาย จ ฉารตฺตํ มานตฺตํ ทเทยฺย, เอสา ญตฺติฯ

สุณาตุ เม, ภนฺเต…เป.… โส ปริวุตฺถปริวาโสฯ อยํ อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ เอกํ อาปตฺติํ อาปชฺชิ สญฺเจตนิกํ สุกฺกวิสฺสฏฺฐิํ อปฺปฏิจฺฉนฺนํ, โส สงฺฆํ ตาสํ…เป.… ยาจติฯ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน ทฺวินฺนํ อาปตฺตีนํ สญฺเจตนิกานํ สุกฺกวิสฺสฏฺฐีนํ ปฏิจฺฉนฺนาย จ อปฺปฏิจฺฉนฺนาย จ ฉารตฺตํ มานตฺตํ เทติฯ ยสฺสายสฺมโต ขมติ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน ทฺวินฺนํ อาปตฺตีนํ สญฺเจตนิกานํ สุกฺกวิสฺสฏฺฐีนํ ปฏิจฺฉนฺนาย จ อปฺปฏิจฺฉนฺนาย จ ฉารตฺตํ มานตฺตสฺส ทานํ, โส ตุณฺหสฺสฯ ยสฺส นกฺขมติ, โส ภาเสยฺยฯ

ทุติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิ…เป.… ตติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิ…เป.…

ทินฺนํ สงฺเฆน อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน ทฺวินฺนํ อาปตฺตีนํ สญฺเจตนิกานํ สุกฺกวิสฺสฏฺฐีนํ ปฏิจฺฉนฺนาย จ อปฺปฏิจฺฉนฺนาย จ ฉารตฺตํ มานตฺตํ, ขมติ สงฺฆสฺส, ตสฺมา ตุณฺหีฯ เอวเมตํ ธารยามีติ –

เอวํ กมฺมวาจํ กตฺวา มานตฺตํ ทาตพฺพํฯ จิณฺณมานตฺตสฺส จ อิมินาว นเยน กมฺมวาจํ โยเชตฺวา อพฺภานํ กาตพฺพํฯ

อญฺญสฺมินฺติ สุทฺธนฺตปริวาสวเสน อาปตฺติวุฏฺฐานโต อญฺญสฺมิํฯ ทสสตํ อาปตฺติโย รตฺติสตํ ฉาทยิตฺวาติ โยเชตพฺพํฯ

ปริวาสกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อตฺตโน สีมํ โสเธตฺวา วิหารสีมายาติ วิหาเร พทฺธสีมเมว สนฺธาย วุตฺตํฯ วิหารูปจารโตปิ ทฺเว เลฑฺฑุปาตา อติกฺกมิตพฺพาติ ภิกฺขุวิหารํ สนฺธาย วทติ คามูปจาราติกฺกเมเนว ภิกฺขุนีวิหารูปจาราติกฺกมสฺส สิทฺธตฺตาฯ วิหารสฺส จาติ ภิกฺขุวิหารสฺสฯ คามสฺสาติ น วุตฺตนฺติ คามสฺส อุปจารํ มุญฺจิตุํ วฏฺฏตีติ น วุตฺตํ, ตสฺมา คามูปจาเรปิ วฏฺฏตีติ อธิปฺปาโยฯ

ตตฺเถว ฐานํ ปจฺจาสีสนฺตีติ ภิกฺขูนํ ฐานํ ปจฺจาสีสนฺติฯ ปริวาสวตฺตาทีนนฺติ ปริวาสนิสฺสยปฏิปฺปสฺสทฺธิอาทีนํฯ ยุตฺตตรํ ทิสฺสตีติ อิมินา อนิกฺขิตฺตวตฺตภิกฺขุนา วิย ภิกฺขุนิยาปิ อนฺโตอุปจารสีมคตานํเยว อาโรเจตพฺพํ, น คาเม ฐิตานมฺปิ คนฺตฺวา อาโรเจตพฺพนฺติ ทีเปติฯ ตสฺมิํ คาเมติ ยสฺมิํ คาเม ภิกฺขุนุปสฺสโย โหติ, ตสฺมิํ คาเมฯ พหิ อุปจารสีมาย ฐตฺวาติ อุปจารสีมโต พหิ ฐตฺวาฯ สมฺมนฺนิตฺวา ทาตพฺพาติ เอตฺถ สมฺมนฺนิตฺวา ทินฺนาย สหวาเสปิ รตฺติจฺเฉโท น โหติฯ

ปฏิจฺฉนฺนปริวาสกถาวณฺณนา

[108] วิสุํ มานตฺตํ จริตพฺพนฺติ มูลายปฏิกสฺสนํ อกตฺวา วิสุํ กมฺมวาจาย มานตฺตํ คเหตฺวา จริตพฺพํฯ

สุกฺกวิสฺสฏฺฐิกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ